NACRT ZAKONA O PRAVIMA BORACA, VOJNIH INVALIDA, CIVILNIH INVALIDA RATA I ČLANOVA NJIHOVIH PORODICA - Tekst propisa

Glava I

UVODNE ODREDBE

Član 1.

Ovim zakonom uređuju se prava i uslovi za ostvarivanje prava boraca, vojnih invalida, civilnih invalida rata, članova porodica palih i umrlih boraca i umrlih vojnih invalida i lica koje je poginulo ili umrlo u Vojsci Republike Srbije (u daljem tekstu: Vojska) u miru, članova porodica umrlih civilnih invalida rata i civilnih žrtava rata.

Član 2.

Na primanja utvrđena ovim zakonom ne plaćaju se porezi ili druge dažbine predviđene opštim propisima po osnovu ličnih ili drugih prihoda građana.

Član 3.

Sredstva za ostvarivanje i korišćenje prava propisanih ovim zakonom obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.

Glava II

KORISNICI PRAVA

1.         Borci

Član 4.

Borac je državljanin Republike Srbije koji je:

1) kao pripadnik oružanih snaga Republike Srbije vršio vojne dužnosti ili druge dužnosti u ratu ili oružanim akcijama preduzetim za vreme mira radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti, teritorijalne celokupnosti i ustavnog uređenja Republike Srbije;

2) kao pripadnik vojske Kraljevine Jugoslavije učestvovao u antifašističkoj borbi u Drugom svetskom ratu od 6. do 17. aprila 1941. godine;

3) kao pripadnik partizanskih odreda narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije, odnosno Jugoslovenske armije učestvovao u antifašističkoj, odnosno Narodnooslobodilačkoj borbi u Drugom svetskom ratu, od 17. aprila 1941. do 15. maja 1945. godine, u borbi protiv okupatora i njegovih saradnika, kome je aktivan i organizovan rad u toj borbi rešenjem nadležnog organa priznat u poseban staž u dvostrukom trajanju po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju;

4) kao pripadnik Jugoslovenske vojske u otadžbini, odnosno kao pripadnik Ravnogorskog pokreta učestvovao u antifašističkoj borbi u Drugom svetskom ratu počev od 17. aprila 1941. godine do 15. maja 1945. godine;

5) kao pripadnik oružanih snaga SFRJ vršio vojne dužnosti ili druge dužnosti za vojne ciljeve ili za druge ciljeve državne bezbednosti u oružanim akcijama radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije u periodu od 17. avgusta 1990. godine do 27. aprila 1992. godine, a za pripadnike oružanih snaga SFRJ stacioniranih na teritoriji Bosne i Hercegovine do 19. maja 1992. godine;

6) kao pripadnik oružanih snaga SRJ, Državne zajednice SCG, odnosno Republike Srbije vršio vojne dužnosti ili druge dužnosti u oružanoj akciji preduzetoj za vreme mira radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti Savezne Republike Jugoslavije, Državne zajednice Srbija i Crna Gora, odnosno Republike Srbije, u periodu posle 27. aprila 1992. godine;

7) kao pripadnik oružanih snaga Savezne Republike Jugoslavije vršio vojne dužnosti ili druge dužnosti za vojne ciljeve ili za ciljeve državne bezbednosti radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti Savezne Republike Jugoslavije, od 24. marta 1999. do 26. juna 1999. godine.

Član 5.

Lice koje je dobrovoljno učestvovalo u ratu odnosno oružanim akcijama preduzetim u miru ima status borca ukoliko je bilo uključeno u sastav zvaničnih vojnih jedinica SFRJ, Savezne Republike Jugoslavije, Državne zajednice Srbija i Crna Gora, odnosno Republike Srbije.

Izuzetno od člana 4. ovog zakona, borac je i stranac koji je učestvovao u ratu ili oružanim akcijama preduzetim za vreme mira, saglasno članu 4. ovog zakona i stavu 1. ovog člana.

2.         Vojni invalid

Član 6.

Vojni invalid, u smislu ovog zakona, je ratni vojni invalid i mirnodopski vojni invalid.

1)         Ratni vojni invalid

Član 7.

Ratni vojni invalid je državljanin Republike Srbije koji je zadobio ranu, povredu, ozledu ili bolest, zbog koje je nastupilo oštećenje njegovog organizma najmanje za 20%, i to:

1)         u vršenju vojnih dužnosti ili drugih dužnosti za vojne ciljeve sa oružjem u ratu ili u oružanoj akciji preduzetoj za vreme mira, pod okolnostima iz člana 4. ovog zakona;

2)         u vršenju vojnih dužnosti u stranoj zemlji koja je u oružanom sukobu ako ga je na vršenje tih dužnosti uputio nadležni vojni organ u okviru međunarodnih obaveza Republike Srbije i u okviru preporuka ili odluka Ujedinjenih nacija;

3)         za vreme ratnog zarobljeništva u koje je dospeo kao borac iz člana 4. ovog zakona, odnosno kao lice iz tačke 2) ovog člana.

Član 8.

Ratni vojni invalid je i državljanin Republike Srbije kod koga je postojala bolest koja se pogoršala pod okolnostima iz čl. 4. i 7. ovog zakona, pa je zbog toga nastupilo oštećenje njegovog organizma najmanje za 20%.

Član 9.

Izuzetno od čl. 7. i 8. ovog zakona ratni vojni invalid je i stranac kod koga je nastupilo oštećenje organizma pod okolnostima iz člana 4. tač. 1) i 7) ovog zakona, ako svojstvo ratnog vojnog invalida po tom osnovu ne može ostvariti od strane države.

Član 10.

Ratni vojni invalid koji naknadno ispuni uslove za sticanje svojstva mirnodopskog vojnog invalida zadržava svojstvo ratnog vojnog invalida, a invaliditet mu se utvrđuje prema ukupnom oštećenju organizma po oba osnova.

2)         Mirnodopski vojni invalid

Član 11.

Mirnodopski vojni invalid je državljanin Republike Srbije koji je u miru u svojstvu vojnika na služenju vojnog roka u jedinicama i ustanovama Vojske, učenik odnosno kadet vojnoškolske ustanove, slušalac škole za rezervne oficire i lice u rezervnom sastavu na dužnosti u Vojsci, u vršenju vojne službe ili dužnosti u vezi s tom službom, bez svoje krivice, zadobio ranu, povredu ili ozledu zbog koje je nastupilo oštećenje njegovog organizma najmanje za 20%.

Član 12.

Mirnodopski vojni invalid je državljanin Republike Srbije koji je u miru, kao lice iz člana 11. ovog zakona bez svoje krivice, zadobio bolest koja je u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe ili dužnosti u vezi s tom službom, zbog čega je nastupilo oštećenje njegovog organizma najmanje za 60%.

Mirnodopski vojni invalid je i državljanin Republike Srbije kod koga je pod okolnostima i uslovima iz stava 1. ovog člana, usled pogoršanja bolesti koja je postojala pre stupanja u Vojsku, nastupilo oštećenje organizma najmanje za 60%.

Član 13.

Mirnodopski vojni invalid je i državljanin Republike Srbije kod koga je nastupilo oštećenje organizma najmanje za 20% usled rane, povrede ili ozlede koju je zadobio bez svoje krivice:

            1) za vreme obuke za učešće u odbrani u organizacijama koje odredi nadležni organ ako je obuku planirala, organizovala i kontrolisala nadležna organizaciona jedinica Ministarstva odbrane i Vojske i ako se obuka izvodi po pozivu nadležnog organa, kao i za vreme gađanja vatrenim oružjem i drugih oblika vojne obuke koji po svojoj prirodi mogu izazvati povećanu opasnost za oštećenje organizma, a koji su predviđeni programom obavezne obuke.

            2) kao žrtva napada u diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Republike Srbije ili na putu u to predstavništvo, u vezi sa obavljanjem službene dužnosti iz nadležnosti Republike Srbije u svojstvu zaposlenog.

Ministar nadležan za poslove boračko invalidske zaštite i zaštite civilnih invalida rata (u daljem tekstu: ministar) propisuje oblike vojne obuke koji izazivaju povećanu opasnost za oštećenja organizma iz stava 1. tačka 1) ovog člana.

Član 14.

Licu na profesionalnoj vojnoj službi, pripadniku Ministarstva unutrašnjih poslova i Bezbednosno - informativne agencije se ne može priznati svojstvo mirnodopskog vojnog invalida po odredbama ovog Zakona.

Član 15.

Mirnodopski vojni invalid koji stekne prava po ovom zakonu po osnovu bolesti i koristi ih najmanje pet godina, pa se posle tog vremena stanje poboljša i procenat invaliditeta smanji ispod procenta određenog u članu 12. ovog zakona, zadržava svojstvo mirnodopskog vojnog invalida i koristi prava prema smanjenom procentu invaliditeta, pod uslovom da utvrđeno oštećenje organizma nije manje od 20%.

Član 16.

Mirnodopski vojni invalid koji naknadno ispuni uslove za sticanje svojstva ratnog vojnog invalida stiče svojstvo ratnog vojnog invalida, a invaliditet mu se utvrđuje prema ukupnom oštećenju organizma po oba osnova.

Član 17.

Nehat se ne smatra krivicom u smislu odredaba čl. 11. do 13. ovog zakona.

Član 18.

Propisima kojima se uređuje odbrana zemlje i vršenje službe u Vojsci utvrđuje se šta se smatra služenjem vojnog roka, vršenjem vojne službe ili dužnosti u vezi s tom službom i drugim oblicima osposobljavanja građana za učešće u odbrani, šta se smatra izvršavanjem radne obaveze za vreme rata, odnosno oružanim akcijama, ko se smatra učenikom, odnosno kadetom vojnoškolske ustanove, slušaocem škole za rezervne oficire, licem u rezervnom sastavu, odnosno licem na profesionalnoj vojnoj službi, kao i šta se smatra danom otpuštanja iz Vojske.

Član 19.

Danom ispunjenja uslova za ostvarivanje prava po osnovu bolesti zadobijene pod okolnostima iz člana 12. ovog zakona smatra se dan otpuštanja iz Vojske, odnosno iz vojnoškolske ustanove.

3. Civilni invalid rata i civilna žrtva rata

Član 20.

Civilni invalid rata je civilno lice, državljanin Republike Srbije, kod koga je usled rane, povrede ili ozlede, nastupilo oštećenje organizma od najmanje 50%:

1)         kao posledica zlostavljanja ili lišenja slobode od strane neprijatelja za vreme rata ili u toku izvođenja ratnih operacija na teritoriji Republike Srbije;

2)         od zaostalog ratnog materijala na teritoriji Republike Srbije;

Član 21.

Civilna žrtva rata je državljanin Republike Srbije koji je kao civilno lice izgubio život pod okolnostima iz člana 20. ovog zakona.

Civilno ice koje je nestalo pod okolnostima iz člana 20. ovog zakona smatra se civilnom žrtvom rata.

4.         Porodica palog borca

Član 22.

Porodica palog borca je porodica lica koje je poginulo, umrlo ili nestalo pod okolnostima iz čl. 4, 5. i 7. ovog zakona ili je umrlo od posledica rane, povrede, ozlede ili bolesti zadobijene pod tim okolnostima u roku od godinu dana od dana prestanka učešća u ratu, odnosno oružanoj akciji.

Porodica palog borca je i porodica lica koje je svojstvo ratnog vojnog invalida ostvarilo po osnovu rane, povrede, ozlede ili bolesti zadobijene pod okolnostima iz čl. 4. i 7. ovog zakona, a umrlo je od posledica tih oštećenja organizma u roku od godinu dana od dana prestanka učešća u ratu, odnosno oružanoj akciji.

Član porodice palog borca je:

1) supružnik ili lice koje sa palim borcem nije sklopilo brak ukoliko je sa palim borcem živelo u vanbračnoj zajednici i sa njim imalo zajedničko dete;

2) dete rođeno u braku ili van braka i usvojeno dete, kao i pastorak koga je pali borac izdržavao;

3) roditelj, očuh, maćeha ili usvojitelj, koji je palog borca izdržavao ili koga je pali borac izdržavao;

4) deda i baba palog borca koje je pali borac izdržavao.

5.         Porodica umrlog borca

Član 23.

Član porodice umrlog borca je:

1) supružnik;

2) dete rođeno u braku ili van braka i usvojeno dete, kao i pastorak koga je umrli borac izdržavao;

3) roditelj, očuh, maćeha ili usvojitelj, koji je umrlog borca izdržavao ili koga je umrli borac izdržavao.

6.         Porodica vojnog invalida i vojnika koji je poginuo ili umro u Vojsci

Član 24.

Član porodice vojnog invalida i vojnika na služenju vojnog roka i lica u rezervnom sastavu poginulog ili umrlog u Vojsci ili umrlog u roku od godinu dana od dana otpuštanja iz Vojske od posledica rane, povrede, ozlede ili bolesti zadobijene pod okolnostima iz čl. 11. do 13. ovog zakona, je:

1) supružnik;

2) dete rođeno u braku ili van braka i usvojeno dete, kao i pastorak koga je vojni invalid, odnosno lice koje je poginulo ili umrlo u Vojsci ili umrlo u roku od godinu dana od dana otpuštanja iz Vojske, izdržavalo;

3) roditelj, očuh, maćeha ili usvojitelj, koji je vojnog invalida odnosno lice koje je poginulo ili umrlo u Vojsci ili umrlo u roku od godinu dana od dana otpuštanja iz Vojske izdržavao ili koga je on izdržavao.

7. Porodica civilnog invalida rata i civilne žrtve rata

Član 25.

Članom porodice civilnog invalida rata smatra se član porodice umrlog civilnog invalida rata, ukoliko je sa njim živeo u zajedničkom domaćinstvu najmanje godinu dana pre njegove smrti.

Članom porodice civilne žrtve rata smatra se član porodice lica iz člana 21. ovog zakona, ukoliko je sa njim živeo u zajedničkom domaćinstvu najmanje godinu dana pre njegove smrti.

Član porodice, u smislu st. 1. i 2. ovo člana je:

1) supružnik;

2) dete rođeno u braku ili van braka i usvojeno dete, kao i pastorak koga je civilni invalid rata odnosno civilna žrtva rata, izdržavao;

3) roditelj, očuh, maćeha ili usvojitelj, koji je civilnog invalida rata odnosno civilnu žrtvu rata izdržavao ili koga je civilni invalid rata odnosno civilna žrtva rata izdržavala.

8. Uža porodica

Član 26.

Član uže porodice, u smislu ovog zakona, je:

1)         supružnik;

2)         dete rođeno u braku ili van braka, usvojeno dete, kao i pastorak koga je lice po kome se ostvaruje pravo izdržavalo.

9. Izdržavanje

Član 27.

Činjenica izdržavanja, kao uslova za ostvarivanje statusa lica iz čl. 22. do 26. ovog zakona, utvrđuje se po propisima kojima se uređuju porodični odnosi.

Pored opštih uslova iz stava 1. ovog člana, za postojanje izdržavanja neophodno je da je postojalo zajedničko domaćinstvo i da je izdržavanje trajalo najmanje godinu dana pre smrti lica po osnovu koga se pravo ostvaruje.

10. Potpuna nesposobnost za rad

Član 28.

Potpuno nesposobnim za rad po ovom zakonu smatra se lice kod koga postoji potpun gubitak radne sposobnosti po propisima iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja.     

11. Državljanstvo

Član 29.

Državljanstvo Republike Srbije kao uslov propisan ovim zakonom podrazumeva postojanje tog državljanstva u vreme podnošenja zahteva za priznavanje, kao i za vreme ostvarivanja prava priznatih po ovom zakonu, osim za korisnika iz člana 9. ovog zakona za koga državljanstvo nije uslov za ostvarivanje i korišćenje prava.

Član porodice lica iz čl. 22. do 25. ovog zakona propisana prava može ostvariti i koristiti ukoliko ima državljanstvo Republike Srbije shodno stavu 1. ovog člana.

Glava III

PRAVA I USLOVI ZA OSTVARIVANjE PRAVA

1.         Prava

Član 30.

Prava po ovom zakonu jesu:

1)         lična invalidnina;

2)         porodična invalidnina;

3)         dodatak za negu;

4)         ortopedski dodatak;

5)         zdravstvena zaštita i druga prava u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite;

6)         medicinsko tehnička pomagala;

7)         banjsko klimatski oporavak;

8)         profesionalna rehabilitacija i novčana pomoć za vreme profesionalne rehabilitacije;

9)         naknada za vreme nezaposlenosti;

10)       mesečno novčano primanje;

11)       porodični dodatak;

12)       borački dodatak;

13)       naknada troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite;

14)       novčana naknada za nabavku putničkog motornog vozila;

15)       naknada troškova putovanja;

16)       besplatna i povlašćena vožnja;

17)       "Ravnogorska spomenica 1941.";

18)       pomoć u slučaju smrti.

Opština, grad, grad Beograd, odnosno autonomna pokrajina, može svojim propisima licima iz člana 1. ovog zakona utvrđivati druga prava (kao na primer: popust na komunalne usluge, besplatnu ili povlašćenu vožnju u javnom lokalnom prevozu, besplatno parkiranje, pravo dece na besplatne udžbenike i drugo), ili utvrditi veći obim prava od obima prava utvrđenih ovim zakonom i povoljnije uslove za njihovo ostvarivanje, ako u svom budžetu obezbedi sredstva za te namene.

2. Određivanje i usklađivanje iznosa prava

Član 31.

Lična invalidnina, porodična invalidnina, dodatak za negu, ortopedski dodatak, borački dodatak, naknada za vreme nezaposlenosti, mesečno novčano primanje, porodični dodatak - određuju se u mesečnim iznosima, dospevaju nakon što rešenje o priznatom pravu postane konačno i pravnosnažno, a isplaćuju unazad.

Osnovica za određivanje novčanih primanja po ovom zakonu (u daljem tekstu: osnovica) je:

1.         za pravo na ličnu invalidninu, porodičnu invalidninu, dodatak za negu, ortopedski dodatak, mesečno novčano primanje, naknadu za vreme nezaposlenosti, novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila, jednokratnu pomoć u slučaju smrti korisnika, naknadu troškova sahrane - iznos prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa u Republici Srbiji za godinu koja prethodi godini u kojoj se ostvaruje pravo;

2.         za pravo na borački dodatak - iznos prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa u Republici Srbiji za godinu koja prethodi godini u kojoj se ostvaruje pravo uvećan 30%

Primanja iz stava 1. ovog člana usklađuju se jednom godišnje prema: kretanju (rastu i padu) prosečne zarade bez poreza i doprinosa, kretanju prosečne mesečne penzije u osiguranju zaposlenih, odnosno najnižeg iznosa penzije u osiguranju zaposlenih, prema propisima iz penzijskog i invalidskog osiguranja, za godinu za koju je vršena isplata prava. Primanja iz stava 2. tačka 1. ovog člana koja se isplaćuju kao jednokratne isplate se ne usklađuju.

Usklađeni iznosi prava iz stava 1. ovog člana pripadaju od 1. januara godine za koju je izvršeno usklađivanje i isplaćuju se unazad. Od 1. januara tekuće godine do objavljivanja podataka o osnovici iz stava 2. ovog člana i usklađivanju iz stava 3. ovog člana vrši se isplata mesečnog iznosa prava koji je isplaćivan u prethodnoj godini, a razlika po izvršenom usklađivanju obračunava se jednokratno i isplaćuje unazad.   

Osnovica iz stava 2. ovog člana utvrđuje se na osnovu objavljenih podataka republičkog organa nadležnog za poslove statistike i Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Usklađivanje iz stava 3. vrši se na osnovu objavljenih podataka organa nadležnog za poslove statistike i Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje.

3.         Posebni uslovi za ostvarivanje prava

1)         Lična invalidnina

Član 32.

Vojni invalidi i civilni invalidi rata razvrstavaju se, radi ostvarivanja prava po ovom zakonu, u grupe invaliditeta prema stepenu oštećenja organizma izraženom u procentu.

Procenat invaliditeta određuje se trajno ili privremeno, srazmerno oštećenju organizma koje je nastalo kao posledica rane, povrede, ozlede ili bolesti zadobijene pod okolnostima utvrđenim ovim zakonom.           

Član 33.

Prema procentu invaliditeta vojni invalidi razvrstavaju se u deset grupa vojnog invaliditeta (od I do X), i to:

I grupa - invalidi sa 100% invaliditeta kojima je za osnovne životne potrebe neophodna nega i pomoć drugog lica;

II grupa - invalidi sa 100% invaliditeta;

III grupa - invalidi sa 90% invaliditeta;

IV grupa - invalidi sa 80% invaliditeta;

V grupa - invalidi sa 70% invaliditeta;

VI grupa - invalidi sa 60% invaliditeta;

VII grupa - invalidi sa 50% invaliditeta;

VIII grupa - invalidi sa 40% invaliditeta;

IX grupa - invalidi sa 30% invaliditeta;

X grupa - invalidi sa 20% invaliditeta.

Prema procentu invaliditeta civilni invalidi rata razvrstavaju se u sedam grupa invaliditeta (od I do VII), i to:

I grupa - invalidi sa 100% invaliditeta kojima je za osnovne životne potrebe neophodna nega i pomoć drugog lica;

II grupa - invalidi sa 100% invaliditeta;

III grupa - invalidi sa 90% invaliditeta;

IV grupa - invalidi sa 80% invaliditeta;

V grupa - invalidi sa 70% invaliditeta;

VI grupa - invalidi sa 60% invaliditeta;

VII grupa - invalidi sa 50% invaliditeta.

Član 34.

Svojstvo vojnog invalida i svojstvo civilnog invalida rata na osnovu oštećenja organizma koje je nastalo usled rane, povrede ili ozlede može se utvrditi samo ako je rana, povreda ili ozleda ostavila vidne tragove.

Vidnim tragovima, u smislu stava 1. ovog člana, smatraju se jasno vidljivi tragovi na površini tela i vidljiva oštećenja unutrašnjih organa utvrđena odgovarajućim dijagnostičkim metodama.

Član 35.

Pri utvrđivanju procenta vojnog invaliditeta licima kod kojih je pod okolnostima iz člana 8. i člana 12. stav 2. ovog zakona nastupilo oštećenje organizma usled pogoršanja bolesti, uzima se odgovarajući procenat od celokupnog oštećenja organizma, s obzirom na prirodu bolesti i njen razvitak, trajanje i težinu ratnih napora, odnosno napora pri vršenju vojne službe, kao i druge okolnosti koje su uticale na bolest.

Procenat vojnog invaliditeta utvrđen konačnim rešenjem iz stava 1. ovog člana po osnovu pogoršanja bolesti, koji je određen pri prvom utvrđivanju vojnog invaliditeta, ne može se docnije povećati bez obzira na dalje pogoršanje oštećenja organizma.

Član 36.

Lična invalidnina određuje se prema grupi invaliditeta.

Mesečni iznos lične invalidnine određuje se u procentu od osnovice i iznosi za:

1)         I grupu 180,00%

2)         II grupu            131,40%

3)         III grupu           99,00%

4)         IV grupu          73,80%

5)         V grupu           52,20%

6)         VI grupu          32,40%

7)         VII grupu         23,40%

8)         VIII grupu        14,40%

9)         IX grupu          12,60%

10)       X grupu           10,80%

Član 37.

