PREDLOG ZAKONA O PROGLAŠENJU AUTONOMNE POKRAJINE KOSOVO I METOHIJA ZA PODRUČJE POSEBNE SOCIJALNE ZAŠTITE: Predviđena isplata novčane pomoći nezaposlenim državljanima Srbije na AP KiM, kao i starijima od 65 godina koji nisu ostvarili pravo na penziju

Predlog zakona o proglašenju Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija za područje posebne socijalne zaštite, koji je Vlada Srbije usvojila 28. oktobra i koji je upućen u skupštinsku proceduru, predviđa isplatu novčane pomoći nezaposlenim državljanima Srbije na AP KiM, kao i starijima od 65 godina koji nisu ostvarili pravo na penziju.

Prema predlogu zakona, iznos i jednog i drugog socijalnog novčanog davanja je 20.000 dinara, a Vlada Srbije utvrđuje visinu iznosa u skladu sa obezbeđenim sredstvima.

U predlogu zakona navedeno je da se tim aktom uređuju prava na posebnu socijalnu zaštitu, kao i uslovi, nadležnost i postupak za ostvarivanje tih prava, kako bi se sprečilo nastajanje i otklonile posledice socijalne isključenosti na području AP KiM.

U obrazloženju zakonskog predloga navodi se da, zbog jednostranih akcija režima Privremenih institucija samouprave na AP KiM koje su u proteklih nekoliko godina usmerene protiv institucija Srbije u pokrajini, kao i usled dugogodišnjeg nedostatka bezbednog okruženja, područje AP KiM predstavlja zonu u kojoj nije moguće na adekvatan način sprovoditi redovne mere privrednog razvoja koje bi dovele do porasta zaposlenosti i smanjenja siromaštva.

Jednostrane akcije Privremenih institucija samouprave kao što su sprečavanje rada lokalnih samouprava, javnih preduzeća i javnih ustanova, zabrana prometa robe iz centralne Srbije na području AP KiM, zabrana korišćenja dinara kao platnog sredstva i ograničavanje slobode kretanja pogađaju socijalno najugroženije grupe stanovništva kao što su nezaposlena lica i starija lica koja ne ostvaruju redovne prihode, navedeno je u obrazloženju.

Ističe se da se cilj donošenja zakona ogleda u pružanju podrške licima koja žive na teritoriji AP KiM, a potpadaju pod kategoriju nezaposlenih lica, odnosno lica starijih od 65 godina koja nisu ostvarila pravo na penziju.

Dodaje se i da se potreba za donošenjem Zakona ogleda u činjenici da je položaj nezaposlenih na tržištu rada na području AP KIM nepovoljniji u odnosu na položaj nezaposlenih na drugim delovima Srbije.

Pravo na socijalno novčano davanje može da ostvari nezaposleno lice koje živi na području posebne socijalne zaštite pod uslovima da je državljanin Srbije, da je navršilo 18 godina života, da je na Evidenciji o nezaposlenom Nacionalne službe za zapošljavanje, da ne ostvaruje prihode od rada po osnovu ugovora o delu i naknade za rad po drugom pravnom osnovu, da ne ostvaruje prihode od rada bez ugovora o radu ili ugovora o privremenim i povremenim poslovima ili po osnovu rada od neregistrovane delatnosti ili kod lica i organa van pravnog poretka Srbije i da Republiku Srbiju smatra svojom državom.

Kada je reč o socijalno novčanom davanju za starija lica, pravo može da ostvari starije lice koje živi na području posebne socijalne zaštite, državljanin je Srbije, da je navršilo 65 godina života, da ne ostvaruje prihode po osnovu radnog odnosa ili rada po drugom osnovu, da ne ostvaruje prihode od rada bez ugovora o radu ili ugovora o privremenim i povremenim poslovima ili po osnovu rada od neregistrovane delatnosti ili kod lica i organa van pravnog poretka Srbije, da nije korisnik prava na penziju ili da nije ispunilo uslove za sticanje prava na penziju prema pravnim propisima Srbije i da Srbiju smatra svojom državom.

Postupak za priznavanje prava pokreće se zahtevom stranke, koji se podnosi elektronskim putem ili na pisarnici za prijem zahteva za ostvarivanje javnih i administrativnih usluga na području posebne socijalne zaštite, koju odredi Vlada.

Organ koji odlučuje o zahtevu dužan je da pribavi nalaz Komisije za procenu posebnog socijalnog statusa, a precizira se da Komisiju obavezno čine najmanje po jedan predstavnik mesno nadležnog centra za socijalni rad, filijale Nacionalne službe za zapošljavanje nadležne za područje posebne socijalne zaštite i jedinice lokalne samouprave sa tog područja.

Direktor Kancelarije za Kosovo i Metohiju imenuje članove komisije za jednu ili više jedinica lokalne samouprave na području posebne socijalne zaštite. Komisija utvrđuje činjenice koje su od uticaja na ostvarivanje prava o kojima se ne vodi službena evidencija, a nalaz komisije služi kao dokazno sredstvo za ostvarivanje prava iz ovog zakona.

Imajući u vidu da su jednostrane akcije Privremenih institucija samouprave u Prištini najteže pogodile socijalno najugroženije kategorije, te da su među njima u najtežem položaju oni koji su nezaposleni, a žive sami ili bez ikakve podrške i pomoći porodice ili čije porodice ne ostvaruju nikakve prihode ili koji, s obzirom na zdravstveno stanje, ne mogu svojim radom da obezbede elementarne uslove za život, niti im iste, s obzirom na okolnosti, mogu nadomestiti postojeća socijalna davanja, članom 24. Predloga zakona propisano je da će izuzetno, ta najugroženija kategorija biti prioritetno uzeta u razmatranje i isplatu prava.

U tom smislu, predviđeno je da će nadležni organi, na osnovu obrazloženog predloga komisija za procenu posebnog socijalnog statusa, najkasnije do 31. januara 2025. godine utvrditi listu socijalno najugroženijih nezaposlenih lica sa teritorije svoje mesne nadležnosti koja ispunjavaju uslove za ostvarivanje prava na novčano socijalno davanje za nezaposlene i doneti, bez podnošenja posebnih zahteva, rešenje o priznavanju prava za nezaposlene sa liste, u iznosu od 20.000 dinara po korisniku prava, sa početkom isplate od 1. februara 2025. godine.

Ti korisnici nastaviće da koriste priznato pravo u skladu sa ovim zakonom i nakon početka njegove primene, u visini utvrđenoj aktom Vlade, dok za to ispunjavaju propisane uslove.

Ostala lica koja ostvare prava iz ovog zakona prve isplate mogu očekivati, zavisno od vremena podnošenja zahteva, najranije za mesec april 2025. godine, navedeno je u Predlogu zakona.

Predviđeno je da socijalna novčana davanja za nezaposlena lica budu isplaćivana preko Nacionalne službe za zapošljavanje, a socijalna novčana davanja za starija lica preko nadležnog centra za socijalni rad.

Članom 24. Predloga zakona propisano je da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjuje se od 1. marta 2025. godine.

Na evidenciji Nacionalne službe za zapošljavanje, na području Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, na dan 15. oktobra ove godine, nalazi se 19.726 nezaposlenih lica, navedeno je u Predlogu zakona.

Izvor: Vebsajt Politika, 30.10.2024.
Naslov: Redakcija