Ministar propisuje način utvrđivanja procenta invaliditeta prema stepenu oštećenja organizma i kriterijume za utvrđivanje invaliditeta vojnih invalida i civilnih invalida rata.

2) Porodična invalidnina

Član 38.

Pravo na porodičnu invalidninu može ostvariti član uže porodice palog borca, član uže porodice vojnog invalida od I do VII grupe - posle njegove smrti i član uže porodice lica koje je poginulo ili umrlo od posledica rane, povrede, ozlede ili bolesti zadobijene pod okolnostima iz čl. 11. do 13. ovog zakona, pod sledećim uslovima:

1) ukoliko ima državljanstvo Republike Srbije;

2) udova - kad navrši 45 godine života ili udovac - kad navrši 50 godina života, kao i pre navršenih 45, odnosno 50 godina života ako su potpuno nesposobni za rad;

 3) dete, usvojenik i pastorče:

- do navršene 15. godine života;

 - do završetka školovanja, a najdocnije do navršene 26. godine života, odnosno dete palog borca do navršene 27. godine života. Ako je školovanje prekinuto zbog služenja vojnog rokau jedinicama i ustanovama Vojske ili bolesti, to lice može koristiti pravo na porodičnu invalidninu i za vreme služenja vojnog roka u jedinicama i ustanovama Vojske odnosno trajanja bolesti, i to do navršene 26. godine života, odnosno dete palog borca do navršene 27. godine života, a posle toga - najviše još za onoliko vremena koliko je zbog služenja vojnog roka u jedinicama i ustanovama Vojske, odnosno bolesti izgubilo od školovanja, ako je školovanje produženo pre navršene 26. odnosno pre navršene 27. godine života;

- ako je nesposobno za samostalni život i rad, dok traje ta nesposobnost, pod uslovom da je nastala pre navršene 15. godine života, a za dete na srednjem ili visokom obrazovanju do navršene 26. godine života, odnosno za dete palog borca do navršene 27. godine života;

4) ako užu porodicu sačinjavaju supružnik sa detetom, supružnik ima pravo na porodičnu invalidninu kao sauživalac sa detetom, bez obzira na uslove iz stava 1. tačka 2) ovog člana dok dete ima pravo na porodičnu invalidninu.

Član 39.

Smatra se da se dete nalazi na školovanju u smislu člana 38. stav 1. tačka 3) ovog zakona ukoliko pohađa osnovnu ili srednju školu, osnovne akademske ili osnovne strukovne studije, odnosno diplomske akademske studije, specijalističke strukovne i akademske studije, kao i doktorske akademske studije, u skladu sa propisima koji uređuju osnovno, srednje i visoko obrazovanje i ukoliko ima status lica na školovanju prema statutu školske ustanove u kojoj se nalazi na školovanju.

Detetu koje pohađa srednju školu prava po ovom zakonu pripadaju do navršene 20. godine života.

 Dete na školovanju, kome je odobreno mirovanje prava i obaveza u srednjoj, višoj ili visokoškolskoj ustanovi, pravo na porodičnu invalidninu zadržava samo u slučajevima kada mu je mirovanje prava i obaveza odobreno usled lične bolesti koja ga je sprečila da se školuje, a što se utvrđuje na osnovu nalaza i mišljenja lekarskih komisija iz člana 132. ovog zakona.

Član 40.

Pravo na porodičnu invalidninu ostvaruju samo članovi porodice koji ispunjavaju propisane uslove i to: članovi uže porodice lica po osnovu koga se ostvaruje pravo - s jedne strane i roditelji ili očuh, maćeha ili usvojitelj, odnosno deda i baba - s druge strane.

Ako pravo na porodičnu invalidninu koristi više članova porodice u okviru jedne grupe srodnika navedenih u stavu 1. ovog člana, pravo im pripada kao sauživaocima na ravne delove.

Član 41.

Član porodice palog borca iz člana 22. stav 3. tačka 3) ovog zakona i članovi porodice vojnog invalida od I do VII grupe iz člana 24. tačka 3) ovog zakona imaju pravo na porodičnu invalidninu iako su članovi uže porodice ostvarili ovo pravo.

Očuh, maćeha ili usvojitelj iz člana 22. stav 3. tačka 3) i člana 24. tačka 3) ovog zakona ostvaruje pravo na porodičnu invalidninu pre roditelja, ako roditelj nije vršio roditeljsko pravo prema licu od koga izvodi pravo na porodičnu invalidninu.

Član 42.

Deda i baba palog borca imaju pravo na porodičnu invalidninu ako porodičnu invalidninu ne ostvaruju članovi porodice iz člana 22. stav 3. tač. 1), 2) i 3) ovog zakona.

Član 43.

Član porodice koji ispunjava uslove za priznanje prava na porodičnu invalidninu po dva ili više lica, ima pravo na porodičnu invalidninu u nesmanjenom iznosu po svakom od tih lica, s tim da pravo na uvećanu porodičnu invalidninu iz člana 49. ovog zakona može ostvariti samo po jednom licu.

Član 44.

Porodična invalidnina priznaje se kao:

a) porodična invalidnina po palom borcu,

b) porodična invalidnina po umrlom vojnom invalidu,

v) porodična invalidnina po licu koje je poginulo ili umrlo u Vojsci,

g) dodatak za roditelja palog borca,

d) uvećana porodična invalidnina.

Ako uslove za priznavanje prava na porodičnu invalidninu iz čl. 45, 46. i 47. ovog zakona ispunjava više članova porodice, porodičnu invalidninu ostvaruju kao sauživaoci. Iznos porodične invalidnine utvrđuje se tako što se iznos porodične invalidnine koji pripada jednom korisniku za svakog sauživaoca povećava za po 50%. Ukupan iznos porodične invalidnine sauživaocima pripada u jednakim delovima.

a) Porodična invalidnina po palom borcu

Član 45.

Porodična invalidnina za korisnika koji je to pravo ostvario kao član porodice palog borca iznosi 108,00% od osnovice.

b) Porodična invalidnina po umrlom vojnom invalidu

Član 46.

Porodična invalidnina po umrlom vojnom invalidu od I do VII grupe iznosi 18% od osnovice.

v) Porodična invalidnina po licu koje je poginulo ili umrlo u Vojsci

Član 47.

Porodična invalidnina za korisnika koji je to pravo ostvario kao član porodice vojnika na služenju vojnog roka i lica u rezervnom sastavu, koje je poginulo ili umrlo u Vojsci od posledice rane, povrede, ozlede ili bolesti zadobijene za vreme vršenja vojnih dužnosti u Vojsci ili umrlog u roku od godinu dana od dana nastanka oštećenja organizma pod ovim okolnostima, iznosi 108,00% od osnovice.

g) Dodatak za roditelja palog borca

Član 48.

Roditelj palog borca koji nije imao druge dece, kao i roditelj palog borca koji je imao više dece i kome su ostala deca izgubila život kao građanske žrtve rata, pored prava na porodičnu invalidninu u iznosu iz člana 47. ovog zakona, ima i pravo na dodatak za roditelja palog borca u iznosu 54% od osnovice.

Ako uslove za priznavanje prava na dodatak za roditelja palog borca ispunjavaju oba roditelja - kao sauživaoci porodične invalidnine, pravo na dodatak za roditelja palog borca iz stava 1. ovog člana iznosi 81% od osnovice i pripada im na ravne delove.

d) Uvećana porodična invalidnina

Član 49.

Pravo na uvećanu porodičnu invalidninu, pored prava na porodičnu invalidninu iz člana 45. ovog zakona, odnosno i prava na dodatak za roditelja palog borca iz člana 48. ovog zakona, imaju:

-           roditelj palog borca koji nije imao druge dece,

-           supružnik palog borca koji nema dece,

-           roditelj, odnosno supružnik palog borca koji ima jedno dete ili više dece koja su potpuno nesposobna za rad, pod uslovom da je ta nesposobnost nastupila pre 15. godine života deteta, odnosno pre navršene 27. godine života ako je dete bilo na školovanju,

-           dete palog borca,

Uvećana porodična invalidnina iz stava 1. ovog člana iznosi 63% od osnovice.

Ako više lica iz stava 1. ovog člana ispunjava uslove za priznavanje prava na uvećanu porodičnu invalidninu kao sauživaoci, uvećana porodična invalidnina u iznosu iz stava 2. ovog člana pripada svakom od njih.

3) Dodatak za negu

Član 50.

Pravo na dodatak za negu imaju korisnici prava po ovom zakonu kojima je, zbog telesnog ili senzornog oštećenja, intelektualnih poteškoća ili promena u zdravstvenom stanju, neophodna pomoć i nega drugog lica da bi zadovoljili svoje osnovne životne potrebe i to:

1) vojni invalid i civilni invalid rata I grupe;

2) vojni invalid i civiln invalid rata II, III i IV grupe kod koga postoji bilo koje oštećenje organizma koje je, zajedno sa utvrđenim invaliditetom po osnovu ovog zakona, jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe;

3) korisnik prava na mesečno novčano primanje, koje je ostvario po osnovu priznatog svojstva vojnog invalida V do X grupe, civilnog invalida rata V do VII grupe, korisnika porodične invalidnine kod koga postoji oštećenje organizma jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe

4) korisnik prava na mesečno novčano primanje, koje je ostvario po osnovu priznatog svojstva borca iz člana 4. tač. 3) i 4) ovog zakona i članovi uže porodice ovog borca nakon njegove smrti kod koga postoji oštećenje organizma jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe.

Član 51.

Lica iz člana 50. ovog zakona, radi ostvarivanja prava na dodatak za negu, razvrstavaju se u pet stepena, i to:

1) u prvi stepen - vojni invalid I grupe i civilni invalid rata I grupe, koji je potpuno nesposoban za obavljanje svih osnovnih životnih potreba i kome je neophodna neprekidna nega i pomoć drugog lica;

2) u drugi stepen - vojni invalid I grupe i civilni invalid rata I grupe koji nije razvrstan u prvi stepen dodatka za negu, kao i vojni invalid i civilni invalid rata II, III i IV grupe koji je potpuno nesposoban za obavljanje svih osnovnih životnih potreba i kome je neophodna neprekidna nega i pomoć drugog lica;

3) u treći stepen - vojni invalid II, III i IV grupe i civilni invalid rata II, III i IV grupe kod koga postoji oštećenje organizma nastalo pod drugim okolnostima koje je zajedno sa utvrđenim invaliditetom po osnovu ovog zakona jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe kome pripada dodatak za negu;

4) u četvrti stepen - korisnik iz člana 50. tačka 3) i 4) ovog zakona kod koga postoji oštećenje organizma jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe iz tačke 1) ovog člana;

5) u peti stepen - korisnik iz člana 50. tačka 3) i 4) ovog zakona kod koga postoji oštećenje organizma jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe iz tačke 2) ovog člana;

Član 52.

Ministar propisuje medicinske indikacije na osnovu kojih se vrši razvrstavanje korisnika iz člana 51. ovog zakona u stepene dodatka za negu.

Član 53.

Dodatak za negu određuje se u procentu od osnovice i iznosi:

1) za prvi stepen 180 %;

2) za drugi stepen 119 %;

3) za treći stepen 83 %;

4) za četvrti stepen 36 %;

5) za peti stepen 24%.

Član 54.

Vojni invalid i civilni invalid rata koji je korisnik dodatka za negu I, II ili III stepena ima pravo na naknadu iznosa koji je, kao obveznik plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, platio za lice koje mu pruža negu sa kojim je zaključio ugovor o radu, u skladu sa propisima o radu.

Visina osnovice u odnosu na koju se utvrđuje naknada doprinosa iz stava 1. ovog člana ne može biti veća od iznosa dodatka za negu koji je priznat vojnom invalidu, odnosno civilnom invalidu rata.

4) Ortopedski dodatak

Član 55.

Pravo na ortopedski dodatak ima vojni invalid i civilni invalid rata I do VI grupe kome je svojstvo vojnog invalida, odnosno civilnog invalida rata priznato po osnovu oštećenja organizma koje je prouzrokovalo amputaciju ekstremiteta ili teško oštećenje funkcije ekstremiteta, kao i zbog potpunog gubitka vida na oba oka.

Oštećenja organizma iz stava 1. ovog člana razvrstavaju se u četiri stepena, prema težini, vrsti i uzroku oštećenja.

Član 56.

Ortopedski dodatak određuje se u procentu od osnovice i iznosi:

1)         za prvi stepen 53 %, a invalidu kod koga postoje dva ili više oštećenja prvog stepena 65%;

2)         za drugi stepen 40 %;

3)         za treći stepen 26 %;

4)         za četvrti stepen 13 %.

Član 57.

Ministar propisuje oštećenja organizma na osnovu kojih vojni invalid i civilni invalid rata imaju pravo na ortopedski dodatak i razvrstavanje tih oštećenja u stepene.

5)         Zdravstvena zaštita i druga prava u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite

Član 58.

Ratni vojni invalid, mirnodopski vojni invalid, civilni invalid rata, korisnik porodične invalidnine, korisnik mesečnog novčanog primanja, kao i članovi njihovih porodica, u smislu odredaba ovog zakona, ostvaruju pravo na zdravstvenu zaštitu i druga prava u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite u skladu sa propisima iz oblasti zdravstva.

6) Medicinsko tehnička pomagala

Član 59.

Vojni invalid ostvaruje pravo na medicinsko tehnička pomagala u skladu sa propisima iz oblasti zdravstva.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, za oštećenja organizma po osnovu kojih je vojnom invalidu priznato svojstvo, vojni invalid ima pravo na proteze za gornje i donje ekstremitete, ortoze i invalidska kolica u obimu, standardu i sadržini koju propisuje ministar. 

Pravo iz stava 2. ovog člana vojni invalid ostvaruje po ovom zakonu ako pravo na istu vrstu medicinsko-tehničkih pomagala nije ostvario po propisima iz oblasti zdravstva.

7) Banjsko - klimatski oporavak

Član 60.

Vojni invalid se može se uputiti na banjsko - klimatski oporavak u skladu sa posebnim aktom koji donosi ministar.

8) Profesionalna rehabilitacija i novčana pomoć za vreme profesionalne rehabilitacije

Član 61.

Vojni invalid, civilni invalid rata, kao i lice iz člana 12. ovog zakona kome nije priznato svojstvo vojnog invalida čije oštećenje organizma po osnovu obolenja koje predstavlja osnov za ocenu invaliditeta iznosi najmanje 30%, ima pravo na profesionalnu rehabilitaciju i novčanu pomoć za vreme profesionalne rehabilitacije u skladu sa propisima kojima se uređuje prekvalifikacija ili dokvalifikacija osoba sa invaliditetom.

9) Borački dodatak

Član 62.

Ratni vojni invalid ima pravo na borački dodatak dok je u radnom odnosu sa punim ili nepunim radnim vremenom, ako mu je iznos mesečne zarade manji od osnovice.

Lice iz stava 1. ovog člana ima pravo na borački dodatak i za vreme privremene nezaposlenosti ako je u vreme prestanka radnog odnosa ostvarivalo pravo na taj dodatak, u iznosu koji mu je pripadao u poslednjem mesecu pre prestanka radnog odnosa i to mu pravo traje sve dok prima novčanu naknadu po propisima o zapošljavanju.

Član 63.

Borački dodatak nema lice koje je osnivač privrednog društva ili koje posle osnivanja pristupi privrednom društvu, lice koje je osnivač ili član druge profitabilne organizacije, lice koje je preduzetnik, lice koje je korisnik penzije, kao i lice koje obavlja poslove po osnovu ugovora o delu, odnosno obavlja poslove po osnovu drugih ugovora ako za izvršen posao ostvaruje naknadu.

Član 64.

Borački dodatak za radni odnos sa punim radnim vremenom određuje se u mesečnom iznosu u visini razlike između osnovice i iznosa zarade bez poreza i doprinosa koju je korisnik ostvario za rad u punom radnom vremenu u mesecu za koji se priznaje pravo.

Borački dodatak za radni odnos sa nepunim radnim vremenom određuje se u mesečnom iznosu u visini razlike između osnovice obračunate srazmerno broju sati za ugovoreni rad sa nepunim radnm vremenom i iznosa zarade bez poreza i doprinosa koju je korisnik ostvario za broj sati za ugovoreni rad sa nepunim radnim vremenom u mesecu za koji se priznaje pravo.

Za vreme privremene sprečenosti za rad, lice iz člana 62. ovog zakona ima pravo na borački dodatak u istom procentu u kome se za slučaj sprečenosti za rad određuje naknada zarade.

Licu iz člana 62. stav 1. ovog zakona ne pripada pravo na borački dodatak u mesecu u kome je radilo manje od ugovorenog punog radnog vremena, odnosno manje od ugovorenog nepunog radnog vremena, osim u slučaju iz stava 3. ovog člana

Zarada koju je korisnik ostvario u smislu st. 1. i 2. ovog člana ne može biti manja od minimalne zarade u Republici Srbiji.

Član 65.

Izuzetno od odredbe člana 63. ovog zakona, ratni vojni invalid, koji je i korisnik penzije i u radnom odnosu, ima pravo na borački dodatak, koji se utvrđuje u iznosu razlike između osnovice i zbira zarade bez poreza i doprinosa i penzije.

10) Naknada za vreme nezaposlenosti

Član 66.

Ratni vojni invalid od I do IV grupe koji nije radno angažovan, a sposoban je za rad, ima pravo na naknadu za vreme nezaposlenosti pod uslovom:

1)         da je prijavljen organizaciji nadležnoj za poslove zapošljavanja i da nije odbio zaposlenje obezbeđeno posredstvom ove organizacije;

2)         da nije korisnik penzije;

3)         da nije obveznik doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje zaposlenih, poljoprivrednika ili po drugom osnovu;

4)         da ne ostvaruje novčanu naknadu za vreme nezaposlenosti;

5)         da ne obavlja poslove po osnovu ugovora van radnog odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad i ne obavlja poslove po osnovu drugih ugovora za koje ostvaruje naknadu;

6)         da nije osnivač privrednog društva ili da posle osnivanja nije pristupio profitabilnom privrednom društvu;

7)         da nije osnivač ili član zadruge ili druge profitabilne organizacije;

8)         da nije preduzetnik;

9)         da nije korisnik prava na mesečno novčano primanje po ovom zakonu ili drugim propisima;

10)       ukoliko je bio u radnom odnosu, da mu radi odnos nije prestao njegovom voljom u smislu propisa o radu;

11)       da kao nezaposleno lice nije ostvario pravo na isplatu jednokratne novčane naknade u slučaju samozapošljavanja, odnosno subvencije za samozapošljavanje.

Korisnik naknade za vreme nezaposlenosti kome je to pravo prestalo zbog zaposlenja, a kome prestane radni odnos bez njegove volje u slučajevima u kojima za to nisu postojali opravdani razlozi u smislu propisa o radu, može ponovo ostvariti to pravo ukoliko nije ostvario pravo na otpremninu po propisima iz oblasti radnih odnosa i ukoliko ispunjava uslove propisane stavom 1. ovog člana. Ukoliko je ostvario otpremninu može ponovo ostvariti pravo na naknadu za vreme nezaposlenosti po isteku onoliko zaokruženih meseci koliko se dobija kada se iznos otpremnine podeli sa iznosom naknade za vreme nezaposlenosti koju bi ostvario na dan isplate te otpremnine, računajući od dana isplate otpremine. Ukoliko je ratni vojni invalid po prestanku radnog odnosa u ovim slučajevima ostvario novčanu naknadu za vreme nezaposlenosti po propisima iz oblasti rada, pravo na naknadu za vreme nezaposlenosti može ostvariti po prestanku ostvarivanja prava na novčanu naknadu za vreme nezaposlenosti.

Član 67.

Naknada za vreme nezaposlenosti određuje se u mesečnom iznosu i iznosi 100% od osnovice.

11) Mesečno novčano primanje

Član 68.

Pravo na mesečno novčano primanje ima vojni invalid, civilni invalid rata, korisnik porodične invalidnine, član porodice umrlog civilnog invalida rata i član porodice civilne žrtave rata, borac iz člana 4. tač. 3) i 4) koji je stupio u NOR pre 1. januara 1944. godine i u istom bez prekida učestvovao do 15. maja 1945. godine.

Član 69.

Lice iz člana 68. ovog zakona ima pravo na mesečno novčano primanje pod sledećim uslovima:

1.         da je materijalno neobezbeđen;

2.         da je potpuno nesposoban za rad;

3.         da ne ostvaruje invalidski dodatak po ovom zakonu;

4.         da ne ostvaruje stalno mesečno novčano primanje, izuzetno mesečno novčano primanje, posebno mesečno novčano primanje ili izuzetnu novčanu naknadu po ovom zakonu.

Član 70.

 Materijalno neobezbeđenim, u smislu člana 69. tačka 1. ovog zakona, smatra se lice:

1)         koje nije u radnom odnosu, odnosno ne obavlja poslove po osnovu ugovora o delu ili ugovora o privremenim i povremenim poslovima;

2)         koje nije osnivač ni član profitabilnog privrednog društva, niti je osnivač ili član druge profitabilne organizacije;

3)         koje ne obavlja samostalnu delatnost, odnosno nije preduzetnik, (osim ako se radi o licu koje ostvaruje prihod od obavljanja poljoprivredne delatnosti i šumarstva sa zemljišta površine do 10 hektara);

4)         koje ne ostvaruje novčanu naknadu za vreme nezaposlenosti;

5)         koje je ostvarilo novčanu naknadu zbog prestanka radnog odnosa ukoliko je isteklo onoliko meseci koliko se dobija kada se iznos naknade podeli sa iznosom minimalne zarade iz meseca u kome je prestao radni odnos, računajući od prestanka radnog odnosa;

6)         koje ne ostvaruje novčanu pomoć u vezi sa profesionalnom rehabilitacijom;

7)         koje ne ostvaruje materijalnu podršku putem novčane socijalne pomoći i drugih prava po propisima u oblasti socijalne zaštite;

8)         koje nije vlasnik, plodouživalac ili zakupac na poljoprivrednom zemljištu površine više od 10 hektara;

9)         koje je korisnik penzije, pod uslovom:

- ako živi sam u domaćinstvu - da njegova penzija ne prelazi dvostruki iznos najniže penzije u osiguranju zaposlenih iz prethodne godine,

- ako živi u domaćinstvu sa članovima uže porodice koji nemaju prihode iz člana 72. alineja 2. ovog zakona - da njegova penzija ne prelazi trostruki iznos najniže penzije u osiguranju zaposlenih iz prethodne godine.

Član 71.

Potpuno nesposobnim za rad, radi ostvarivanja prava na mesečno novčano primanje, pored lica koje se smatra nesposobnim za rad po članu 28. ovog zakona, smatra se i:

1)         vojni invalid i civilni invalid rata I do VI grupe;

2)         vojni invalid VII do X grupe i civilni invalid rata VII grupe, ukoliko je stariji od 60 godina života (muškarci), odnosno 50 godina života (žene);

3)         dete koje ispunjava uslove za ostvarivanje prava na porodičnu invalidninu propisane članom 40. tačka 3) ovog zakona;

4)         korisnik porodične invalidnine, član porodice umrlog civilnog invalida rata i član porodice civilne žrtave rata ukoliko je stariji od 60 godina života (muškarac), odnosno 50 godina života (žena);

5)         lice iz tačke 4) ovog člana koje je mlađe od 60 godina života (muškarac), odnosno od 50 godina života (žena), ukoliko ima dete mlađe od 15 godina života ili starije dete koje je potpuno nespospobno za rad pod uslovom da je osnov koji je izazvao tu nesposobnost nastupio pre detetove 15 godine života, ako vrši roditeljsko pravo prema detetu i sa njim živi u zajedničkom domaćinstvu.

Član 72.

            Prihodi od uticaja na utvrđivanje iznosa mesečnog novčanog primanja korisnika i članova njegove porodice jesu:

-           prihodi korisnika - penzija i zaduženje katastarskim prihodom po bilo kom osnovu korisnika,

-           prihodi članova njegove porodice (bračnog ili vanbračnog partnera, dece i roditelja), ukoliko žive u zajedničkom domaćinstvu - zarada iz radnog odnosa, penzija, katastarski prihod, prihod od vlasništva ili članstva u profitabilnom privrednom društvu ili drugoj profitabilnoj organizaciji, prihod od obavljanja samostalne delatnosti, odnosno preduzetništva, prihod po osnovu ugovora van radnog odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad.

Član 73.

Mesečno novčano primanje određuje se u procentu od osnovice i to:

-           ukoliko korisnik i članovi njegove porodice ne ostvaruju prihode iz člana 72. ovog zakona mesečno novčano primanje iznosi 60% od osnovice za korisnike mlađe od 80 godina, odnosno 70% od osnovice za korisnike starije od 80 godina;

-           ukoliko se korisnik i članovi njegove porodice zadužuju katastarskim prihodom sa poljoprivrednog ili šumskog zemljišta površine do pet hektara ili ostvaruju penziju ili zaradu iz radnog odnosa, mesečno novčano primanje iznosi 50% od osnovice za korisnike mlađe od 80 godina, odnosno 60% od osnovice za korisnike starije od 80 godina;

-           ukoliko se korisnik i članovi njegove porodice zadužuju katastarskim prihodom sa poljoprivrednog ili šumskog zemljišta površine preko pet hektara, bez obzira da li ostvaruju penziju ili zaradu iz radnog odnosa, mesečno novčano primanje iznosi 40% od osnovice za korisnike mlađe od 80 godina, odnosno 50% od osnovice za korisnike starije od 80 godina.

Član 74.

Samohranom licu - korisniku mesečnog novčanog primanja pripada dodatak za samohranost u iznosu 42% od osnovice.

Samohranim licem, u smislu ovog zakona, smatra se lice koje u domaćinstvu nema člana porodice - bračnog ili vanbračnog partnera, dete ili roditelja koji je sposoban za rad, niti u domaćinstvu ili van domaćinstva ima supružnika, dete ili roditelja koji ostvaruje prihod iz člana 72. alineja 2. ovog zakona.

Član 75.

Ako korisnik ispunjava uslove za ostvarivanje prava na mesečno novčano primanje po više osnova, pripada mu iznos mesečnog novčanog primanja samo po jednom osnovu.

Sauživaoci porodične invalidnine pravo na mesečno novčano primanje ostvaruju kao sauživaoci.

Članovi porodice civilne žrtve rata i umrlog civilnog invalida rata navedeni u članu 25. stav 3. ovog zakona, pravo na mesečno novčano primanje ostvaruju kao sauživaoci.

Iznos mesečnog novčanog primanja i dodatak za samohranost koji pripadaju sauživaocima utvrđuju se tako što se utvrdi iznos prava koji pripada svakom sauživaocu pojedinačno, a potom mesečno novčano primanje, odnosno dodatak za samohranost koji pripada jednom od sauživalaca u povoljnijem iznosu se povećava za 50% od iznosa koji pripada svakom od ostalih sauživalaca. Ovako utvrđen iznos mesečnog novčanog primanja i dodatka za samohranost u ukupnom iznosu sauživaocima pripada u jednakim delovima.

Član 76.

Pravo na mesečno novčano primanje priznaje se od prvog dana narednog meseca po podnetom zahtevu i korisniku pripada dok za to postoje zakonom propisani uslovi, odnosno do nastanka promena koje utiču na promenu iznosa prava.

Po promenama koje utiču na povećanje iznosa prava odlučuje se po zahtevu korisnika, od prvog dana narednog meseca po podnetom zahtevu.

Po promenama koje utiču na smanjenje prava odlučuje se po službenoj dužnosti, od prvog dana narednog meseca po nastanku. U postupku odlučivanja po promenama koje utiču na smanjenje iznosa prava, odlučiće se po službenoj dužnosti i po promenama koje utiču na povećanje iznosa prava i bez zahteva korisnika.

 Nadležan organ koji u prvom stepenu rešava o pravima po ovom zakonu u obavezi je da u toku aprila svake godine sprovede postupak utvrđivanja činjenica da li je u imovinskim i porodičnim prilikama korisnika prava na mesečno novčano primanje došlo do promene od uticaja na smanjenje prava shodno čl. 72. do 74. ovog zakona i ukoliko jeste, da odluči po nastaloj promeni.

12) Porodični dodatak

Član 77.

Pravo na porodični dodatak ima materijalno neobezbeđeni korisnik porodične invalidnine po osnovu smrti vojnog invalida kome je pripadao dodatak za negu.

Ocena imovinskih uslova, utvrđivanje redovnih prihoda domaćinstva za ostvarivanje prava, odlučivanje o pravu na porodični dodatak, kao i ocena uslova za isplatu prava na porodični dodatak vrši se na isti način kao za korisnike mesečnog novčanog primanja.

Roditelji imaju pravo na porodični dodatak pod istim uslovima, ako to pravo ne koriste članovi uže porodice.

Sauživaocima porodične invalidnine pripada jedan porodični dodatak.

Član 78.

Porodični dodatak priznaje se u mesečnom iznosu i određuje se u procentu od iznosa koji je pripadao za stepen dodatka za negu u koji je umrli vojni invalid bio razvrstan i iznosi:

-           85% - ukoliko korisnik i članovi njegovog domaćinstva ne ostvaruju prihode iz člana 72. ovog zakona, ili se zadužuju katastarskim prihodom sa poljoprivrednog ili šumskog zemljišta površine do pet hektara;

-           60% - ukoliko korisnik i članovi njegovog domaćinstva ostvaruju prihode iz člana 72. ovog zakona.

Član 79.

Ako korisnik porodične invalidnine ispunjava uslove za sticanje prava na porodični dodatak i pravo na mesečno novčano primanje, priznaće mu se jedno od ovih prava za koje nadležni organ utvrdi da je za korisnika povoljnije.

13) Naknada troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite

Član 80.

Korisnik mesečnog novčanog primanja po ovom zakonu, koji ostvaruje dodatak za negu ili je samohrani korisnik, koji je zbog nesposobnosti za samostalan život smešten u odgovarajuću ustanovu socijalne zaštite, ima pravo na naknadu troškova smeštaja u tu ustanovu.

Korisnik koji je smešten u ustanovu socijalne zaštite, kome ukupna mesečna primanja po ovom zakonu nisu dovoljna za naknadu troškova smeštaja, ima pravo na 25% od njegovih ukupnih mesečnih novčanih primanja i pravo na naknadu troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite u iznosu razlike između troškova smeštaja i njegovih ukupnih primanja.

Iznos naknade iz stava 1. ovog člana ne može biti veći od iznosa lične invalidnine vojnog invalida IV grupe.

Pravo iz stava 1. ovog člana pripada korisniku ukoliko to pravo ne može ostvariti po drugom pravnom osnovu.

14) Novčana naknada za nabavku putničkog motornog vozila

Član 81.

Vojni invalid kome je svojstvo vojnog invalida I grupe priznato trajno zbog amputacije ili teških oštećenja donjih ili gornjih ekstremiteta izjednačenih sa amputacijom tih ekstremiteta ili zbog gubitka vida na oba oka ima pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila

Član 82.

Pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila korisniku pripada svakih sedam godina. Rok od sedam godina za ponovno priznanje ovog prava računa se od dana isplate prethodno priznatog prava.

Član 83.

Novčana naknada za nabavku putničkog motornog vozila utvrđuje se u iznosu šesnaest osnovica.

Član 84.

Ministar propisuje oštećenja organizma po osnovu kojih se može ostvariti pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila.

15) Naknada troškova putovanja

Član 85.

Troškove putovanja čine troškovi prevoza u unutrašnjem saobraćaju železnicom ili autobusom.

Pravo na naknadu troškova putovanja ima lice koje je upućeno u drugo mesto radi pregleda pred lekarskom komisijom, radi korišćenja prava na banjsko klimatski oporavak ili je upućeno u zdravstvenu ustanovu radi medicinskog ispitivanja u vezi sa ostvarivanjem prava po ovom zakonu i to:

1)         lice o čijem pravu nadležni organ odlučuje po službenoj dužnosti;

2)         lice koje je podnelo zahtev za priznavanje prava po ovom zakonu, ako mu se konačnim rešenjem prizna pravo;

3)         pratilac lica iz tač. 1) i 2) ovog člana, ako se odlučuje o pravu na dodatak za negu;

4)         pratilac deteta do navršene 18. godine života i invalidnog deteta.

Član 86.

Lice sa prebivalištem van teritorije Republike Srbije ima pravo na naknadu troškova putovanja samo za prevoz od sedišta organa koji odlučuje o njegovom zahtevu do sedišta lekarske komisije ili zdravstvene ustanove u koju je upućen radi medicinskog ispitivanja.

Član 87.

Troškovi prevoza priznaju se u stvarnim iznosima.

Naknadu troškova prevoza pripada za prevoz na najkraćoj relaciji od polaznog do uputnog mesta, u visini cene autobuske karte.

Član 88.

Ministar propisuje način ostvarivanja prava na naknadu troškova putovanja.

16) Besplatna i povlašćena vožnja

Član 89.

Pravo na povlašćenu vožnju železnicom, brodom ili autobusom uz povlasticu od 75% od redovne cene u unutrašnjem saobraćaju ima:

- vojni invalid i civilni invalid rata - tri putovanja

- korisnik porodične invalidnine - jedno putovanje;

- nosilac "Partizanske spomenice 1941" i "Ravnogorske spomenica 1941." - četiri putovanja;

- lice odlikovano ordenom Narodnog heroja - neograničen broj putovanja.

Član 90.

Korisnik porodične invalidnine sa prebivalištem na teritoriji Republike Srbije ima pravo na naknadu troškova za jedno besplatno putovanje godišnje u unutrašnjem saobraćaju železnicom (prvi razred) ili autobusom, radi obilaska groba palog borca po kome su mu priznata prava po ovom zakonu, ako borac nije sahranjen u mestu prebivališta korisnika porodične invalidnine.

Pravo na besplatnu vožnju ima:

- nosilac "Partizanske spomenice 1941." i "Ravnogorske spomenica 1941." - jednu jednu besplatnu vožnju;

 - lice odlikovano ordenom Narodnog heroja - dve besplatne vožnje.

Član 91.

Pravo na povlašćenu vožnju korisnik ostvaruje na osnovu knjižice za povlašćenu vožnju.

Pod jednim putovanjem, u smislu čl. 89. i 90. ovog zakona, podrazumeva se odlazak iz polaznog mesta u uputno mesto (vožnja u odlasku) i povratak iz uputnog mesta u polazno mesto ili koje drugo mesto (vožnja u povratku).

Član 92.

Vojni invalid i civilni invalid rata od I do IV grupe kome je priznato pravo na dodatak za negu, kao i korisnik porodične invalidnine po palom borcu kome je po nalazu lekarske komisije potreban pratilac za vreme putovanja, ima pravo na besplatno putovanje i za pratioca kad koristi besplatnu i povlašćenu vožnju po ovom zakonu.

Član 93.

Ministar propisuje način ostvarivanja i korišćenja prava na besplatnu i povlašćenu vožnju.

17) "Ravnogorska spomenica 1941. "

Član 94.

"Ravnogorsku spomenicu 1941." mogu ostvariti borci iz člana 4. tačka 4) ovog zakona, pod uslovom:

1)         da su u Jugoslovensku vojsku u otadžbini, odnosno Ravnogorski pokret stupili od 17 aprila 1941. godine do 31. decembra 1941. godine;

2)         da nisu prekidali službu u Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini, odnosno Ravnogorskom pokretu do 12. septembra 1944. godine svojevoljnim napuštanjem ove vojske, bilo da su se vratili kućama, dezertirali ili se predali neprijatelju, osim u slučaju kada su posle 12. septembra 1944. godine pristupili partizanskim odredima, odnosno Jugoslovenskoj armiji.

Nosioci "Ravnogorske spomenice1941" su u pogledu prava izjednačavaju sa nosiocima "Partizanske spomenice 1941.".

Članovi uže porodice umrlog nosoca "Ravnogorske spomenice 1941." se u pogledu prava izjednačavaju sa članovima porodice umrlog nosioca "Partizanske spomenice 1941.".

"Ravnogorska spomenica 1941." je kružnog oblika, veličine 49 mm u prečniku. Na levoj strani se nalazi grb Vojske Kraljevine Jugoslavije, srebrnaste boje, a na desnoj strani figura borca pozlaćene boje, u stojećem stavu, koji u levoj ruci drži zastavu Kraljevine Jugoslavije, a desnom rukom poziva narod na borbu.

Ukoliko lice iz stava 1. ovog člana nije u životu, "Ravnogorska spomenica 1941." može se posthumno dodeliti članu njegove uže porodice iz člana 23. ovog zakona, a u slučaju da nema članova uže porodice, ova Spomenica se može dodeliti njegovom srodniku u prvoj liniji do drugog stepena.

18) Pomoć u slučaju smrti

a) Naknada pogrebnih troškova

Član 95.

U slučaju smrti vojnog invalida, civilnog invalida rata, korisnika porodične invalidnine i korisnika mesečnog novčanog primanja, lice koje izvrši sahranu ima pravo na naknadu pogrebnih troškova u iznosu naknade pogrebnih troškova koja je propisana za slučaj smrti korisnika penzije po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Licu koje je snosilo troškove sahrane nosioca,,Partizanske spomenice 1941.", borca španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine i lica odlikovanog ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima pripada naknada troškova sahrane u visini 300% od osnovice, a za lice odlikovano Ordenom narodnog heroja u visini 500% od osnovice.

Pravo iz stava 1. ovog člana priznaje se licu koje pravo na pogrebne troškove ne može da ostvari po drugom pravnom osnovu.

Pravo iz stava 2. ovog člana priznaje se licu koje pravo na pogrebne troškove ne može da ostvari po stavu 1. ovog člana.

b) Jednokratna pomoć u slučaju smrti korisnika

Član 96.

U slučaju smrti vojnog invalida njegovi naslednici imaju pravo na jednokratnu pomoć u visini dvostrukog iznosa lične invalidnine umrlog vojnog invalida. Iznos navedene pomoći ne može biti manji od mesečnog iznosa lične invalidnine koja je pripadala vojnom invalidu III grupe u vreme smrti vojnog invalida.

U slučaju smrti korisnika prava na mesečno novčano primanje ostvarenog po osnovu priznatog svojstva vojnog invalida, prava na porodičnu invalidninu ili svojstva borca, njegovi naslednici imaju pravo na jednokratnu pomoć u dvomesečnom iznosu mesečnog novčanog primanja koje je pripadalo korisniku, ukoliko nisu ostvarili pravo iz stava 1. ovog člana.

           

v) Naknada troškova prevoza umrlog korisnika

Član 97.

Lice koje je snosilo troškove prevoza vojnog invalida, koji umre van svog prebivališta - na putu za zdravstvenu organizaciju, u toj organizaciji ili po povratku iz te organizacije, ima pravo na naknadu troškova prevoza na teritoriji Republike Srbije na osnovu specifikacije preduzeća za pogrebne usluge.

Pravo na naknadu troškova iz stava 1. ovog člana nema lice koje je te troškove ostvarilo po drugom pravnom osnovu.

Glava IV

KORIŠĆENjE I PRESTANAK PRAVA

1. Početak ostvarivanja prava

Član 98.

Pravo na ličnu invalidninu, porodičnu invalidninu, dodatak za negu, ortopedski dodatak, naknadu za vreme nezaposlenosti, mesečno novčano primanje, porodični dodatak i naknada troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite, pripadaju od prvog dana narednog meseca po podnetom zahtevu.

Pravo na borački dodatak pripada od prvog dana narednog meseca po podnošenju zahteva i to samo za mesece u kojima postoji razlika između osnovica za priznavanje prava i iznosa ostvarene zarade.

Pravo na medicinsko-tehnička pomagala, novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila i jednokratnu pomoć u slučaju smrti korisnika pripadaju od dana kada je rešenje kojim je pravo priznato postalo konačno.

Pravo na naknadu troškova putovanja pripada od dana overe obračuna na nalogu za odobreno putovanje.

Pravo na besplatnu i povlašćenu vožnju pripada od 01. januara naredne godine po podnošenju zahteva. Uz rešenje kojim se priznaje pravo na besplatnu i povlašćenu vožnju po službenoj dužnosti se izdaje knjižica za besplatnu vožnju, odnosno knjižica za povlašćenu vožnju.

Član 99

Izuzetno od stava 1. člana 98. ovog zakona, ako je zahtev za priznavanje prava na dodatak za negu, ortopedski dodatak, borački dodatak, naknadu za vreme nezaposlenosti, mesečno novčano primanje i porodični dodatak, podnet pre priznavanja prava na ličnu invalidninu, odnosno porodičnu invalidninu, ta prava pripadaju od dana kada je konačnim rešenjem priznato svojstvo vojnog invalida ili svojstvo civilnog invalida, odnosno pravo na porodičnu invalidninu. Zahtev za priznavanje drugih prava, u ovom slučaju, će se odbiti.

2. Korišćenje prava

Član 100.

Prava po ovom zakonu jesu lična prava i ne mogu se prenositi na druga lica, osim u slučaju iz člana 80. ovog zakona, u kome se naknada troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite može isplatiti neposredno toj ustanovi.

Član 101.

Prava propisana ovim zakonom ne pripadaju korisnicima sa prebivalištem u inostranstvu.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, vojnom invalidu i civilnom invalidu rata sa prebivalištem u inostranstvu pripadaju lična invalidnina, dodatak za negu i ortopedski dodatak i za vreme za koje ima prebivalište u inostranstvu. Korisniku prava na porodičnu invalidninu sa prebivalištem u inostranstvu pripada porodična invalidnina, dodatak za roditelja palog borca i uvećana porodična invalidnina i za vreme za koje ima prebivalište u inostranstvu.

Navedena prava korisniku sa prebivalištem u inostranstvu se mogu isplaćivati ukoliko redovno dostavlja dokaze iz čl. 130. i 131. stav 1. ovog zakona. Isplata se može vršiti prema izboru korisnika - preko računa koji korisnik otvori u zemlji ili u inostranstvu.

Član 102.

Korisniku kome, nakon ostvarivanja prava po ovom zakonu, prestane državljanstvo Republike Srbije, prestaju priznata prava danom prestanka državljanstva Republike Srbije.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, ratnom vojnom invalidu iz člana 9. ovog zakona pripadaju sva prava po ovom zakonu i ako nema državljanstvo Republike Srbije dok ima prebivalište na teritoriji Republike Srbije. Ukoliko ima prebivalište van teritorije Republike Srbije pripadaju mu pravo na ličnu invalidninu, dodatak za negu i ortopedski dodatak.

Član 103.

Korisniku mesečnog novčanog primanja koji se nalazi na izdržavanju kazne zatvora duže od tri meseca ne pripada pravo na mesečno novčano primanje, kao ni druga prava izvedena iz tog prava, dok se nalazi na izdržavanju kazne, osim ako izdržava članove uže porodice u kom slučaju mu pripada 50% od iznosa mesečnog novčanog primanja u periodu do šest meseci od dana stupanja na izdržavanje kazne.

3. Promene od uticaja na ostvarivanje prava

Član 104.

Prava priznata po ovom zakonu mogu se koristiti dok postoje uslovi za korišćenje tih prava propisani ovim zakonom, a prestaju danom prestanka ispunjavanja bilo kog uslova za njihovo priznanje, ako ovim zakonom nije drugačije propisano.

Član 105.

Korisnik prava propisanih ovim zakonom dužan je da nadležnom organu prijavi promene koje utiču na korišćenje i prestanak tih prava u roku od 15 dana od dana nastanka promene.

Promene koje utiču na prestanak ili smanjenje prava po ovom zakonu (promene u prihodima, sastavu domaćinstva, školovanju i dr.) proizvode pravno dejstvo danom nastanka promene, a promene koje utiču na povećanje prava proizvode pravno dejstvo od prvog dana narednog meseca posle podnošenja zahteva da se o pravu odluči shodno toj promeni.

Otuđenje nepokretne imovine i prestanak prava plodouživanja, u smislu ovog zakona, nastaje danom upisa promene u javnu knjigu o evidenciji nepokretnosti i pravima na njima.

4. Smetnje za ostvarivanje i korišćenje prava i prestanak prava

Član 106.

Prava utvrđena ovim zakonom ne mogu steći:

1) lica koja su prebegla neprijatelju, ili su pobegla iz vojske ili sa vojne dužnosti, ili su sarađivala sa neprijateljem, bez obzira da li su kasnije amnestijom oslobođeni odgovornosti zbog ovog dela;

2) lica koja su se sama ranila ili povredila radi izbegavanja vojne dužnosti;

3) lica osuđena za krivična dela protiv ustavnog uređenja i bezbednosti Republike Srbije i krivična dela protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom, pravnosnažnom sudskom presudom nadležnog suda u Republici Srbiji.

Prava propisana ovim zakonom nemaju članovi porodice lica iz stava 1. ovog člana.

Pravnosnažna sudska presuda kojom je lice iz člana 4. tačka 4) ovog zakona i član njegove porodice osuđen zbog učešća u borbama protiv partizanskih odreda, Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije, odnosno Jugoslovenske armije, predstavlja smetnju u smislu st. 1. i 2. ovog člana, osim ukoliko je ovakva presuda stavljena van snage u postupku sprovedenom po propisima o rehabilitaciji ovih lica.

Član 107.

Prava po ovom zakonu prestaju korisniku koji je osuđen pravnosnažnom sudskom presudom zbog dela predviđenih u članu 106. stav 1. ovog zakona.

Prava po ovom zakonu gubi član porodice lica iz stava 1. ovog člana.

Član 108.

Pravo na porodičnu invalidninu i pravo na mesečno novčano primanje supružnika poginulog ili umrlog borca, civilne žrtve rata, odnosno umrlog civilnog invalida rata, i ostala prava po ovom zakonu, ne može ostvariti, a ako ih je ostvario ona trajno prestaju supružniku sklapanjem novog braka, osim ako su ta prava ostvarena po osnovu nesposobnosti za rad nastale pre navršenih godina života prema kojima se po ovom zakonu lice smatra nesposobnim za rad.

Prava iz stava 1. ovog člana ne može ostvariti, a ako ih je ostvario ona prestaju supružniku koji ne vrši roditeljsko pravo prema detetu sa kojom bi trebao da koristi pravo. Ako nastavi da se stara o detetu za vreme dok dete koristi pravo - može nastaviti da koristi priznata prava.

Prava iz stava 1. ovog člana ne može ostvariti, a ako ih je ostvario ona prestaju roditelju koji je pravnosnažnom sudskom odlukom potpuno lišen roditeljskog prava.

Član 109.

Ako vojni invalid, odnosno civilni invalid rata, za isto oštećenje organizma, ima pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, može po svom izboru koristiti to pravo ili pravo na ličnu invalidninu po ovom zakonu.

Član 110.

Korisnik prava na dodatak za negu po ovom zakonu koji istovremeno ispunjava uslove za sticanje prava na dodatak za pomoć i negu, odnosno novčanu naknadu na ime nege po drugom zakonu može, po sopstvenom izboru, koristiti to pravo samo po jednom zakonu.

Član 111.

Svojstvo vojnog invalida, odnosno korisnika prava na porodičnu invalidninu i po tom osnovu izvedena prava ne može steći po ovom zakonu lice koje je po istom činjeničnom osnovu ostvarilo isto ili slično pravo u stranoj državi.

Vojni invalid i korisnik porodične invalidnine kome su svojstvo vojnog invalida, odnosno pravo na porodičnu invalidninu, i po tom osnovu izvedena prava, priznata u Republici Srbiji a koji po istom činjeničnom osnovu naknadno ostvari pravo na ličnu invalidninu, odnosno porodičnu invalidninu u drugoj državi, prestaju ta prava u Republici Srbiji sa danom saznanja da ova prava ostvaruje u drugoj državi.

Državljanstvo i prebivalište lica nisu od uticaja na drugačije rešenje iz st. 1. i 2. ovog člana.

Naknadno odricanje od prava priznatog u drugoj državi u slučajevima iz st. 1. i 2. ovog člana ne stvara osnov za ponovnim ostvarivanje prava u Republici Srbiji, izuzev ukoliko korisnik sa Ministarstvom zaključi sporazum o povraćaju neosnovano primljenog iznosa od strane Republike Srbije za period duple isplate i izvrši povraćaj tog iznosa.

Član 112.

Pravo na porodičnu invalidninu i izvedena prava po ovom osnovu prestaju licu iz člana 38. stav 1. tačka 3) ovog zakona danom zasnivanja radnog odnosa, osnivanja zadruge odnosno profitabilnog privrednog društva, pristupanja zadruzi odnosno privrednom društvu, osnivanja druge profitabilne organizacije, odnosno danom upisa preduzetnika u registar.

Korisniku porodične invalidnine koji je pravo na porodičnu invalidninu ostvario po osnovu nesposobnosti za rad prestaju prava po ovom zakonu danom prestanka nesposobnosti za rad, danom zasnivanja radnog odnosa, osnivanja zadruge, profitabilnog privrednog društva, pristupanja zadruzi, odnosno privrednom društvu, osnivanja druge profitabilne organizacije, odnosno danom upisa preduzetnika u registar, osim supružniku koji ispunjava uslove u pogledu godina života za ostvarivanje prava na porodičnu invalidninu.

Član 113.

Pravo na naknadu za vreme nezaposlenosti ne može se ponovo priznati korisniku kome je ono prestalo zbog zasnivanja radnog odnosa ili odbijanja zaposlenja obezbeđenog posredstvom organizacije nadležne za poslove zapošljavanja.

 Izuzetno od stava 1. ovog člana, korisnik kome je pravo na naknada za vreme nezaposlenosti prestalo zbog zasnivanja radnog odnosa, može ponovo ostvariti to pravo pod uslovom da ispunjava uslove iz člana 66. stav 1. ovog zakona, a ukoliko je ostvario otpremninu zbog prestanka radnog odnosa i da je protekao rok iz člana 66. stav 2. ovog zakona.

Glava V

POSTUPAK ZA OSTVARIVANjE PRAVA

Član 114.

U postupku ostvarivanja prava po ovom zakonu primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje opšti upravni postupak i odredbe ovog zakona kojima je uređeno postupanje po pojedinim pitanjima postupka na drugačiji način.

1. Zahtev

Član 115.

Knjižica za povlašćenu vožnju vojnog invalida i knjižica za povlašćenu vožnju civilnog invalida rata izdaje se po službenoj dužnosti po pravnosnažnosti rešenja kojim je korisniku priznato pravo po osnovu koga se ostvaruje knjižica.

Član 116.

Zahtev za priznavanje prava po osnovu oštećenja organizma nastalog zbog rane, povrede ili ozlede podnosioca zahteva, odnosno pogibije ili smrti člana porodice, može se podneti bez roka ograničenja.

Član 117.

Zahtev za priznavanje svojstva ratnog vojnog invalida po osnovu oštećenja organizma nastalog usled bolesti zadobijene pod okolnostima iz čl. 4, 5. i 7. ovog zakona može se podneti u roku od pet godina od prestanka tih okolnosti.

Zahtev za priznavanje svojstva mirnodopskog vojnog invalida po osnovu oštećenja organizma nastalog usled bolesti zadobijene pod okolnostima iz člana 12. ovog zakona može se podneti u roku od pet godina od dana otpuštanja iz Vojske.

Član 118.

U slučajevima iz člana 117. ovog zakona, u kojima su zahtevi za priznavanje svojstva vojnog invalida podneti u roku od pet godina ali su negativno rešeni zbog neispunjavanja uslova propisanih zakonom za sticanje tog svojstva zbog nedovoljnog procenta vojnog invaliditeta, naknadni zahtevi za priznavanje tog svojstva podneti po isteku roka od pet godina odbiće se.

Član 119.

Zahtev za priznavanje prava na porodičnu invalidninu po osnovu lica koje je umrlo od bolesti zadobijene pod okolnostima iz čl. 4, 7. i 12. ovog zakona podnet po isteku roka od pet godina od dana prestanka tih okolnosti odbiće se.

Član 120.

Zahtev državljana Republike Srbije za priznavanje prava po ovom zakonu koje pripada civilnom invalidu rata i članu porodice civilne žrtvve rata po osnovu rane, povrede ili ozlede zadobijene van teritorije Republike Srbije, kao i zahtev člana porodice lica poginulog pod ovim okolnostima odbiće se.

2. Dokazivanje

Član 121.

Učešće u ratu, odnosno u oružanim akcijama preduzetim u miru u svojstvu borca iz čl. 4, 5. i 7. ovog zakona utvrđuje se na osnovu originalnih pisanih dokaza iz vremena vojnog angažovanja, kao i na osnovu pisanih podataka kojima o tome raspolaže nadležni organ Republike Srbije

Član 122.

Činjenica da je lice od koga članovi porodice izvode prava po odredbama ovog zakona poginulo, umrlo ili nestalo pod okolnostima iz čl. 4, 5. i 7. ovog zakona utvrđuje se samo pisanim dokaznim sredstvima iz vremena kada je to lice poginulo, umrlo ili nestalo.

Član 123.

Okolnosti iz člana 20. ovog zakona pod kojima je civilno lice zadobilo ranu, povredu ili ozledu, odnosno izgubilo život, utvrđuju se na osnovu zapisnika o izvršenom uviđaju i drugih akata nadležnih organa unutrašnjih poslova odnosno pravosudnih organa.

Član 124.

Činjenica da je rana, povreda, ozleda ili bolest zadobijena pod okolnostima iz čl. 4, 7, 11, 12, 13. i 20. ovog zakona utvrđuje se pisanim dokaznim sredstvima iz vremena kada je rana, povreda, ozleda ili bolest zadobijena, kao i dokazima iz kasnijeg perioda koji su izdati na osnovu arhivske dokumentacije i evidencija nadležnih organa i ustanova sačinjenih u periodu kada je rana, povreda, ozleda ili bolest zadobijena.

Član 125.

Pisanim dokaznim sredstvom, u smislu člana 124. ovog zakona, za utvrđivanje činjenice da je rana, povreda ili ozleda zadobijena pod okolnostima iz čl. 4, 7. i 20. ovog zakona smatra se i medicinska dokumentacija o lečenju koja potiče iz perioda dok su trajale te okolnosti, a najdocnije godinu dana od dana prestanka tih okolnosti.

Član 126.

Činjenica da je bolest nastupila pod okolnostima iz čl. 4. i 11. ovog zakona utvrđuje se samo na osnovu medicinske dokumentacije koja potiče iz perioda dok su trajale te okolnosti, a najdocnije do isteka dve godine od dana njihovog prestanka.

Činjenica da je bolest nastupila pod okolnostima iz člana 12. ovog zakona utvrđuje se samo na osnovu medicinske dokumentacije koja potiče iz vremena službe u Vojsci i perioda od 30 dana po otpuštanju iz Vojske.

Član 127.

Kada se svojstvo vojnog invalida priznaje po osnovu bolesti: šizofrenija, manijako depresivne psihoze, epileptička bolest, neuroze, psihopatije, posttraumatski stresni sindrom, povreda lobanje sa pojavom traumatske encefalopatije, ambiotrofična nervna oboljenja (osim Adisonove bolesti, tuberkulozne etiologije), alergična oboljenja, urođene srčane mane, policistička oboljenja, maligni neoplastični procesi, trofične promene ekstremiteta i sve druge bolesti endogene i nepoznate etiologije, nalaz i mišljenje o vojnom invaliditetu nadležna lekarska komisija može dati samo pod uslovom da je izvršeno prethodno kličničko ispitivanje - koje podrazumeva bolničko lečenje, hospitalnu opservaciju sa odgovarajućim testiranjem i druge hospitalne radnje.

Član 128.

Jedinica ili ustanova Vojske ili drugi organ nadležan za lice koje je pod okolnostima iz čl. 7, 11, 12. i 20. ovog zakona zadobilo ranu, povredu ili ozledu usled koje je nastupilo oštećenje organizma, odnosno koje pod tim okolnostima pogine ili umre, na osnovu pisane evidencije kojom raspolaže, na zahtev pravno zainteresovanog lica, odnosno nadležnog organa koji odlučuje o pravima iz oblasti boračko invalidske zaštite, radi ostvarivanja prava po ovom zakonu, izdaće uverenje o okolnostima pod kojima se slučaj dogodio.

Član 129.

Dokaznim sredstvom, u smislu čl. 121. i 122. ovog zakona, smatraju se dokumenti u kojima su navedene činjenice o ispunjenosti relevantnih uslova propisanih ovim zakonom, a posebno vojni, policijski i pravosudni dokumenti i medicinska dokumentacija.

Izjava stranke i drugih lica, bez obzira u kom obliku je data, ne smatra se dokaznim sredstvom u smislu čl. 121. i 122. ovog zakona. Upis u vojnu knjižicu izvršen bez poziva na odgovarajuću službenu evidenciju ne smatra se dokaznim sredstvom.

Dokaznim sredstvom u smislu st. 1. i 2. ovog člana ne smatraju se izjave svedoka date u sudskim postupcima radi ostvarivanja prava po drugim propisima.

Član 130.

Korisnici lične invalidnine, porodične invalidnine i mesečnog novčanog primanja dužni su da svakih šest meseci nadležnom prvostepenom organu podnose dokaz o životu, osim ukoliko tu činjenicu organ nije utvrdio neposrednim viđenjem korisnika, u kom slučaju rok od šest meseci teče od datuma viđenja. Viđenje korisnika podrazumeva neposredno viđenje korisnika od strane službenog lica prvostepenog organa, u službenim prostorijama tog organa i upis datuma viđenja u službenoj evidenciji organa.

Dokazi iz člana 38. stav 1. tačka 3) alineja 2. ovog zakona pribavljaju se svake godine, početkom školske godine. Navedeni dokazi za korisnike koji se školuju u inostranstvu moraju biti nostrifikovani od strane nadležnih organa Republike Srbije i upodobljeni odgovarajućem stepenu školovanja u Republici Srbiji.

Iznos ostvarene zarade iz člana 66. stav 1. ovog zakona, pribavlja se svakog meseca.

Dokazi iz člana 66. stav 1. tačka 1) ovog zakona pribavljaju se svaka tri meseca, a ostali dokazi iz tog člana pribavljaju se svakih godinu dana, računajući od dana donošenja konačnog rešenja kojim je to pravo korisniku priznato.

Član 131.

O dokazima i osnovanosti utvrđivanja svojstva borca iz člana 4. tačka 4) ovog zakona radi priznavanja prava propisanih ovim zakonom, kao i o ostvarivanju "Ravnogorske spomenice 1941." pribavljaju se mišljenja opštinske, gradske, odnosno gradske komisije grada Beograda i Komisije Vlade.

Opštinska, Gradska, odnosno komisija Grada Beograda se sastoji od pet članova, koje imenuje skupština opštine, grada, odnosno grada Beograda. Ova komisija daje mišljenje na zahtev organa nadležnih za odlučivanje o pravima u oblasti boračko-invalidske zaštite u prvom stepenu.

Komisija Vlade se sastoji od sedam članova, od kojih tri delegira Republički odbor Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata Srbije, a četiri člana bira Narodna skupština Republike Srbije. Komisija Vlade daje mišljenje na zahtev Ministarstva nadležnog za poslove boraca, vojnih invalida i civilnih invalida rata (u daljem tekstu: Ministarstvo). Komisija Vlade rešava na osnovu predloga opštinske, gradske, odnosno gradske komisije grada Beograda. Postupak prikupljanja dokaza u upravnim predmetima o kojima odlučuje Komisija Vlade, sprovode prvostepeni organi i Ministarstvo.

Mišljenje komisija iz stava 1. ovog člana ne obavezuje nadležni organ u pogledu načina rešavanja upravne stvari.

U slučajevima u kojima se utvrdi nepostojanje izričito propisanih formalnih dokaza za utvrđivanje svojstva borca iz člana 4. tačka 4) ovog zakona, kao i za priznavanje svojstva ratnog vojnog invalida, prava na porodičnu invalidninu, odnosno mesečnog novčanog primanja po osnovu okolnosti iz člana 4. tačka 4) ovog zakona, o zahtevu za priznavanje tih prava se može odlučiti i bez mišljenja komisija iz stava 1. ovog člana.

Predsednik Komisije Vlade uručuje "Ravnogorsku spomenicu 1941".

Administrativno-tehničke poslove za potrebe Komisije Vlade obavlja Mistarstvo.

Sredstva za rad Komisije Vlade obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.

Član 132.

Invaliditet, verovatnoća promene procenta invaliditeta, dodatak za negu, ortopedski dodatak, pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila, činjenica da je bolest, odnosno smrt u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe, potreba vojnog invalida za medicinsko-tehničkim pomagalom, utvrđuju se na osnovu nalaza i mišljenja lekarskih komisija i to:

1) lekarske komisije koja daje nalaz i mišljenje organu koji u prvom stepenu rešava o pravima po ovom zakonu (u daljem tekstu: prvostepena lekarska komisija), koju čine tri lekara specijalista;

2) lekarske komisije koja daje nalaz i mišljenje organu koji u drugom stepenu rešava o pravima po ovom zakonu (u daljem tekstu: drugostepena lekarska komisija), koju čine pet lekara specijalista;

3) lekarska komisija koja daje mišljenje o nastanku verovatnoće promene procenta invaliditeta (u daljem tekstu: posebna lekarska komisija), koju čine tri lekara specijalista;

Predsednik i članovi lekarskih komisija iz stava 1. ovog člana imaju zamenike.

Lekarske komisije iz stava 1. ovog člana imaju sekretara i zamenika sekretara koji se imenuju iz reda zaposlenih u Ministarstvu, odnosno u prvostepenom organu prema sedištu lekarske komisije.

Članove, zamenike lekarskih komisija, sekretare i zamenike sekretara lekarskih komisija imenuje ministar, koji određuje sedište i područje njihovog rada, kao i visinu naknada za rad članova komisija.

Drugostepena lekarska komisija i Posebna lekarska komisija imaju sedište u Beogradu.

Potpuna nesposobnost za rad, za ostvarivanje prava po ovom zakonu, utvrđuje se na osnovu nalaza i mišljenja nadležne lekarske komisije datog u skladu sa propisima iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Ministar propisuje način rada lekarskih komisija u postupku za ostvarivanje prava po ovom zakonu.

Član 133.

Prvostepena lekarska komisija daje nalaz i mišljenje na osnovu neposrednog pregleda lica za koje se utvrđuje procent invaliditeta, ortopedski dodatak, dodatak za negu, medicinsko tehničko pomagalo, oštećenje organizma za koje se priznaje novčana naknada za nabavku putničkog motornog vozila, kao i na osnovu medicinske i druge dokumentacije koja je od uticaja za utvrđivanje tih činjenica.

Drugostepena lekarska komisija daje nalaz i mišljenje, po pravilu, na osnovu neposrednog pregleda lica iz stava 1. ovog člana i na osnovu medicinske i druge dokumentacije pribavljene u prvostepenom postupku. Ta komisija može nalaz i mišljenje dati i bez neposrednog pregleda lica ako nađe da takav pregled nije potreban. O oštećenju organizma na osnovu koga lice ima pravo na dodatak za negu i stepenu tog dodatka lekarska komisija u drugostepenom postupku daje nalaz i mišljenje po izvršenom pregledu vojnog invalida.

Posebna lekarska komisija daje mišljenje o verovatnoći da je nastupila promena od uticaja na utvrđeni procent vojnog invaliditeta na osnovu mišljenja lekara odgovarajuće specijalizacije, koje vojni invalid podnosi uz zahtev za utvrđivanje novog procenta vojnog invaliditeta, i na osnovu postojeće medicinske dokumentacije u predmetu vojnog invalida.

Ako je medicinska dokumentacija na osnovu koje prvostepena ili drugostepena lekarska komisija treba da donese nalaz i mišljenje nepotpuna, protivrečna ili se pojavi osnovana sumnja u njenu tačnost, komisija može lice na koje se ta dokumentacija odnosi uputiti na dodatno specijalističko ispitivanje. Ukoliko navedeno lice odbije da dostavi dopunu medicinske dokumentacije ili odbije da se podvrgne dodatnom specijalističkom ispitivanju po uputu lekarske komisije, zahtev po kome se vodi postupak će se odbiti.

3.         Prvostepeni upravni postupak

Član 134.

O pravima iz ovog zakona u prvom stepenu rešava opštinska, odnosno gradska uprava po mestu prebivališta stranke (u daljem tekstu: prvostepeni organ), koja ove poslove obavlja kao poverene poslove.

Član 135.

Knjižicu za povlašćenu vožnju vojnih invalida i civilnih invalida rata izdaje prvostepeni organ.

Član 136.

Za rešavanje zahteva lica sa mestom prebivališta van teritorije Republike Srbije, nadležni prvostepeni organ je Gradska uprava grada Novog Sada (za lica sa teritorije Republike Hrvatske), Gradska uprava Vršac (za lica sa teritorije Republike Rumunije) i Gradska opština Stari Grad u gradu Beogradu (za lica iz ostalih zemalja).

Izuzetno od stava 1. ovog člana, za korisnike koji imaju prebivalište van teritorije Republike Srbije, a o čijem pravu je odlučivano na teritoriji Republike Srbije, organ koji je odlučivao po ovom zakonu do dana kada je korisnik promenio prebivalište zadržava nadležnost.

4.         Drugostepeni upravni postupak

Član 137.

O pravima iz ovog zakona u drugom stepenu rešava Ministarstvo.

Član 138.

Protiv rešenja donetog u prvom stepenu dozvoljena je žalba.

Rešenje kojim se priznaje pravo na ličnu invalidninu, porodičnu invalidninu, dodatak za negu, ortopedski dodatak, borački dodatak, naknada za vreme nezaposlenosti, mesečno novčano primanje, porodični dodatak, naknadu troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite, novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila, "Ravnogorsku spomenicu 1941.", doneto u prvom stepenu, podleže reviziji.

O žalbi i reviziji odlučuje Ministarstvo.

Član 139.

Reviziju prvostepenog rešenja vrši Ministarstvo u roku od tri meseca od dana prijema spisa predmeta.

Ako protiv rešenja donetog u prvom stepenu nije izjavljena žalba, organ koji je doneo to rešenje dostaviće ga na reviziju zajedno sa spisima predmeta, u roku od osam dana od dana isteka roka za žalbu.

Revizija rešenja donetog u prvom stepenu izvršiće se i kad se utvrdi da prvostepeni organ nije u zakonskom roku dostavio rešenje na reviziju.

Član 140.

Ako je protiv rešenja donetog u prvom stepenu izjavljena žalba, o reviziji i žalbi rešava se istim rešenjem.

Revizija i žalba odlažu izvršenje rešenja.

Član 141.

Ako drugostepena lekarska komisija uputi na medicinsko ispitivanje lice na koje se odnosi rešenje koje je u postupku revizije, rok iz člana 139. stav 1. ovog zakona počinje teći od dana kad je ta lekarska komisija dostavila nalaz i mišljenje Ministarstvu.

Član 142.

U vršenju revizije na prvostepeno rešenje se može dati saglasnost, može se poništiti, izmeniti ili ukinuti i stvar drugačije rešiti, ili vratiti predmet prvostepenom organu na ponovni postupak.

U postupku revizije prvostepeno rešenje se može poništiti ili ukinuti i stvar rešiti u korist ili na štetu stranke ako se utvrdi da su u prvostepenom postupku nepotpuno ili pogrešno utvrđene činjenice, ili da se u postupku nije vodilo računa o pravilima postupka koja bi bila od uticaja na rešenje stvari, ili da su pogrešno ocenjeni dokazi, ili da je iz utvrđenih činjenica izveden pogrešan zaključak u pogledu činjeničnog stanja, ili da su pogrešno primenjene materijalne ili procesne odredbe zakona na osnovu koga je rešena stvar.

Prvostepeni organ čije je rešenje u postupku revizije poništeno ili ukinuto i predmet vraćen na ponovni postupak donosi novo rešenje. Novo rešenje podleže reviziji.

Član 143.

U postupku revizije, činjenice da li je bolest u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe, procenat invaliditeta, stepen ortopedskog dodatka, stepen dodatka za negu, oštećenje organizma po osnovu koga se priznaje pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila, utvrđuju se na osnovu nalaza i mišljenja drugostepene lekarske komisije, a potpuna nesposobnost za rad se utvrđuje na osnovu nalaza i mišljenja lekarske komisije iz člana 132. stav 6. ovog zakona.

5. Upravni spor

Član 144.

Protiv rešenja donetog po žalbi, kao i protiv rešenja donetog u vršenju revizije može se voditi upravni spor.

Protiv rešenja donetog po žalbi, kao i protiv rešenja donetog u vršenju revizije, kojim je rešenje prvostepenog organa poništeno ili ukinuto i vraćeno na ponovni postupak ne može se voditi upravni spor.

6. Poništavanje konačnog rešenja

Član 145.

Rešenje o pravima po ovom zakonu koje je postalo konačno u upravnom postupku Ministarstvo, kao drugostepeni organ ili kao nadzorni organ, po službenoj dužnosti, može u celini ili delimično poništiti ukoliko se utvrdi da je pravo ostvareno nedozvoljenim radnjama iz člana183. stav 1. tač. 5) i 6) Zakona o opštem upravnom postupku ("Službeni glasnik Republike Srbije", broj 18/16), kao i na osnovu falsifikovanih ili lažnih dokaza o svojstvu borca, okolnostima pod kojima je zadobijena rana, povreda, ozleda ili bolest, odnosno okolnostima pod kojima je došlo do pogibije člana porodice, ili o drugom osnovu po kome se priznaju prava propisana ovim zakonom.

Član 146.

Činjenica postojanja navedenih dokaza utvrđuje se na osnovu nalaza i mišljenja nadležnih državnih organa.

7. Postupak po promenama od uticaja na pravo

i kod privremeno priznatih prava

Član 147.

Prvostepeni organ, po službenoj dužnosti, pokreće postupak za donošenje novog rešenja ako sazna za promene koje utiču na smanjenje obima ili prestanak prava po ovom zakonu.

Postupak za donošenje novog rešenja zbog promene koja utiče na povećanje obima priznatog prava pokreće se po zahtevu korisnika.

Član 148.

U slučaju kada je došlo do promene po osnovu koje se po službenoj dužnosti pokreće postupak izmene rešenja o priznatom pravu, a korisnik nedostavljanjem traženih dokaza o kojima se ne vodi službena evidencija ili na drugi način onemogući vođenje postupka, doneće se rešenje o prestanku prava. U ovom slučaju pravo prestaje sa danom nastanka promene. Korisnik je u obavezi da izvrši povraćaj primljenog iznosa za tri poslednje godine računajući od zadnje nepravilne isplate.

U slučaju iz stava 1. ovog člana, ukoliko su ispunjeni propisani uslovi, pravo se može ponovo priznati od prvog dana narednog meseca po novopodnetom zahtevu.

Član 149.

Prvostepeni organ, po službenoj dužnosti, sprovodi postupak za donošenje novog rešenja o pravu koje je po ovom zakonu priznata privremeno.

Rešenjem kojim se pravo priznaje privremeno, pravo se priznaje do poslednjeg dana u mesecu u kome ističe privremenost.

Rešenje iz stava 1. ovog člana ima pravno dejstvo od prvog dana narednog meseca po isteku važenja rešenja kojim je pravo privremeno priznato.

Član 150.

Postupak pokrenut po zahtevu za ostvarivanje prava po ovom zakonu obustaviće se ako se podnosilac zahteva ne odazove na pregled, ako odbije da se odazove dodatnom specijalističkom ispitivanju iz člana 133. stav 4. ovog zakona ili na drugi način onemogući da prvostepena ili drugostepena lekarska komisija donese nalaz i mišljenje, smatraće se da je odustao od vođenja postupka i postupak se obustavlja.

Ako lice iz stava 1. ovog člana podnese ponovni zahtev za ostvarivanje prava po ovom zakonu po istom osnovu, novo rešenje ima pravno dejstvo od prvog dana narednog meseca od dana podnošenja novog zahteva.

Član 151.

U slučaju kada nadležna lekarska komisija utvrdi da se oštećenje organizma korisnika prema kome se vrši ocena uslova za priznanje prava po ovom zakonu može smanjiti odgovarajućim lečenjem ili hirurškom intervencijom, pravo se može priznati samo privremeno.

Član 152.

Ako kod vojnog invalida, odnosno civilnog invalida rata nastupe promene koje su od uticaja na procenat invaliditeta priznatog konačnim rešenjem, invalid može po isteku dve godine od dana donošenja konačnog rešenja podneti zahtev za utvrđivanje novog procenta invaliditeta u vezi sa nastalom promenom.

Propisom za izvršavanje ovog zakona kojim se uređuje utvrđivanje procenta invaliditeta odrediće se oštećenja organizma po osnovu kojih se može podneti zahtev za utvrđivanje novog procenta invaliditeta i pre isteka roka iz stava 1. ovog člana.

Po zahtevu podnetom u smislu stava 1. ovog člana postupak će se pokrenuti ako invalid učini verovatnim da je nastala promena od uticaja na utvrđeno pravo.

Smatra se da je učinjeno verovatnim da je nastala promena u smislu stava 3. ovog člana ako invalid o tome podnese nalaz lekara specijaliste i ako posebna lekarska komisija, na osnovu tog nalaza i druge medicinske dokumentacije, da mišljenje da ima osnova da se preispita utvrđeni procenat invaliditeta.

Zahtev iz stava 1. ovog člana odbiće se ako nije učinjeno verovatnim da je nastala promena u smislu odredaba ovog člana.

Vojni invalid, odnosno civilni invalid rata čiji je zahtev za utvrđivanje novog procenta invaliditeta odbijen može ponovo podneti zahtev za utvrđivanje novog procenta invaliditeta po isteku dve godine od dana donošenja rešenja kojim je zahtev odbijen, a pre isteka tog roka u slučaju oštećenja organizma utvrđenih u skladu sa stavom 2. ovog člana.

Član 153.

Odredba člana 152. ovog zakona primenjuje se i u postupku po zahtevu za utvrđivanje procenta invaliditeta koje podnese lice kome je prestalo svojstvo vojnog invalida ili svojstvo civilnog invalida rata zbog neispunjavanja uslova propisanog zakonom za dalje ostvarivanje tog svojstva u pogledu procenta invaliditeta, bez obzira da li mu je svojstvo invalida bilo priznato po osnovu rane, povrede, ozlede ili bolesti.

Odredba člana 152. ovog zakona primenjuje se i u postupku za priznavanje svojstva vojnog invalida ili svojstva civilnog invalida rata koji podnese lice kome je ranije podnet zahtev za priznavanje tog svojstva po osnovu rane, povrede ili ozlede odbijen zbog nedovoljnog procenta invaliditeta.

Postupak iz člana 152. ovog zakona ne sprovodi se u slučaju u kome je svojstvo vojnog invalida priznato uz primenu člana 35. ovog zakona, osim u slučaju kada je rešenjem čija se izmena traži priznat manji procenat vojnog invaliditeta od procenta priznatog konačnim rešenjem kod prve ocene invaliditeta.

8. Troškovi postupka i troškovi za izvršavanje zakona

Član 154.

U postupku za ostvarivanje prava po ovom zakonu ne plaćaju se takse (administrativne, javno-beležničke i sudske), kao ni druge dažbine utvrđene opštim propisima.

Član 155.

Troškovi koji proizlaze iz izvršavanja obaveza Republike Srbije za ostvarivanje prava po ovom zakonu obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.

GLAVA VI

JEDINSTVENA EVIDENCIJA PODATAKA I ISPLATA PRAVA

1) Jedinstvena evidencija podataka o korisnicima prava

iz oblasti boračko invalidske zaštite

Član 156.

O korisnicima prava po ovom zakonu vodi se Jedinstvena evidencija podataka o korisnicima prava iz oblasti boračko invalidske zaštite (u daljem tekstu: Jedinstvena evidencija podataka). Jedinstvenu evidenciju podataka vodi Ministarstvo, a neposredan unos podataka u evidenciju vrše Ministarstvo i prvostepeni organ. Organ koji vrši unos podataka odgovoran je za tačnost tih podataka. Ministarstvo ne može vršiti izmenu podataka čiji unos je izvršio prvostepeni organ.

Jedinstvena evidencija podataka vodi se u elektronskom obliku.

U Jedinstvenoj evidenciji podataka vode se sledeći podaci o korisnicima, ostvarenim pravima, članovima korisnikovog domaćinstva, prihodima korisnika i članova njegovog domaćinstva:

Podaci o korisnicima prava i to: prezime, ime jednog roditelja i ime; jedinstveni matični broj građana; pol; datum, mesto i država rođenja; državljanstvo i nacionalnost; prebivalište, odnosno boravište; ime staratelja odnosno punomoćnika korisnika; okolnosti pod kojima je korisnik ostvario svojstvo vojnog invalida, odnosno civilnog invalida rata i okolnosti stradanja civilne žrtve rata; prava koja su korisniku priznata konačnim rešenjem, broj rešenja, datum donošenja i naziv organa koji je doneo rešenje; način ostvarivanja prava (samostalno ili kao sauživalac); vrsta i procenat telesnog oštećenja vojnih invalida, odnosno civilnih invalida rata; članovima porodičnog domaćinstva korisnika čiji prihodi utiču na ostvarivanje prava korisnika; socijalno-ekonomski status korisnika; način isplate novčanih iznosa po ostvarenim pravima; datum viđenja korisnika ili uverenje o životu korisnika; datum smrti korisnika; neisplaćena novčana primanja umrlog korisnika i ime lica kome se vrši isplata ovih primanja.

Kada je korisnik prava član porodice poginulog, umrlog ili nestalog borca, vojnog invalida, civilnog invalida rata ili civilne žrtve rata vode se i podaci o poginulom, nestalom odnosno umrlom, i to: datum, okolnosti i uzrok smrti; svojstvo u trenutku pogibije, nestanka ili smrti.

Za vojne invalide i civilne invalide rata se unose i: uverenje o okolnostima ranjavanja, odnosno zapisnik nadležnog organa o izvršenom uviđaju; medicinska dokumentacija o lečenju nastalog oštećenja organizma koje je osnov za priznavanje prava; nalaz i mišljenje nadležnih lekarskih komisija; datum isplate novčane naknade za nabavku putničkog motornog vozila.

Za korisnike prava - članove porodice poginulih, umrlih i nestalih boraca, vojnih invalida, civilnih invalida rata i civilnih žrtava rata: potvrde o školovanju dece; rešenje nadležnog organa o nesposobnosti za rad, odnosno nalaz i mišljenje nadležnih lekarskih komisija; izvod iz matične knjige umrlih; uverenje o okolnostima pogibije, smrti odnosno nestanka; rešenje nadležnog organa o proglašenju nestalog za umrlog; konačno rešenje o priznatom svojstvu po propisima iz oblasti boračko-invalidske zaštite.

Član 157.

Podaci iz Jedinstvene evidencije podataka koriste se za priznavanje i praćenje ostvarivanja prava po ovom zakonu, kao i za isplatu prava.

Ministar bliže propisuje sadržaj, obrasce i način vođenja Jedinstvene evidencije podataka, kao i način prikupljanja i korišćenja tih podataka.

2)         Isplata novčanih iznosa prava

Član 158.

Rešenja kojima se priznaju prava po ovom zakonu izvršavaju se po službenoj dužnosti.

Isplata novčanih iznosa prava priznatih po ovom zakonu vršiće se na osnovu Jedinstvene evidencije podataka i naloga za isplatu koji daje prvostepeni organ.

Član 159.

Ako korisnik prijavi promenu koja utiče na prestanak prava ili smanjenje novčanog iznosa priznatog prava, ili o takvoj promeni organ sazna na drugi način, isplata će se obustaviti i ponovo uspostaviti na osnovu konačnog rešenja kojim bude odlučeno o pravu po nastaloj promeni.

Isplata novčanog iznosa po osnovu privremeno priznatog prava obustaviće se istekom privremenosti - ukoliko o produžetku tog prava nije doneto odgovarajuće rešenje pre isteka privremenosti.

Član 160.

Ministar propisuje način isplate mesečnih i drugih novčanih iznosa primanja po ovom zakonu, način vođenja evidencije o izvršenim isplatama i način podnošenja izveštaja o utrošenim sredstvima.

3)         Povraćaj neosnovano ostvarenog primanja

Član 161.

U slučajevima u kojima prvostepeni organ utvrdi da je došlo do neosnovane isplate, rešenjem utvrđuje iznos neosnovanog primanja i period u kome je ostvareno. Potraživanja ovog primanja zastareva istekom roka određenog propisima o zastarelosti potraživanja.

Novčano primanje po ovom zakonu koje dospeva mesečno zastareva u skladu sa propisima o zastarelosti potraživanja.

Ako se korisnik ne saglasi da će izvršiti povraćaj nepravilno primljenog iznosa iz stava 1. ovog člana, prvostepeni organ će podneti predlog Državnom pravobranilaštvu da se povraćaj ovog iznosa ostvari u sudskom postupku.

Glava VII

KONTROLA NAMENSKOG KORIŠĆENjA SREDSTAVA I NADZOR NAD RADOM ORGANA U VRŠENjU POVERENIH POSLOVA DRŽAVNE UPRAVE

Član 162.

Ministarstvo vrši nadzor nad radom organa u vršenju ovim zakonom poverenih poslova državne uprave, u skladu sa zakonom kojim se uređuje državna uprava.

Prvostepeni organ, nad čijim radom se vrši nadzor, dužan je da omogući službenom licu Ministarstva nesmetan pristup da izvrši nadzor, stavi na uvid upravne predmete, isplatnu i drugu dokumentaciju i da daje podatke potrebne za vršenje nadzora.

O izvršenom nadzoru lice koje vrši nadzor sastavlja zapisnik u toku vršenja nadzora, a izuzetno u službenim prostorijama Ministarstva.

Zapisnik se uručuje, odnosno dostavlja prvostepenom organu nad kojim je izvršen nadzor.

Na osnovu stanja utvrđenog zapisnikom, Ministarstvo rešenjem nalaže izvršenje mera u cilju otklanjanja konstatovanih nepravilnosti u radu organa nad kojim se vrši nadzor, po kojima je taj organ dužan da postupa.

Protiv rešenja iz stava 5. ovog člana može se izjaviti žalba. O žalbi odlučuje Vlada. Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.

Prvostepeni organ nad kojim je izvršen nadzor dužan je da, u roku od osam dana od dana isteka roka za izvršenje naređenih mera, pismeno obavesti Ministarstvo da li su naređene mere izvršene.

Član 163.

Prvostepenom organu Ministarstvo daje obavezne instrukcije za izvršavanje poverenih poslova.

Na zahtev Ministarstva prvostepeni organ je dužan da podnosi izveštaje o sprovođenju ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega.

Glava VIII

KAZNENE ODREDBE

Član 164.

Odgovorno lice u prvostepenom organu, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 5.000,00 dinara do 150.000,00 dinara:

1)         ako u propisanom roku ne sprovede radnje iz člana 139. stav 2. ovog zakona;

2)         ako službenom licu Ministarstva koje vrši nadzor nad radom prvostepenog organa ne omogući nesmetan pristup da izvrši nadzor, ne stavi na uvid upravne predmete, isplatnu i drugu dokumentaciju i ne da podatke potrebne za vršenje nadzora (član 162. stav 2.);

3)         ako u postupku ne pribavi nalaz i mišljenje nadležne lekarske komisije u slučajevima u kojima se odlučuje i na osnovu nalaza i mišljenja lekarske komisije (član 132. stav 1. tač.1) i 3) i stav 6.);

4)         ako izvrši rešenje koje podleže reviziji na koje Ministarstvo nije dalo saglasnost, osim ako ovim zakonom nije drugačije propisano (član 138. stav 2. u vezi sa članom 140. stav 2.);

5)         ako u propisanom roku ne dostavi radi revizije rešenje Ministarstvu (član 139. stav 2.);

6)         ako blagovremeno ne pokrene postupak po službenoj dužnosti za donošenje novog rešenja o produženju privremeno priznatog prava (član 149.);

7)         ako ne sprovede upravne radnje iz člana 161. stav 1. ovog zakona;

8)         ako ne podnese predlog Državnom pravobranilaštvu za pokretanje sudskog postupka iz člana 161. stav 3. ovog zakona;

9)         ako u roku od osam dana od dana isteka roka za izvršenje naređenih mera, odnosno izveštaja o sprovođenju ovog zakona i propisa donetih na osnovu njega, pismeno ne obavesti Ministarstvo da li su naređene mere izvršene, odnosno ne podnese traženi izveštaj (član 162. stav 7. i član 163. stav 2.).

Glava IH

PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE

Član 165.

Vojni invalidi, civilni invalidi rata, korisnici porodične invalidnine i korisnici mesečnog novčanog primanja koji su ova prava i po tom osnovu izvedena prava ostvarili do početka primene ovog zakona po osnovu koji nije propisan ovim zakonom, zadržavaju priznata prava i ista nastavljaju da ostvaruju pod uslovima, u obimu i na način utvrđen ovim zakonom, ukoliko ovim zakonom nije drugačije propisano.

Član 166.

Korisnik bez državljanstva Republike Srbije kome su priznata prava po zakonima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona, prestaju priznata prava danom početka primene ovog zakona ukoliko nije stekao državljanstvo Republike Srbije, osim za korisnika iz člana 9. ovog zakona.

Član 167.

Pravo na mesečno novčano primanje za vreme nezaposlenosti koje su ostvarili ratni vojni invalidi V do X grupe po Uredbi o pravu na mesečno novčano primanje za vreme nezaposlenosti ratnih vojnih invalida od V do X grupe iz oružanih akcija posle 17. avgusta 1990. godine (,,Službeni glasnik RS", broj 42/06), ostvarivaće se u iznosu 63% od osnovice, pod uslovima za ostvarivanje ovog prava, načina isplate i načina usklađivanja ovog prava propisanog ovim zakonom za pravo na invalidski dodatak nezaposlenog ratnog vojnog invalida od I do IV grupe po ovom zakonu.

Član 168.

Nosioci "Partizanske spomenice 1941.", borci narodnooslobodilačkog rata, borci španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine, lica odlikovana Ordenom narodnog heroja, ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima ili zlatnom medaljom Obilića, kao i članovi njihovih porodica zadržavaju prava priznata po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona i nastavljaju sa korišćenjem tih prava na sledeći način:

-           pravo na dodatak uz penziju, ostvaruje se na način utvrđen propisima iz penzijskog i invalidskog osiguranja;

-           pravo na zdravstvenu zaštitu i novčane naknade u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite, ostvaruje se u skladu sa propisima iz oblasti zdravstva;

-           pravo na banjsko i klimatsko lečenje ostvaruje se na način propisan ovim zakonom za pravo na banjsko klimatski oporavak vojnih invalida;

-           pravo na stalno mesečno novčano primanje, obračunava se prema osnovici iz člana 31. stav 2. tačka 2. ovog zakona;

-           pravo na dodatak na ime razlike između ostvarenog primanja i garantovanog iznosa za nosioce,,Partizanske spomenice 1941.", obračunava se kao razlika između prava na stalno mesečno novčano primanje i iznosa koji se isplaćuje nosiocu,,Partizanske spomenice 1941." po propisima iz penzijskog i invalidskog osiguranja;

-           pravo na godišnje novčano primanje za oporavak, licu odlikovanom ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima obračunava se u iznosu 100% od osnovice iz člana 31. stav 2. tačka 1. ovog zakona, a nosiocu,,Partizanske spomenice 1941." i borcu španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine obračunava se u iznosu 100% od navedene osnovice;

-           pravo na godišnje novčano primanje, licu odlikovanom Ordenom narodnog heroja, odnosno članu porodice poginulog ili umrlog narodnog heroja, obračunava se u iznosu 125% od osnovice iz člana 31. stav 2. tačka 1. ovog zakona;

-           vojne počasti umrlog lica odlikovanog Ordenom narodnog heroja ostvaruju se u skladu sa Zakonom o Vojsci.

Član 169.

Nosioci prava na izuzetno mesečno novčano primanje, prava na posebno mesečno novčano primanje i prava na izuzetnu novčanu naknadu, koja su im priznata po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona, počev od početka primene ovog zakona nastavljaju sa korišćenjem tih prava u iznosu 70% od osnovice iz člana 31. stav 2. tačka 1. ovog zakona.

Član 170.

Prvostepeni organ, po službenoj dužnosti, u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, doneće rešenja kojima će prava priznata po propisima koji važe do početka primene ovog zakona prevesti i priznati u skladu sa ovim zakonom u pogledu naziva prava, propisanoj osnovici za utvrđivanje iznosa prava, procentualnim iznosima prava od osnovice i načinu usklađivanja sledećih prava:

-           lična invalidnina;

-           porodična invalidnina po palom borcu, porodična invalidnina po umrlom vojnom invalidu, porodična invalidnina po licu koje je poginulo ili umrlo u Vojsci i uvećana porodična invalidnina;

-           uvećanje porodične invalidnine - na dodatak za roditelja palog borca;

-           dodatak za negu i pomoć vojnih invalida i dodatak za tuđu negu i pomoć civilnih invalida rata - na dodatak za negu I, II ili III stepena;

-           dodatka za negu korisnika mesečnog novčanog primanja - na dodatak za negu četvrtog ili petog stepena;

-           povećanje mesečnog novčanog primanja zbog vezanosti za postelju - na dodatak za negu četvrtog stepena;

-           ortopedski dodatak;

-           borački dodatak;

-           naknada za vreme nezaposlenosti ratnih vojnih invalida od I do IV grupe.

Prvostepeni organ, po službenoj dužnosti, u roku od osam meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, sprovešće postupak utvrđivanja porodičnih i imovinskih uslova za ostvarivanje i korišćenje prava i doneti rešenja kojima će prava priznata po propisima koji važe do početka primene ovog zakona prevesti i priznati u skladu sa ovim zakonom u pogledu naziva prava, propisanoj osnovici za utvrđivanje iznosa prava, procentualnim iznosima prava od osnovice i načinu usklađivanja sledećih prava:

-           mesečno novčano primanje,

-           invalidski dodatak i poseban invalidski dodatak - na mesečno novčano primanje;

-           osnovna novčana naknada i dopunska novčana naknada - na mesečno novčano primanje;

-           porodični dodatak;

-           naknada troškova smeštaja u ustanovu socijalne zaštite, uz utvrđivanje koja prava će korisniku biti zadržana uz prevođenje osnovice i iznosa tih prava u skladu sa ovim zakonom.

Prava po rešenjima donetim u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana priznaju se od početka primene ovog zakona.

Rešenje iz stava 1. ovog člana podleže reviziji. Ako protiv ovog rešenja nije izjavljena žalba, prvostepeni organ koji je doneo rešenje, izuzetno od roka iz člana 139. stav 2. ovog zakona, dostaviće ga zajedno sa spisima predmeta Ministarstvu u roku koji mu odredi Ministarstvo. U ovim slučajevima revizija ne odlaže izvršenje rešenja. U postupku revizije, izuzetno od odredbe člana 142. stav 1. ovog zakona, to rešenje se može samo ukinuti i upravna stvar drugačije rešiti ili ukinuti i vratiti na ponovni postupak i odluku.

Član 171.

Postupci po zahtevima za priznavanje svojstva ratnog vojnog invalida po osnovu učešća u NOR-u u svojstvu pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta, prava na porodičnu invalidninu po osnovu borca koji je pod okolnostima ovog učešća poginuo ili umro, pravo na mesečno novčano primanje, za dodeljivanje "Ravnogorske spomenice 1941." za priznavanje prava na izuzetno mesečno novčano primanje i dodatak na ime razlike između ostvarenog primanja i garantovanog iznosa za nosioce "Partizanske spomenice 1941." koji nisu rešeni do dana početka primene ovog zakona, rešiće se na način, po postupku i u iznosima propisanim analognim pravima iz čl. 168, 169. i 170. ovog zakona.

Član 172.

Isplata prava priznatih rešenjima donetim po propisima koji su odredbom člana 3. stav 1. Ustavnog zakona o izmenama i dopunama Ustavnog zakona za sprovođenje Ustava Republike Srbije (Službeni glasnik RS, broj 20/93) prestali da važe, u skladu sa članom 5. stav 1. tog zakona, prestaje danom stupanja na snagu ovog zakona, sa kojim danom prestaje i važenje rešenja kojima su prava priznata, o čemu nije potrebno donositi posebna rešenja.

Za prava koja su priznata po propisima iz stava 1. ovog člana po službenoj dužnosti doneće se rešenja kojima će se osnovica za obračun iznosa prava utvrditi prema iznosu prosečne zarade iz prethodne godine i utvrditi njihovo godišnje usklađivanje sa dejstvom ovih rešenja za period od dana stupanja na snagu ovog zakona do početka njegove primene, od kada će važiti rešenja doneta u skladu sa ovim zakonom.

O pravu na mesečno novčano primanje, dodatak za negu i povećanju mesečnog novčanog primanja zbog vezanosti za postelju, koja su priznata po Zakonu o pravima boraca i vojnih invalida ("Službeni list SAPV", br. 19/85, 31/86, 32/88, 15/89, 1/90, 9/90 i 37/90 i "Službeni glasnik RS", broj 20/93) odlučiće se u skladu sa članom 170. ovog zakona i dalje ostvarivati pod uslovima u obimu i na način propisan ovim zakonom, sa pravnim dejstvom ovog rešenja od početka primene ovog zakona.

O pravu na osnovnu novčanu naknadu, dopunsku novčanu naknadu i izuzetnu novčanu naknadu priznatom po Zakonu o materijalnom obezbeđenju i zdravstvenoj zaštiti učesnika narodnooslobodilačkog rata ("Službeni list SAPK", broj 5/79), kao i o pravu na invalidski dodatak, poseban invalidski dodatak, porodični dodatak, profesionalnu rehabilitaciju priznatom po Zakonu o invalidskom dodataku i drugim pravima vojnih invalida ("Službeni list SAPK", broj 24/79) odlučiće se u skladu sa čl. 169. i 170. ovog zakona i dalje ostvarivati pod uslovima u obimu i na način propisan ovim zakonom, sa pravnim dejstvom ovog rešenja od početka primene ovog zakona.

Korisnik sa teritorije AP Kosovo i Metohija, na kojoj je Rezolucijom 1244 Saveta bezbednosti Organizacije ujedinjenih nacija uspostavljena Privremena administrativna misija OUN, u postupku iz st. 1. i 4. ovog člana je u obavezi da nadležnom organu koji vodi postupak po ovom zakonu priloži dokaz o okolnostima pod kojima je zadobijeno telesno oštećenje ili pogibija člana porodice po osnovu koga je priznato osnovno i izvedeno prava od Ministarstva odbrane i Ministarstva unutrašnjih poslova i dokaz o državljanstvu Republike Srbije.

Član 173.

Nerešeni zahtevi za ostvarivanje prava na ortopedska i druga medicinsko-tehnička pomagala podneti do početka primene ovog zakona po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona, a koja nisu propisana ovim zakonom, odnosno podzakonskim aktom donetim na osnovu ovog zakona, odbiće se.

Prava na ortopedska i druga medicinsko-tehnička pomagala koja su bila priznata do početka primene ovog zakona po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona zakona, a koja nisu propisana ovim zakonom, prestaju istekom roka trajanja tih pomagala.

Član 174.

Korisniku kome je pravo na putničko motorno vozilo priznato po propisu koji prestaje da važi početkom primene ovog zakona, pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila po članu 81. ovog zakona može se priznati po isteku roka od sedam godina od dana preuzimanja prethodno dodeljenog vozila, odnosno isplate novčanog iznosa za nabavku vozila po Zaključku Vlade 05 Broj: 401-1181/2011 od 24. februara 2011.godine.

Član 175.

Zahtev za uspostavljanje isplate na osnovu rešenja nadležnog organa Republike Srbije licu kome se isplata nije vršila u Republici Srbiji na dan stupanja na snagu ovog zakona, već je na osnovu tog rešenja ili rešenja nadležnog organa druge republike preveden u sistem boračko-invalidske zaštite u nekoj od republika bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije ili Savezne Republike Jugoslavije, odnosno druge države članice državne zajednice Srbija i Crna Gora, odbiće se, bez obzira na državljanstvo i prebivalište podnosioca zahteva.

Zahtev za uspostavljanje isplate prava iz oblasti boračko-invalidske zaštite priznatog rešenjem druge republike bivše SFRJ, SRJ, odnosno druge članice državne zajednice Srbija i Crna Gora po propisima Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, Savezne Republike Jugoslavije, odnosno Državne zajednice Srbija i Crna Gora, odbiće se, bez obzira na državljanstvo i prebivalište podnosioca zahteva.

Član 176.

Korisnici kojima su prava priznata kao licima nesposobnim za privređivanje, odnosno nesposobnim za rad, po propisima koji prestaju da važe danom početka primene ovog zakona, smatraju se nesposobnim za rad i u smislu ovog zakona.

Član 177.

Do početka isplate priznatih prava u skladu sa članom 157. ovog zakona preko Jedinstvene evidencije, isplata ovih prava vršiće se u skladu sa propisima koji su bili na snazi do početka primene ovog zakona.

Član 178.

Propisi za sprovođenje ovog zakona doneće se do dana početka primene ovog zakona.

Do donošenja propisa iz stava 1. ovog člana primenjivaće se podzakonski akti doneti na osnovu propisa koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona.

Član 179.

 Danom početka primene ovog zakona prestaju da važe:

1)         Zakon o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih porodica (,,Službeni glasnik SRS", broj 54/89 i,,Službeni glasnik RS", br. 137/04 i 50/18);

2)         Zakon o pravima civilnih invalida rata (,,Službeni glasnik RS", broj 52/96);

3)         Zakon o finansiranju udruženja boraca oslobodilačkih ratova Srbije (,,Službeni glasnik RS", broj 21/90);

4)         Zakon o osnovnim pravima boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca (,,Službeni list SRJ", br. 24/98, 29/98 i 25/00 - SUS i,,Službeni glasnik RS", br. 101/05 - dr. zakon, 111/09 - dr. zakon i br.50/18);

5)         odredbe čl. 60. i 61. Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine (,,Službeni glasnik RS", broj 99/09);

6)         odredbe čl. 1a, 2, 3, 5, 6a, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 18a, 19, 20, 22, 23a i 23b Zakona o osnovnim pravima nosilaca,,Partizanske spomenice 1941." (,,Službeni list SFRJ", br. 67/72, 40/73, 33/76, 32/81, 68/81, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

7)         odredbe čl. 2a, 3, 4, 6, 7a, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 19, 19a, 20, 21, 23, 24a i 24b Zakona o osnovnim pravima boraca španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine (,,Službeni list SFRJ", br. 67/72, 40/73, 33/76, 32/81, 68/81, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

8)         odredbe čl. 2, 3, 5, 6, 8, 10a, 10b, 10v, 10d, 11, 12, 12a, 13, 14, 14a, 15, 17. i 19. Zakona o osnovnim pravima lica odlikovanih Ordenom narodnog heroja (,,Službeni list SFRJ", br. 67/72, 21/74, 33/76, 32/81, 68/81, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

9)         odredbe čl. 1a, 2, 4, 11. i 11a Zakona o osnovnim pravima lica odlikovanih Ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima, Ordenom Belog orla s mačevima i Zlatnom medaljom Obilića (,,Službeni list SFRJ", br. 67/72, 22/73, 33/76, 68/81, 75/85, 44/89 i 87/89);

10)       odredbe čl. 4, 5, 6, 8, 11. i 15. Zakona o boračkom dodatku (,,Službeni list SFRJ", br. 67/72, 33/76, 32/81, 68/81, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

11)       Uredba o načinu ostvarivanja prava pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta u oblasti boračko-invalidske zaštite (,,Službeni glasnik RS", broj 51/05);

12)       Uredba o pravu na mesečno novčano primanje za vreme nezaposlenosti ratnih vojnih invalida od V do X grupe iz oružanih akcija posle 17. avgusta 1990. godine (,,Službeni glasnik RS", broj 8/19).

Član 180.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u,,Službenom glasniku Republike Srbije" a primenjivaće se od 1. januara 2020. godine, osim odredaba čl. 168. do 178. ovog zakona koje će se primenjivati od dana stupanja na snagu ovog zakona.

IZ OBRAZLOŽENjA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA I CILjEVI KOJI SE ŽELE NjIME POSTIĆI

1. Sadašnju zaštitu boraca, vojnih invalida, civilnih invalida rata, civilnih žrtava rata, kao i članova njihovih porodica uređuju raniji savezni propisi (1), propisi Republike Srbije (2), nekadašnji propisi autonomnih pokrajina Vojvodine i Kosova i Metohije (3), kao i propisi lokalne samouprave (4), i to:

(1)

            1. Zakon o osnovnim pravima boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca (,,Službeni list SRJ", br. 24/98, 29/98 i 25/00 - SUS i,,Službeni glasnik RS", br. 101/05 - dr. zakon i br.50/18):

Na osnovu člana 127. ovog Zakona, na snazi su pojedine odredbe sledećih propisa:

1.1.      Zakon o osnovnim pravima nosilaca "Partizanske spomenice 1941. " ("Službeni list SFRJ", br. 67/72, 40/73, 33/76, 32/81, 68/81, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

1.2.      Zakon o osnovnim pravima boraca španskog nacionalnooslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine ("Službeni list SFRJ", br. 67/72, 40/73, 33/76, 32/81, 68/81, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

1.3.      Zakon osnovnim pravima lica odlikovanih Ordenom narodnog heroja ("Službeni list SFRJ", br. 67/72, 21/74, 33/76, 32/81, 68/81, 25/85, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

1.4.      Zakon o osnovnim pravima lica odlikovanih ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima, ordenom Belog orla s mačevima i Zlatnom medaljom Obilića ("Službeni list SFRJ", br. 67/72, 22/73, 33/76, 68/81, 75/85, 44/89 i 87/89);

1.5.      Zakon o boračkom dodatku ("Službeni list SFRJ", br. 67/72, 33/76, 32/81, 68/81, 75/85, 44/89, 87/89, 20/90 i 42/90);

(2)

2.1. Zakon o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih porodica ("Službeni glasnik SRS", broj 54/89 i "Službeni glasnik RS", br. 137/04 i 50/18);

2.2. Zakon o pravima civilnih invalida rata ("Službeni glasnik RS", br. 52/96);

2.3. Zakon o finansiranju udruženja boraca oslobodilačkih ratova Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 21/90);

U periodu 1992-1996. godine Vlada Republike Srbije donela je sledeće uredbe kojima je dodatno bila uređena oblast boračko-invalidske zaštite u periodu od 1992. do 31. marta 2006. godine:

2.4. Uredba o materijalnom obezbeđenju i drugim pravima boraca, ratnih vojnih invalida i civilnih invalida rata iz oružanih akcija posle 17. avgusta 1990. ("Službeni glasnik RS", br. 7/92, 20/92, 31/92, 45/93, 75/93, 8/94, 37/94 i 52/96);

2.5. Uredba o pravima na dopunsku zaštitu vojnih invalida, korisnika porodične invalidnine i civilnih invalida rata ("Službeni glasnik RS", br. 39/92, 45/93, 75/93, 52/96 i 35/06);

2.6. Uredba o pravima ratnih vojnih invalida, civilnih invalida rata i članova porodica palih boraca iz Republike Srpske, odnosno Bosne i Hercegovine, koji privremeno borave na teritoriji Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", 84/92, 52/96 i 35/06);

2.7. Uredba o visini mesečnih novčanih primanja iz oblasti boračko - invalidske zaštite ("Službeni glasnik RS", br. 8/94, 37/94 i 35/06);

2.8. Uredba o povećanju primanja korisnika invalidskog dodatka i materijalnog obezbeđenja po propisima iz boračko - invalidske zaštite i zaštite civilnih invalida rata ("Službeni glasnik RS", br. 75/93, 52/96 i 35/06);

2.9. Uredba o načinu ostvarivanja prava pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta u oblasti boračko-invalidske zaštite ("Službeni glasnik RS", br. 51/05).

            Navedene uredbe (osim Uredbe pod tačkom. 2.9. stavljene su van snage Uredbom o prestanku važenja određenih uredbi u oblasti boračko-invalidske zaštite ("Službeni glasnik RS", br. 35/06). Pojedina prava priznata tim uredbama i dalje se ostvaruju. Nakon ove uredbe doneta je Uredba o pravu na mesečno novčano primanje za vreme nezaposlenosti ratnih vojnih invalida od V do X grupe iz oružanih akcija posle 17. avgusta 1990. godine ("Službeni glasnik RS", br. 42/06). Ista je zamenjena istoimenom uredbom ("Službeni glasnik RS", br. 8/19), koja je stupila na snagu 16. februara 2019. godine, a u primeni je počev od isplate prava za mesec januar 2019. godine.

(3)

             Ustavnim Zakonom o izmenama i dopunama Ustavnog zakona za sprovođenje Ustava Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 20/93) propisi autonomnih pokrajina Vojvodine i Kosova i Metohije stavljeni su van snage. Međutim, ovim zakonom propisano je da se prava priznata na osnovu tih propisa ostvaruju do donošenja odgovarajućeg republičkog zakona iz ove oblasti. Propisi autonomnih pokrajina, na osnovu kojih se ostvaruju navedena prava, jesu:

            3.1. Zakon o pravima boraca i vojnih invalida ("Službeni list SAP Vojvodina", br. 19/85, 31/86, 32/88, 15/89, 1/90, 9/90 i 37/90);

            3.2. Zakon o materijalnom obezbeđenju i zdravstvenoj zaštiti učesnika NOR-a ("Službeni list SAP Kosovo i Metohija", br. 5/79, 5/82, 52/86, 17/87, 41/87, 12/88, 25/89 i 29/89) i

            3.3. Zakon o invalidskom dodatku i drugim pravima vojnih invalida ("Službeni list SAP Kosovo i Metohija", br. 24/79, 5/82, 52/86, 41/87, 12/88 i 29/89).

             Zakonom o osnovnim pravima boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca, koji je Savezna skupština SRJ donela 12. maja 1998. godine, a koji je u primeni od 1. jula 1998. godine, izvršena je kodifikacija dotadašnjih saveznih propisa iz oblasti boračko-invalidske zaštite i uređena su osnovna prava iz ove oblasti koja su vezana za telesno oštećenje ili su u vezi sa pogibijom člana porodice. Nakon donošenja Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora (4. februara 2003. godine) dotadašnja zakonska nadležnost na nivou savezne države u oblasti boračko invalidske zaštite u celini je preneta na republički nivo, a navedeni zakon je nastavio da se primenjuje kao propis Republike Srbije, sve do donošenja odgovarajućeg republičkog zakona. Aktuelni događaji u zemlji nastali posle donošenja ovog zakona (oružane akcije na teritoriji AP Kosovo i Metohija i jugu Srbije, rat u SRJ 1999. godine, veliki priliv izbeglica iz republika bivše SFRJ od kojih su mnogi bili korisnici prava iz oblasti boračko-invalidske zaštite, donošenje propisa o priznavanju prava iz oblasti boračko-invalidske zaštite pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta i dr.) zahtevaju normativno uređenje novonastalih odnosa i prevaziđenih zakonskih rešenja.

            Sada važeći propisi Republike Srbije iz oblasti boračko invalidske zaštite uređuju dopunsku zaštitu boraca i korisnika osnovnih prava po navedenom saveznom zakonu, kao i potpunu zaštitu civilnih invalida rata i članova porodica civilnih žrtava rata i umrlih civilnih invalida rata. Ova zaštita, pored ostalog, uslovljena je i porodičnim i materijalnim prilikama domaćinstva korisnika. I ovi propisi su prevaziđeni, s obzirom da je republički zakon donet još 1989. godine i zahteva uređenje ove oblasti prema novonastalim okolnostima.

            Na osnovu Ustavnog zakona za sprovođenje Ustava Republike Srbije zadržana su prava koja su u ovoj oblasti priznata po propisima AP Vojvodina i AP Kosovo i Metohija, do donošenja odgovarajućeg republičkog zakona. Kako ovaj zakon, u međuvremenu, nije donet priznata prava se i dalje ostvaruju po navedenim pokrajinskim propisima. Ova prava su analogna pravima utvrđenim republičkim propisima, uz postojanje razlika u pogledu naziva prava, kruga korisnika obuhvaćenih zaštitom, obima prava i uslova za njihovo ostvarivanje. Stoga ovo zahteva potrebu jedinstvenog regulisanja ove zaštite na teritoriji cele Republike.

            Dopunskom zaštitom boraca, po propisima organa lokalne samouprave, štite se borci kojima nije obezbeđena zaštita po gore navedenim propisima (ili se već priznatim korisnicima obezbeđuje širi obim prava), u okviru sredstava koje obezbeđuje sama opštinska (odnosno gradska) uprava. Republička regulativa, takođe, neposredno utiče na ovaj nivo zaštite.

            Ovim zakonom se po prvi put, jedinstveno za teritoriju Republike Srbije, uređuje oblast boračko-invalidske zaštite i zaštite civilnih invalida rata, vrši se usklađivanje navedenih propisa sa Ustavom Republike Srbije i istovremeno se vrši kodifikacija svih propisa u ovoj oblasti. Naime, Zakonom se realizuje od ranije prisutna ideja da se ukupna zakonodavna materija iz ove oblasti uredi jednim propisom. Razlozi za takav pristup su višestruki, od suštinskih (jer se radi o materiji koja je povezana istim osnovnim opredeljenjima na kojima se zasniva konstituisanje prava određenih kategorija građana), do pravnotehničkih, jer se u okviru jednog zakona sažimaju svi bitni elementi i kriterijumi za kategorizaciju korisnika prava, vrste prava i način njihovog korišćenja, obezbeđuje bolji pregled materije, stvaraju uslovi za bolju praktičnu primenu zakonskih rešenja i time obezbeđivanje većeg stepena zakonitosti u ovoj oblasti.

            Zakonom se nastoji da se materija u ovoj oblasti uredi tako što će se kroz konstituisanje prava i zaštite koja se obezbeđuje građanima afirmisati trajna vrednost borbe za odbranu nezavisnosti, suverenosti i ustavnog poretka zemlje. Na toj osnovi, Zakon sadrži rešenja kako za budućnost, tako i u odnosu na događaje u bližoj i daljoj prošlosti vezane za ratna zbivanja i oružane akcije u miru.

            Dosadašnja sagledavanja materijalnog i socijalnog položaja ove kategorije korisnika pokazala su da postoje brojni problemi i potreba za pojačanom zaštitom pojedinih od ovih korisnika. Polazeći od opredeljenja da se zadrži iznos osnovice za određivanje primanja i iznosi tih primanja, isti su iskazani procentualno od prosečne neto zarade u Republici (bez poreza i doprinosa). Osnovna intencija je da se prava zadrže u istim iznosima koji su propisani sada važećim propisima.

            Zakon sadrži i znatan broj drugih izmena i novih rešenja za sprovođenje osnovnih materijalno - pravnih odredaba kojima su uređeni uslovi za ostvarivanje prava u ovoj oblasti. Većina tih rešenja odnosi se na preciziranje određenih pojmova, postupka za ostvarivanje prava, dokazna sredstva, uslove za korišćenje prava, nadzor nad izvršavanjem ovog zakona i dr.

III. NAČELA NA KOJIMA SE ZASNIVA PREDLOG ZAKONA

            Zakon je zasnovan na sledećim načelima:

-           da se Ustavom Republike Srbije korisnicima boračko-invalidske zaštite pruža posebna zaštita u skladu sa zakonom,

-           da se u osnovi ne umanjuje nivo do sada ostvarene zaštite,

-           da su u pitanju lična prava: boraca, vojnih invalida, civilnih invalida rata i članova njihovih porodica,

-           da obim zaštite članova porodica ne bude veći od zaštite koju bi nosilac prava mogao da ostvari po ovom zakonu.

IV, OBJAŠNjENjE PREDLOŽENIH POJEDINAČNIH REŠENjA I OSNOVNIH PRAVNIH ISTITUTA

            Zakona se sastoji iz devet poglavlja, i to:

-           uvodne odredbe,

-           korisnici prava,

-           prava i uslovi za ostvarivanje prava,

-           korišćenje i prestanak prava,

-           postupak za ostvarivanje prava,

-           jedinstvena evidencija podataka i isplata prava,

-           kontrola namenskog korišćenja sredstava i nadzor nad radom organa u vršenju poverenih poslova,

-           kaznene odredbe,

-           prelazne i završne odredbe.

GLAVA I, UVODNE ODREDBE (čl. 1. do 3.)

Članom 1. utvrđuje se krug korisnika čija se prava uređuju: borci, ratni i mirnodopski vojni invalidi, civilni invalidi rata, članovi porodica palih boraca, umrlih boraca, umrlih vojnih invalida, lica koje je poginulo ili umrlo u vojsci u miru, umrlih civilnih invalida rata i civilnih žrtava rata.

GLAVA II, KORISNICI PRAVA (čl. 4. do 29.)

1. Borci, čl. 4. do 5. Zakona

Član 4. propisuje bliže okolnosti relevantne za definisanje pojma borca i rokove trajanja okolnosti sa stanovišta uslova za ostvarivanje prava predviđenih zakonom:

            1) učešće u budućem ratu ili budućim oružanim akcijama preduzetim za vreme mira radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti, teritorijalne celokupnosti i ustavnog uređenja Republike Srbije (posle stupanja na snagu ovog zakona);

            2) učešće u antifašističkoj borbi u Drugom svetskom ratu u svojstvu pripadnika Vojske Kraljevine Jugoslavije (aprilski rat - od 6. do 17. aprila 1941. godine);

            3) učešće u antifašističkoj borbi u Drugom svetskom ratu u svojstvu pripadnika partizanskih odreda, Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije, odnosno Jugoslovenske armije, (period od 17. aprila 1941. godine do 15. maja 1945. godine);

            4) učešće u antifašističkoj borbi u Drugom svetskom ratu u svojstvu pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini, odnosno Ravnogorskog pokreta (period od 17. aprila 1941. do 15. maja 1945. godine);

            5) učešće u oružanim akcijama radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti SFRJ u svojstvu pripadnika oružanih snaga SFRJ (period od 17. avgusta 1990. godine do 27. aprila 1992. godine, a za pripadnike oružanih snaga SFRJ stacioniranih na teritoriji Bosne i Hercegovine - do 19. maja 1992. godine;

            6) učešće u oružanim akcijama preduzetim za vreme mira radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti SRJ, Državne zajednice SCG, odnosno Republike Srbije, do stupanja na snagu ovog zakona u svojstvu pripadnika oružanih snaga SRJ, Državne zajednice SCG, odnosno Republike Srbije (period posle 27. aprila 1992. godine);

            7) učešće u ratu radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti SRJ od 24. marta do 26. juna 1999. godine;      

Suština oročavanja vremena trajanja oružanih akcija i u vezi sa tim određivanje pojedinih delova teritorije bivše SFRJ isključuje mogućnost da se učesnicima oružanih akcija na teritorijama republika bivše SFRJ (tj. van teritorije SRJ, odnosno Državne zajednice SCG, odnosno Srbije) posle 27. aprila 1992. godine (odnosno posle 19. maja 1992. godine) prizna svojstvo borca u smislu ovog zakona.

Svojstvo borca, radi priznavanja prava po ovom zakonu, vezano je za državljanstvo Republike Srbije. Data je mogućnost da ovo svojstvo može ostvariti i stranac.

Članom 5. Zakona proropisano je ograničenje za priznanje statusa borca licu koje je dobrovoljno učestvovalo u ratu, odnosno u oružanim akcijama preduzetim u miru, time što je to lice moralo biti priključeno zvaničnim vojnim jedinicama.

2.         Vojni invalid, čl. 6. do 19. Zakona

Odredbama čl. 7. do10. Zakona propisuju se uslovi za sticanje svojstva ratnog vojnog invalida: oštećenje organizma koje je posledica rane, povrede, ozlede ili bolesti od najmanje 20%, zadobijene pod okolnostima iz člana 5. (kojim je definisan pojam borca), kao i pod okolnostima vršenja vojnih dužnosti u stranoj zemlji ili za vreme ratnog zarobljeništva.

Odredbama čl. 11. do 19. Zakona definiše se pojam mirnodopskog vojnog invalida. Propisane su okolnosti vršenja vojne službe relevantne za sticanje tog svojstva, krug lica i posebni uslovi za priznanje ovog svojstva, pri čemu su zaštitom obuhvaćeni: vojnici na služenju vojnog roka, učenici odnosno kadeti vojnoškolskih ustanova, slušaoci škole za rezervne oficire i lica u rezervnom sastavu na dužnosti u Vojsci Srbije. Civilnim invalidom rata, odnosno civilnom žrtvom rata smatra i lice koje je zadobilo telesno oštećenje ili je poginulo kao žrtva terorističkog napada u inostranstvu u svojstvu diplomatskog ili konzularnog predstavnika Srbije u vezi sa obavljanjem službene dužnosti. Uslov za priznanje svojstva mirnodopskog vojnog invalida po osnovu rane, povrede ili ozlede, je da oštećenje organizma mora biti najmanje 20%, a po osnovu bolesti najmanje 60%. Član 17. Zakona definiše da se nehat ne smatra krivicom u smislu čl. 11. do 13. Zakona. Članom 18. definisan je pojam vršenja vojne službe, odnosno dužnosti u vezi sa službom u vojsci, upućujućom odredbom na vojne propise.

3.         Civilni invalid rata i civilna žrtva rata, čl. 20. i 21. Zakona

Odredbama čl. 20. i 21. Zakona definisani su pojmovi civilnog invalida rata i civilne žrtve rata. Precizirano je da se svojstvo civilnog invalida rata može ostvariti samo po osnovu telesnog oštećenja zadobijenog na teritoriji Republike Srbije.

4.         Porodica palog borca, član 22. Zakona

Odredba člana 22. Zakona definiše pojam porodice palog borca i krug članova porodice koji mogu ostvariti propisana prava.

5.         Porodica umrlog borca, član 23. Zakona

Odredbom člana 23. Zakona utvrđuje se krug srodnika koji čine porodicu umrlog borca, koji mogu ostvariti prava propisana ovim zakonom po umrlom borcu.

6.         Porodica vojnog invalida i vojnika koji je poginuo ili umro u Vojsci, član 24. Zakona

Odredbom člana 24. Zakona utvrđuje se krug srodnika koji čine porodicu umrlog vojnog invalida, odnosno vojnika koji je poginuo ili umro u Vojsci, koji mogu ostvariti prava propisana ovim zakonom.

7.         Porodica civilnog invalida rata i civilne žrtve rata, član 25. Zakona

Odredbom člana 25. Zakona utvrđuje se krug srodnika koji čine porodicu umrlog civilnog invalida rata, odnosno civilne žrtve rata, koji mogu ostvariti prava propisana ovim zakonom.

8.         Uža porodica, član 26. Zakona

Članom 26. Zakona utvrđuje se krug lica koja čine užu porodicu, koja mogu ostvariti prava po ovom zakonu ili koja utiču na utvrđivanje uslova za ostvarivanje prava po ovom zakonu.

9.         Izdržavanje, član 27. Zakona

Članom 27. Zakona preciziran je pojam izdržavanja - upućivanjem na utvrđivanje ove okolnosti po propisima kojima se uređuju porodični odnosi.

10.       Potpuna nesposobnost za rad, član 28. Zakona

 Članom 28. Zakona propisuje se ko se smatra nesposobnim za rad, radi ispunjavanja uslova za ostvarivanje prava po ovom zakonu.

11.       Državljanstvo, član 29. Zakona

 Članom 29. propisuje se državljanstvo Republike Srbije kao uslova za ostvarivanje i korišćenje prava po ovom zakonu. Postojanje ovog državljanstva je neophodnu i u vreme podnošenja zahteva za priznavanje prava i za vreme korišćenja priznatih prava.

GLAVA III, PRAVA I USLOVI ZA OSTVARIVANjE PRAVA

(čl. 30. do 97.)

1. Prava, član 30. Zakona

Odredbom člana 30. Zakona taksativno su navedena sva prava koja se mogu ostvariti po ovom zakonu. Propisan je i pravni osnov da opština, grad, odnosno autonomna pokrajina mogu svojim propisima utvrđivati i druga prava ili veći obim prava i povoljnije uslove za ostvarivanje prava propisanih ovim zakonom.

2. Određivanje i usklađivanje novčanih iznosa prava, član 31. Zakona

Članom 31. Zakona propisuje se koja se primanja po ovom zakonu isplaćuju mesečno i da se ona obračunavaju u odgovarajućem procentu od osnovice. U osnovi zadržana su rešenja propisana izmenama i dopunama Zakona o osnovnim pravima boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca i Zakona o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih porodica izvršenim 29.06.2018. godine ("Službeni glasnik RS", broj 50/18), koje su u primeni od 07.07.2018. godine.

 Osnovica je (zavisno od prava) prosečna mesečna zarada po zaposlenom bez poreza i doprinosa, prosečna mesečna penzija u osiguranju zaposlenih, odnosno najniža penzija u osiguranju zaposlenih, iz godine koja prethodi godini u kojoj se priznaje pravo.

Priznati iznosi prava usklađuju se jednom godišnje u skladu sa kretanjem navedene osnovice za godinu za koju se pravo isplaćuje, a razlika primanja po izvršenom usklađivanju se isplaćuje jednokratno, po isteku godine, nakon objavljivanja statističkih podataka.

Primanja koja se isplaćuju kao jednokratna se ne usklađuju.           

3. Posebni uslovi za ostvarivanje prava, čl. 32. do 97. Zakona

1) lična invalidnina

Odredbama čl. 32. do 37. Zakona utvrđeni su opšti uslovi za ostvarivanje svojstva vojnog invalida i svojstva civilnog invalida rata: način utvrđivanja procenta invaliditeta, razvrstavanje invalida u grupe invaliditeta (vojni invalidi od I do X grupe i civilni invalidi rata od I do V grupe).

Članom 36. utvrđeni su iznosi lične invalidnine koja pripada vojnim invalidima i civilnim invalidima rata. Zadržani su isti iznosi koji su utvrđeni sada važećim propisima.

2) Porodična invalidnina

Odredbama čl. 38. do 40. Zakona navedeni su članovi porodice palog borca, umrlog vojnog invalida I do VII grupe i porodice lica koje je poginulo ili umrlo kao vojno lice u mirnodopskim uslovima, koji mogu ostvariti pravo na porodičnu invalidninu, kao i uslovi za priznavanje ovog prava.

Pravo na porodičnu invalidninu može ostvariti supružnik (udova ili udovac) palog borca, umrlog vojnog invalida I do VII grupe i lica koje je pod propisanim okolnostima poginulo ili umrlo kao vojno lice u mirnodopskim uslovima. Zadržani su uslovi po sada važećim propisima u pogledu godina života sa kojima supružnik može ostvariti ovo pravo - udova sa 45 godina, odnosno udovac sa 50 godina. Ukoliko supružnik koristi pravo na porodičnu invalidninu kao sauživalac sa detetom, ima pravo na porodičnu invalidninu sve dok dete ima pravo na porodičnu invalidninu, bez obzira na uslove u pogledu godina života supružnika. Dete, usvojenik i pastorak mogu ostvariti pravo na porodičnu invalidninu do 15. godine života a nakon toga samo pod uslovom da se nalaze na školovanju. Uslov vezan za školovanje je preciziran vezivanjem stepena školovanja sa određenim godinama života, tako da ukoliko dete pohađa srednju školu pravo na porodičnu invalidninu može ostvarivati do 20. godine života, a ukoliko pohađa visokoškolsku ustanovu do 26, odnosno dete palog borca 27. godine života. Pravo na podrodičnu invalidninu priznaje se i za vreme prvog, drugog i trećeg stepena studija (doktorske studije). Deca starija od navedenih godina života zadržavaju pravo na porodičnu invalidninu ukoliko su nesposobna za rad. Nesposobnost za rad kod dece postoji ukoliko je osnov za tu nesposobnost nastupio pre 15. godine, odnosno za vreme dok je dete koristilo porodičnu invalidninu dok se nalazilo na školovanju.

Odredbama čl. 40. do 44. propisani su vidovi porodičnih invalidnina, propisana su rešenja kojima se određuje na koji način se utvrđuju iznosi porodične invalidnine kada ovo pravo koriste više članova porodice, kao i ko ima preče pravo na porodičnu invalidninu.

Odredbama čl. 45. do 49. propisani su mesečni iznosi porodičnih invalidnina, pri čemu je njihov mesečni iznos utvrđen u procentu od osnovice i iznosi:

-           porodična invalidnina po palom borcu i porodična invalidnina po licu koje je poginulo ili umrlo u Vojsci u miru - 108,00%,

-           po umrlom vojnom invalidu - 18%;

-           dodatak za roditelja palog borca kojima je to bilo jedino dete ili su mu ostala deca izgubila život kao građanske žrtve rata iznosi 54% (za jednog roditelja), odnosno 81% (za oba roditelja),

-           uvećana porodična invalidnina - 63%.

3) Dodatak za negu

Odredbama čl. 50. do 54. propisano je pravo na dodatak za negu. Radi se o pravu koje po sada važećim propisima ostvaruju vojni invalidi i civilni invalidi rata (kojima se dodatak za negu razvrstava u tri stepena) i korisnici mesečnog novčanog primanja (kojima se dodatak za negu razvrstava u dva stepena). Iznos prava se utvrđuje u zavisnosti od stepena dodatka za negu.

Pravo na dodatak za negu imaju vojni invalidi i civilni invalidi rata I grupe, kao i invalidi II, III i IV grupe kojima je ukupno oštećenje organizma jednako oštećenju organizma vojnog invalida I grupe. Pravo je zadržano bez promene u pogledu stepena dodatka za negu, postupka priznanja i iznosa prava.

Izmena je izvršena u delu koji se odnosi na korisnike ovog prava po osnovu priznatog prava na mesečno novčano primanje, time što se ovim korisnicima umesto sadašnja dva stepena dodatka za negu može priznati samo jedan stepen i to kao IV stepen, ali u iznosu sadašnjeg prvog stepena. Ovo rešenje je povoljnije za korisnike sadašnjeg drugog stepena dodatka za negu jer će nakon izvršenog prevođenja ostvarivati pravo u iznosu 36% od osnovice - umesto dosadašnjeg iznosa 24% od osnovice. Ovom pravu analogno je pravo na povećanje mesečnog novčanog primanja zbog vezanosti za postelju (po zakonu AP Vojvodina) koje će se, takođe, prevesti na dodatak za negu IV stepena.

Odredbom člana 54. zadržano je sadašnje pravo vojnog invalida i civilnog invalida rata kome je priznato pravo na dodatak za negu na naknadu iznosa doprinosa za socijalno osiguranje koje je platio za lice sa kojim je zaključio ugovor o radu kojim mu ovo lice pruža negu.

4) Ortopedski dodatak

Odredbama čl. 55. do 57. propisano je pravo na ortopedski dodatak. Pravo je utvrđeno bez promena u odnosu na sada važeće propise: priznaje se vojnom ili civilnom invalidu rata od I do VI grupe kome je svojstvo priznato po osnovu amputacije ili teškog otećenja ekstremiteta ili po osnovu potpunog gubitka vida na oba oka.

Pravo na ortopedski dodatak razvrstava se u četiri stepena, prema težini, vrsti i uzroku oštećenja. Iznos prava određuje se u zavisnosti od stepena ortopedskog dodatka. U okviru prvog stepena ortopedskog dodatka sadržano je sadašnje povećanje iznosa ovog prava od 25%, invalidima kod kojih postoje dva ili više oštećenja prvog stepena.

5) Zdravstvena zaštita i druga prava u vezi sa ostvarivanjem zdravstvene zaštite

Članom 58. propisano je da pravo na zdravstvenu zaštitu po ovom zakonu mogu ostvariti vojni invalid, civilni invalid rata, korisnik porodične invalidnine, korisnik mesečnog novčanog primanja, kao i članovi njihovih porodica u skladu sa propisima iz oblasti zdravstva.

6) Medicinsko-tehnička pomagala

Članom 59. propisano je da vojni invalidi mogu ostvariti pravo na medicinsko-tehnička pomagala u skladu sa propisima iz oblasti zdravstva.

Izuzetno od ovog osnovnog rešenja, propisano je da vojni invalid, za oštećenja organizma po osnovu kojih mu je priznato svojstvo vojnog invalida, može ostvariti pravo na protezu, ortozu i invalidska kolica većeg standarda od standarda koji je predviđen propisima iz oblasti zdravstva, a koji bude propisan podzakonskim aktom. Pomagalo se priznaje sa određenim rokom trajanja i ne smatra se trajno priznatim pravom.

7) Banjsko-klimatski oporavak          

Članom 60. propisano je pravo na banjsko-klimatski oporavak (dosadašnje pravo na banjsko-klimatsko lečenje), koje pripada vojnim invalidima. Ne predstavlja produženi vid lečenja, već se priznaje u cilju poboljšanja njihovog opšteg zdravstvenog stanja u skladu sa indikacijama koje će biti propisane podzakonskim aktom. Pravo će se realizovati u skladu sa posebnim aktom koji donosi nadležni ministar.

8) Profesionalna rehabilitacija i novčana pomoć za vreme profesionalne

 rehabilitacije

Članom 61. propisano je pravo na profesionalnu rehabilitaciju i novčanu pomoć za vreme profesionalne rehabilitacije, koje se ostvaruje u skladu sa zakonom kojim se uređuje prekvalifikacija ili dokvalifikacija osoba sa invaliditetom.

9) Borački dodatak

Odredbama čl. 62. do 65. propisano je pravo na borački dodatak. Pravo je zadržano pod istim uslovima i u istom iznosu kao i po sada važećem propisu (prosečna neto zarada u Republici, uvećana 30%).

10) Naknada za vreme nezaposlenosti

Odredbama čl. 66. i 67. propisano je pravo na naknadu za vreme nezaposlenosti. Pripada ratnim vojnim invalidima od I do IV grupe; pravo je zadržano u istim iznosima kao i po sada važećem zakonu, odnosno uredbi (100% od osnovice).

11) Mesečno novčano primanje (čl. 68. do 76.)

Mesečno novčano primanje predstavlja pravo kojim se obezbeđuje materijalna zaštita materijalno neobezbeđenih korisnika prava po ovom zakonu. Ovo pravo sada je propisano u različitim oblicima u više zakona iz oblasti boračko-invalidske zaštite, sa različitim krugom korisnika i u različitim iznosima (mesečno novčano primanje, novčana pomoć, invalidski dodatak, osnovna novčana naknada i izuzetna novčana naknada). Korisnici koji ovo pravo ostvaruju po sadašnjim propisima su borci Drugog svetskog rata, kao i vojni invalidi, civilni invalidi rata, korisnici porodične invalidnine, članovi porodica umrlih boraca Drugog svetskog rata, umrlih civilnih invalida rata i civilnih žrtava rata. S obzirom da ovo pravo ostvaruju navedena lica ukoliko su materijalno neobezbeđena i za vreme dok su materijalno neobezbeđena, to sticanje prava na mesečno novčano primanje ne prestavlja trajni vid zaštite (za razliku od lične i porodične invalidnine), jer je u zavisnosti od prihoda korisnika i članova njegovog domaćinstva. Promene prihoda domaćinstva mogu dovesti do povećanja, smanjenja ili gubitka daljeg korišćenja ovog prava.

Apsolutnu smetnju za ostvarivanje ovog prava po sadašnjim propisima predstavljaju: radni odnos, osnivanje privrednog društva ili druge dohodovne organizacije, preduzetnička odnosno samostalna delatnost, naknada zarade za vreme nezaposlenosti i izuzetno mesečno novčano primanje; pored ovih, kao apsolutna smetnja uvodi se i materijalno obezbeđenje po propisima iz oblasti socijalne zaštite, vlasništvo ili plodouživanje na više od 10 hektara poljoprivredne zemlje (član 70).

Propisani su novi prihodi (pored sada postojećih: penzija, prihod od poljoprivrede, prihod od obavljanja samostalne delatnosti i zarada iz radnog odnosa) koji utiču na pravo, i to: prihod od pokretne ili nepokretne imovine (pored prihoda od poljoprivrede), prihod od kapitala, odnosno privatnog preduzetništva i prava po propisima iz socijalne zaštite (član 72.).

Iz kruga članova domaćinstva čiji prihodi se ne uzimaju od uticaja na pravo korisnika isključeni su članovi uže porodice korisnikovog deteta (unuk, zet i snaha).

Utvrđen je samo jedan iznos dodatka za samohranost za sve samohrane korisnike, koji iznosi 42% od osnovice (koji iznos po sada važećim propisima pripada samohranom korisniku bez katastarskog prihoda), što znači da se dodatak za samohranost u iznosu od 21% od osnovice koji je pripadao korisniku sa katastarskim prihodom prevodi na iznos dodatka za samohranost od 42% od osnovice (član 74.).

Osnov za utvrđivanje ovog prava određuje se prema prosečnoj zaradi u Republici (bez poreza i doprinosa) iz godine koja prethodi godini odlučivanja.        Iznos prava određuje se u odgovarajućem procentualnom iznosu (40%, 50%, 60%, 70%) od osnovice, u skladu sa sledećim kriterijumima: da li korisnik i članovi njegovog domaćinstva ostvaruju ili ne ostvaruju prihode; ukoliko iste ostvaruju - koje prihode ostvaruju; da li su stariji ili mlađi od 80 godina; da li su samohrani; da li pravo ostvaruju kao samostalni korisnici ili kao sauživaoci (član 73.).

Pravo se priznaje počev od prvog dana narednog meseca po podnošenju zahteva i nadalje dok za to postoje zakonom propisani uslovi. Korisnik je u obavezi da prijavi svaku promenu u porodičnim i imovinskim uslovima koje utiču na smanjenje prava. Promene koje utiču na povećanje iznosa prava uzimaju se u obzir po zahtevu korisnika. Prvostepeni organ je u obavezi da u toku aprila svake godine sprovede postupak utvrđivanja činjenica da li je u imovinskim i porodičnim prilikama korisnika prava na mesečno novčano primanje došlo do promene od uticaja na smanjenje prava i ukoliko jeste, da odluči po nastaloj promeni.

12) Porodični dodatak

Pravo na porodični dodatak je pravo kojim se obezbeđuje materijalna zaštita korisnika porodične invalidnine priznate po umrlom vojnom invalidu kome je pripadalo pravo na dodatak za negu. Priznaje se iznosu 85% (korisnicima čije domaćinstvo nema prihode od uticaja na pravo), odnosno u iznosu 60% (korisnicima čije domaćinstvo ostvaruje prihode od uticaja na pravo) od iznosa dodatka za negu koji je ostvarivao umrli vojni invalid. Ostali uslovi za ostvarivanje ovog prava su isti kao i za ostvarivanje prava na mesečno novčano primanje (čl. 77. do 79.).

13) Naknada troškova smeštaja u ustanove socijalne zaštite

Članom 80. propisano je pravo na naknadu troškova smeštaja u ustanove socijalne zaštite. Novina u ostvarivanju ovog prava je da u naknadi navedenih troškova učestvuje i korisnik svim svojim primanjima priznatim po ovom zakonu, s tim što mu se za lične potrebe obezbeđuje iznos od 25% od ukupnog iznosa tih primanja. Ukoliko primanja korisnika prelaze zbir troškova smeštaja i navedeni minimalni iznos, razlika pripada korisniku.

14) Novčana naknada za nabavku putničkog motornog vozila

Odredbama čl. 81. do 84. propisano je pravo vojnih invalida I grupe na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila. U odnosu na rešenje ovog prava po sada važećim propisu novina je da se korisniku ne dodeljuje putničko motorno vozilo, već novčana naknada za njegovu nabavku u iznosu šesnaest prosečnih neto zarada iz godine koja prethodi godini u kojoj se pravo priznaje.

15) Naknada troškova putovanja

Odredbama čl. 85. do 88. propisani su način i uslovi za ostvarivanje naknade troškova putovanja (koju čine: troškovi prevoza u unutrašnjem saobraćaju železnicom ili autobusom). Pravo je preneto iz sada važećeg saveznog i republičkog zakona, bez izmena u delu koji se odnosi na troškove prevoza, s tim što nije propisano i pravo na dnevnice za vreme provedeno na putovanju. Pravo pripada korisnicima po ovom zakonu kada koriste prevoz u drugo mesto u postupcima koji se pokreću po službenoj dužnosti i u postupcima koji se pokreću po zahtevu stranaka ukoliko im zahtev konačnim rešenjem bude pozitivno rešen.

16) Besplatna i povlašćena vožnja

Odredbama čl. 89. do 93. propisani su uslovi i način ostvarivanja prava na besplatnu i povlašćenu vožnju, vojnih invalida, civilnih invalida rata i korisnika porodične invalidnine. Pravo je preneto iz sada važećih propisa. Isključena je mogućnost korišćenja aviona kao prevoznog sredstva.

17) "Ravnogorska spomenica 1941."

Članom 94. propisano je pravo na "Ravnogorsku spomenicu 1941.". Pravo je preneto iz sada važećeg zakona, kojim su nosioci ove spomenice izjednačeni sa nosiocima "Partizanske spomenice 1941." Propisan je izgled spomenice, uslovi za dodeljivanje spomenice i prava koja pripadaju nosiocu spomenice.

18) Pomoć u slučaju smrti                 

Odredbama čl. 95. do 97. propisani su uslovi i način ostvarivanja prava na pomoć u slučaju smrti korisnika po ovom zakonu. Pravo sadrži sledeće vidove pomoći:

- Naknada pogrebnih troškova: pripada licu koje sahrani korisnika prava po ovom zakonu; utvrđena je u iznosu naknade pogrebnih troškova umrlog korisnika penzije po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, osim u slučaju smrti nosioca "Partizanske spomenice 1941.", španskog borca, lica odlikovanog Ordenom karađorđeve zvezde s mačevima (za koje naknada iznosi 300% od prosečne neto zarade iz prethodne godine) i smrti lica odlikovanog Ordenom narodnog heroja (za koga naknada iznosi 500% od prosečne neto zarade iz prethodne godine), koji iznosi su zadržani iz sada važećih propisa (član 95.).

- Jednokratna pomoć u slučaju smrti korisnika: pripada naslednicima umrlog vojnog invalida i korisnika mesečnog novčanog primanja ostvarenog po osnovu priznatog svojstva vojnog invalida, prava na porodičnu invalidninu ili svojstva borca. Za umrle vojne invalide pravo se priznaje u dvostrukom iznosu lične invalidnine koju je umrli invalid ostvarivao (s tim što je najmanji iznos ove pomoći iznos invalidnine vojnog invalida treće grupe), a za umrle korisnike mesečnog novčanog primanja pravo se priznaje u dvostrukom iznosu mesečnog novčanog primanja koje je umrli korisnik ostvarivao (član 96.).

- Naknada troškova prevoza umrlog korisnika: pripada licu koje je snosilo troškove prevoza vojnog invalida koji umre van svog prebivališta (član 97.).

GLAVA IV, KORIŠĆENjE I PRESTANAK PRAVA (čl. 98. do 113.)

Odredbama čl. 98. do 113. uređena su pitanja vezana za početak ostvarivanja prava, korišćenje prava, promene od uticaja na ostvarivanje prava, smetnje za ostvarivanje i prestanak prava. U osnovi, zadržana su rešenja iz sadašnjih propisa. Bitne novine u odnosu na sadašnja rešenja su:

1. Početak ostvarivanja prava           

Zadržano je osnovno rešenje da se prava priznaju od prvog dana narednog meseca po podnošenju zahteva; izvedena prava priznaju se od dana kada je korisniku konačnim rešenjem priznato osnovno pravo (čl. 98. i 99.).

2. Korišćenje prava

Odredbama čl. 100. do 103. propisano je da su prava po ovom zakonu lična prava i da se ne mogu prenositi na druga lica. Korisnici sa prebivalištem u inostranstvu mogu ostvarivati ličnu invalidninu, dodatak za negu, ortopedski dodatak, porodičnu invalidninu, dodatak za roditelja palog borca i uvećanu porodičnu invalidninu, a ne i druga prava propisana ovim zakonom. Prava priznata po ovom zakonu mogu se ostvarivati dok korisnik ima državljanstvo Republike Srbije. Članom 166. propisano je da korisniku kome su prava priznata po dosadašnjim propisima bez državljanstva Republike Srbije prestaju priznata prava ukoliko do početka primene ovog zakona nije stekao ovo državljanstvo.

Članom 116. propisano je da za vreme dok se nalazi na izdržavanju kazne zatvora korisniku mesečnog novčanog primanja ne pripada ovo primanje, kao ni druga prava izvedena iz tog prava, osim ukoliko izdržava članove uže porodice u kom slučaju mu pripada 50% od iznosa mesečnog novčanog primanja do šest meseci od dana stupanja na izdržavanje kazne.

3. Promene od uticaja na ostvarivanje prava

Propisana je obaveza korisnika prava propisanih ovim zakonom da u roku od 15 dana prijave sve promene koje utiču na gubitak ili smanjenje prava priznatih po ovom zakonu. Precizirano je od kada nastale promene utiču na priznato pravo (čl. 104. i 105.).

4. Smetnje za ostvarivanje i korišćenje prava i prestanak prava

Odredbama čl. 106. i 107. propisuje se da se prava po ovom zakonu ne mogu priznati, a ukoliko su ista priznata prestaju: licu koje je prebeglo neprijatelju ili je pobeglo iz vojske ili sa vojne dužnosti, koje je srađivalo sa neprijatelje, samo se ranilo radi izbegavanja vojne dužnosti, kao i licu osuđenom za određena krivična dela (protiv ustavnog uređenja i bezbednosti Republike Srbije, protiv čovečnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom). Takođe, članu porodice ne mogu se priznati prava propisana ovim zakonom po osnovu navedenog lica, a ukoliko su mu priznata ista mu prestaju. Pravosnažna sudska presuda kojom je pripadnik Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta ili član njegove porodice osuđen zbog učešća u borbama protiv partizanskih odreda, Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije, odnosno Jugoslovenske armije, predstavlja smetnju za ostvarivanje prava po ovom zakonu, osim ukoliko je ovakva presuda stavljena van snage u postupku sprovedenom po propisima o rehabilitaciji ovih lica.

Članom 108. propisano je da prava po ovom zakonu ne može ostvariti supružnik koji je nakon smrti lica po kome ostvaruje pravo sklopio novi brak. Ukoliko je supružnik već ostvario navedena prava, ista prestaju, osim ako su mu prava priznata po osnovu nesposobnosti za rad. Supružnik ne može ostvariti prava po ovom zakonu, a ako ga je ostvario isto mu prestaje, ako se ne stara o detetu sa kojim kao sauživalac treba da koristi prava. Supružniku se može ponovo uspostaviti pravo ukoliko nastavi da se stara o detetu za vreme dok isto koristi pravo. Roditelj ne može ostvariti prava po ovom zakonu po osnovu deteta ukoliko je pravosnažnom sudskom presudom potpuno lišen roditeljskog prava.

Članom 109. propisano je da vojni i civilni invalid rata ne može po osnovu istog oštećenja organizma istovremeno koristiti prava po ovom zakonu i pravo na naknadu za telesno oštećenje po propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Članom 110. propisano je da korisnik prava na dodatak za negu po ovom zakonu ne može istovremeno koristiti i novčanu naknadu na ime nege po drugom pravnom osnovu.

Članom 111. propisano je da, u cilju sprečavanja slučajeva da lice po istom činjeničnom osnovu koristi prava iz oblasti boračko-invalidske zaštite i u Republici Srbiji i u drugoj državi, lice koje je ostvarilo pravo na ličnu ili porodičnu invalidninu u drugoj državi ne može to pravo ostvarivati u Republici Srbiji, bez obzira na to što je steklo državljanstvo Republike Srbije ili ima prebivalište u Republici Srbiji. U prethodnom periodu je izvršeno upoređivanje podataka o korisnicima prava iz oblasti boračko-invalidske zaštite u Republici Srbiji i u Republici Srpskoj pri čemu je utvrđeno da oko 200 korisnika istovremeno po istom pravnom osnovu koriste prava iz oblasti boračko-invlidske zaštite u obe države. U ovim slučajevima, na osnovu sporazuma koji su zaključili ministari za boračko-invalidsku zaštitu obe države, priznata prava su zadržana od starane države koja je prva priznala prava. Takođe, prava po ovom zakonu ne može ostvariti ni lice koje se odreklo korišćenja prava po istom osnovu u drugoj državi.

Odredbama čl. 112. i 113. propisani su razlozi za prestanak prava na porodičnu invalidninu i prava na naknadu za vreme nezaposlenosti zbog prestanka ispunjavanja uslova u vezi zasnivanja radnog odnosa, osnivanja profitabilne organizacije ili odbijanja ponuđenog zaposlenja, kao i uslovi pod kojima se pravo na naknadu za vreme nezaposlenosti može ponovo ostvariti.

GLAVA V, POSTUPAK ZA OSTVARIVANjE PRAVA (čl. 114. do 155.)

1. Zahtev

Odredbama čl. 115. do 120. propisano je da se postupak za priznavanje prava po ovom zakonu ostvaruju po podnetom zahtevu. Knjižica za povlašćenu vožnju izdaje se po službenoj dužnosti. Zahtev za priznavanje prava po osnovu oštećenja organizma nastalog usled rane, povrede ili ozlede, odnosno pogibije ili smrti člana porodice može se podneti bez roka ograničenja, a prava po osnovu oštećenja organizma nastalog po osnovu bolesti ili po osnovu člana porodice koji je umro od bolesti može se podneti u propisanom roku.

2. dokazivanje

Odredbama čl. 121. do 129. propisuju se vrste dokaznih sredstava kojima se može utvrditi učešće u ratu u svojstvu borca, činjenice da je rana, povreda ili ozleda bolest zadobijena pod okolnostima propisanim ovim zakonom i vrsta medicinske dokumentacije kojom se utvrđuju nastala telesna oštećenja. Propisano je, pored ostalog, da je za utvrđivanje okolnosti nastanka telesnog oštećenja po osnovu rane, povrede i ozlede relevantna samo medicinska dokumentacija o lečenju koja potiče iz određenog perida od prestanka okolnosti pod kojima je zadobijena. Činjenica da je lice od koga članovi porodice izvode pravo po odredbama ovog zakona poginulo ili umrlo utvrđuje se samo pismenim dokaznim sredstvima iz vremena kada je to lice poginulo, umrlo ili nestalo. Pismenim dokaznim sredstvom ne može se smatrati izjava stranke ili drugog lica, kao ni upis u vojnu knjižicu koji je izvršen bez poziva na odgovarajuću službenu evidenciju. Nadležna jedinica ili ustanova vojske, odnosno nadležni organ Ministarstva unutrašnjih poslova je dužan da izda uverenje o okolnostima pod kojima se slučaj dogodio. Okolnosti pod kojima je civilno lice zadobilo ranu, povredu ili ozledu, odnosno izgubilo život, utvrđuju se na osnovu zapisnika o izvršenom uviđaju i drugih akata nadležnih organa unutrašnjih poslova, odnosno pravosudnih organa. Članom 130. propisano je da se dokazi o životu pribavljaju svakih 6 meseci, a dokazi o tome da dete ispunjava uslove u pogledu školovanja podnose svake godine, najkasnije u roku od 30 dana od dana početka školske godine. Dokaz za korisnika koji se školuje u inostranstvu da je završio određeni stepen škole mora biti nostrifikovan. Za ostvarivanje prava na borački dodatak potvrda o visini zarade podnosi se svakog meseca, a dokazi za ostvarivanje prava na naknadu za vreme nezaposlenosti i prava na mesečno novčano primanje se pribavljaju svakih godinu dana.

Članom 131. propisano je formiranje opštinskih, odnosno gradskih komisija i Komisije Vlade, koje daju mišljenje u vezi dokaza i osnovanosti za ostvarivanje pravima iz oblasti boračko-invalidske zaštite koja se priznaju pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini, odnosno članovima njihovih porodica. Opštinske komisije imaju tri člana i imenuju ih skupštine opštine, odnosno skupštine grada. Republička komisija sastoji se od sedam članova od kojih četiri člana bira Narodna skupština i tri člana koje bira SUBNOR Srbije. Mišljenja ovih komisija ne obavezuje nadležni organ pri rešavanju, a može se u određenim slučajevima odlučivati i bez ovog mišljenja.

Odredbama čl. 132. i 133. propisane su lekarske komisije na osnovu čijeg nalaza i mišljenja se utvrđuju invaliditet, postojanje više oštećenja koja odgovaraju invaliditetu I grupe, verovatnoća promene procenta invaliditeta, dodatak za negu, ortopedski dodatak, pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila, činjenica da je bolest, odnosno smrt u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe, potreba vojnog invalida za medicinsko-tehničkim pomagalom, kao i druge činjenice sa medicinskog aspekta bitne za odlučivanje o pravima po ovom zakonu i to: prvostepena, drugostepena i posebna lekarska komisija. Propisan je sastav ovih komisija, način njihovog rada i vrsta medicinske dokumentacije na osnovu kojih komisije daju nalaz i mišljenje. Novina je da su drugostepena i posebna lekarska komisija nadležne za celu teritoriju Republike Srbije.

3. Prvostepeni upravni postupak

Odredbama čl. 134. do 136. propisano je da po zahtevu za priznanje prava po ovom zakonu koji podnese korisnik koji ima prebivalište u Republici Srbiji u prvostepenom postupku rešava opštinska odnosno gradska uprava prema mestu prebivališta podnosioca zahteva. Navedeni organ je nadležan i za izdavanje knjižice za ostvarivanje prava na povlašćenu vožnju

U prvostepenom postupku po zahtevu lica koje ima prebivalište u Republici Hrvatskoj rešava Gradska uprava Novog Sada, po zahtevu lica koje ima prebivalište u Republici Rumuniji rešava opštinska uprava Vršac, a po zahtevu lica iz ostalih zemalja Gradska opština Stari Grad u gradu Beogradu, osim ukoliko je o zahtevu lica sa prebivalištem u inostranstvu pre napuštanja teritorije Republike Srbije već odlučivao drugi organ na teritoriji Republike Srbije, kada isti zadržava nadležnost (do sada je nadležnost za rešavanje po zahtevima lica sa prebivalištem u inostranstvu određivana podzakonskim aktom - Uputstvom).

Prvostepeni organi obavljaju navedene poslove kao poverene. Ovakvim propisivanjem nadležnosti rešavanje o pravima iz oblasti boračko-invalidske zaštite usaglašava sa ustavnim rešenjima i rešenjima iz Zakona o lokalnoj samoupravi, po kojima republičke propise izvršavaju republički organi uprave, a opštini se može poveriti obavljanje ovih poslova samo zakonom.     

4. Drugostepeni upravni postupak

Članom 137. propisano je da o pravima iz ovog zakona u drugom stepenu rešava nadležno ministarstvo. Ovo rešenje je novina u odnosu na sada važeće propise po kojima je nadležni drugostepeni organ za teritoriju Autonomne pokrajine Vojvodina i teritoriju grada Beograda odgovarajući organ Autonomne pokrajine Vojvodina, odnosno grada Beograda. Ovo u cilju otklanjanja različite prakse navedenih organa do koje dolazi u primeni propisa u istovetnim slučajevima.

Odredbama čl. 138. do 143. propisana su prava čija revizija se obavezno vrši od strane nadležnog ministarstva. Revizija se vrši u roku od tri meseca od dana prijema predmeta. Ako je protiv rešenja donetog u prvom stepenu izjavljena žalba o reviziji i žalbi rešava se istim rešenjem. U postupku revizije obavezno je i pribavljanje nalaza i mišljenja drugostepene lekarske komisije kada je u pitanju utvrđivanje činjenice da li je bolest u uzročnoj vezi sa vršenjem vojne službe, procenat invaliditeta, stepen ortopedskog dodatka, stepen dodatka za negu, oštećenje organizma po osnovu koga se priznaje pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila i potpuna nesposobnost za rad.

5. Upravni spor

Članom 144. propisano je da se protiv konačnog rešenja donetog po žalbi, kao i protiv rešenja donetog u vršenju revizije može voditi upravni spor, osim ukoliko je predmet vraćen na ponovni postupak.

6. Poništavanje konačnog rešenja

Odredbama čl. 145. i 146. propisane su nepravilnosti u donošenju konačnog rešenja kojim je priznato pravo po ovom zakonu koje, shodno članu 183. stav 1. tač. 5. i 6. ZUP-a, mogu biti razlog ništavosti takvog rešenja.              

7. Postupak po promenama od uticaja na pravo i kod privremeno priznatih prava

Odredbama čl. 147. do 151. propisan je postupak po promenama od uticaja na priznata prava i način odlučivanja po ovim promenama. Osnovno rešenje je da se postupak radi odlučivanja po promenama koje utiču na smanjenje obima ili prestanak prava priznatih po ovom zakonu pokreće po službenoj dužnosti, a po promenama koje utiču na povećanje obima priznatog prava postupak se pokreće po zahtevu korisnika. Korisnik je u obavezi da aktivno učestvuje u navedenim postupcima. Shodno članu 149. prvostepeni organ po službenoj dužnosti sprovodi postupak za donošenje novog rešenja o pravu koje je po ovom zakonu priznata privremeno. Ukoliko korisnik kome je privremeno priznato pravo, onemogući da lekarska komisija da nalaz i mišljenje po isteku privremenosti, postupak za priznanje prava će se obustaviti, a u slučaju da ponovo podnese zahtev za priznanje ovog prava isto će mu se priznati počev od prvog dana narednog meseca od dana podnošenja tog zahteva.

Odredbama čl. 152. i 153. propisani su sledeći postupci: postupak povećanja procenta invaliditeta ukoliko kod vojnog invalida, odnosno civilnog invalida rata nastupe promene koje su od uticaja na povećanje procenta invaliditeta priznatog konačnim rešenjem; postupak za ponovno priznanje svojstva po zahtevu za utvrđivanje procenta invaliditeta koji podnese lice kome je prestalo svojstvo invalida zbog smanjenja procenta privremeno priznatog invaliditeta ispod minimalnog procenta; postupak po zahtevu lica kome je ranije podnet zahtev za priznavanje tog svojstva po osnovu rane, povrede ili ozlede odbijen zbog nedovoljnog procenta invaliditeta.

8. Troškovi postupka i troškovi za izvršavanje Zakona

Odredbama čl. 154. i 155. propisuje se da se u postupku za ostvarivanje prava po ovom zakonu ne plaćaju takse i da troškove postupka snosi organ koji vodi postupak.

GLAVA VI, JEDINSTVENA EVIDENCIJA PODATAKA I ISPLATA PRAVA (čl. 156. do 161. Zakona)

1. Jedinstvena evidencija podataka o korisnicima prava iz oblasti boračko invalidske zaštite

Odredbama čl. 156. i 157. propisano je ovlašćenje nadležnog ministarstva da vodi jedinstvenu evidenciju podataka o korisnicima prava po ovom zakonu, ostvarenim pravima, članovima korisnikovog domaćinstva, prihodima korisnika i članova njegovog domaćinstva. Saglasno propisima o zaštiti podatak o ličnostima, taksativno su navedeni lični podaci o korisnicima o kojima će se voditi evidencija. Evidencija se vodi putem jedinstvenog informacionog sistema. Jedinstveni informacioni sistem biće i osnova za isplate prava. Neposredan unos podataka u evidenciju vrši prvostepeni organ i isti je odgovoran za njihovu tačnost.

2. Isplata novčanih iznosa prava

Odredbama čl. 158. do 160. propisano je da se isplata mesečnih novčanih primanja vrši na osnovu Jedinstvene evidencije podataka. Nalogodavac isplata je prvostepeni organ. Mesečna novčana primanja mogu se isplaćivati korisnicima koji napuste teritoriju Republike Srbije najduže još tri meseca, a ponovna isplata im se može uspostaviti po prijavi prebivališta ili boravišta u Republici Srbiji. Izuzetno, pravo na ličnu invalidninu, dodatak za negu, ortopedski dodatak i pravo na porodičnu invalidninu mogu se isplaćivati korisniku u inostranstvu ukoliko redovno dostavlja dokaze koji se traže po ovom zakonu.

3. Povraćaj neosnovano ostvarenih primanja

Članom 161. propisano je da je korisnik kome je izvršena isplata na koju nije imao pravo u obavezi da izvrši povraćaj ostvarenih novčanih iznosa. Prvostepeni organ rešenjem utvrđuje neosnovano primljen iznos i period u kome je isti ostvaren. Novčana primanja po ovom zakonu koja dospevaju mesečno zastarevaju u skladu sa propisima o zastarelosti potraživanja. Ukoliko se korisnik ne saglasi da izvrši povraćaj nepravilno primljenog iznosa, povraćaj će se ostvariti u sudskom postupku.    

GLAVA VII, KONTROLA NAMENSKOG KORIŠĆENjA SREDSTAVA I NADZOR NAD RADOM ORGANA U VRŠENjU POVERENIH POSLOVA (čl. 162. i 163.)

Odredbama čl. 162. i 163. propisano je da kontrolu korišćenja sredstava namenjenih za ostvarivanje prava po ovom zakonu vrši ministarstvo nadležno za poslove finansija. Odredba ne predstavlja novinu u ovoj oblasti, jer je u sada važećem Zakonu o osnovnim pravima boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca (koji je donet za vreme postojanja Savezne Republike Jugoslavije) propisano da savezna budžetska inspekcija vrši kontrolu trošenja sredstava saveznog budžeta namenjenih za boračko-invalidsku zaštitu. Potpunim prenošenjem boračko-invalidske zaštite na republički nivo, ovom odredbom propisuje se i odgovarajuća nadležnost u kontroli namenskog korišćenja sredstava republičkog budžeta u ovoj oblasti. Propisano je ovlašćenje ministarstva nadležnog za poslove boračko invalidske zaštite da vrši nadzor nad radom prvostepenih organa kojima su povereni poslovi državne uprave u ovoj oblasti, u skladu sa zakonom kojim se uređuje državna uprava, pri čemu nadležno ministarstvo ima ovlašćenje da može organima kojima je povereno izvršavanje ovog zakona davati obavezne instrukcije za izvršavanje tih poslova.

GLAVA VIII, KAZNENE ODREDBE (član 164.)

Članom 164. propisani su prekršaji i visine novčanih kazni za učinjene prekršaje za koje se može kazniti odgovorno lice i izvršilac poslova u nadležnom organu. U pitanju su slučajevi kada se činjenjem ili nečinjenjem vrše povrede odredaba zakona bitne sa stanovišta osiguranja materijalnih i procesnih pretpostavki za ostvarivanje zakonosti u ovoj oblasti.

GLAVA IX, PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE (čl. 165. do 183.)

Glava deveta zakona - prelazne i završne odredbe, sadrži rešenja kojima se uređuje prelazak na primenu novog zakona u odnosu na zakone koji će važiti do početka njegove primene, polazeći od promena u stvarima statusnog karaktera kod pojedinih prava i kod odredaba o postupku. Većina tih rešenja sadrži odredbe o postupanju nadležnih organa po službenoj dužnosti u cilju efikasnijeg sporovođenja odredaba novog zakona.

Član 165. sadrži osnovno rešenje da će se prava priznata do početka primene ovog zakona po propisima koji prestaju da važe, po osnovu koji nije propisan ovim zakonom, zadržati i ostvarivati pod uslovima, u obimu i na način utvrđen ovim zakonom, ukoliko ovim zakonom nije drugačije propisano.

 Članom 166. propisano je da korisnicima kojima su prava priznata bez državljanstva Republike Srbije prestaju priznata prava po isteku roka od godinu dana, ukoliko u tom roku ne budu stekli državljanstvo Republike Srbije.

Članom 167. zadržano je pravo na mesečno novčano primanje za vreme nezaposlenosti koje su ostvarili ratni vojni invalidi V do X grupe po Uredbi o pravu na mesečno novčano primanje za vreme nezaposlenosti ratnih vojnih invalida od V do X grupe iz oružanih akcija posle 17. avgusta 1990. godine (,,Službeni glasnik RS", broj 8/19). Zadržan je sadašnji iznos prava i sadašnji uslovi za njegovo ostvarivanje.

Odredbama čl. 168. i 169. propisano je da Nosioci,,Partizanske spomenice 1941.", borci narodnooslobodilačkog rata, borci španskog nacionalno- oslobodilačkog i revolucionarnog rata od 1936. do 1939. godine, lica odlikovana Ordenom narodnog heroja, ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima ili zlatnom medaljom Obilića, kao i članovi njihovih porodica zadržavaju prava priznata po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona. Taksativno su navedena prava, način njihovog daljeg ostvarivanja, način obračunavanja iznosa prava i iznosi prava.

Članom 170. taksativno su navedena prava koja su priznata ostalim korisnicima koji nisu obuhvaćeni čl. 168 i 169. po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona i prava na koja će se prevesti i priznati u skladu sa ovim zakonom u pogledu naziva prava, propisanoj osnovici za utvrđivanje iznosa prava, procentualnim iznosima prava od osnovice i načinu usklađivanja. Propisani su rokovi u kojima će se sprovesti postupak navedenog prevođenja, uz preciziranje da se prava po rešenjima donetim u postupku prevođenja priznaju od početka primene ovog zakona. Navedena rešenja o prevođenju podležu reviziji koja se, izuzetno od roka iz člana 139. ovog zakona, može izvršiti i posle roka od tri meseca, kako bi se zbog velikog priliva predmeta nadležnom drugostepenom organu omogućilo da izvrši reviziju ovih rešenja.

Članom 171. propisano je da će se postupci vođeni po zahtevima za priznanje prava po Zakonu o pravima boraca, vojnih invalida i članova njihovih porodica i Uredbi o načinu ostvarivanja prava pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta u oblasti boračko-invalidske zaštite koji nisu rešeni do dana početka primene ovog zakona, rešiti na način, po postupku i u iznosima propisanim analognim pravima iz čl. 168, 169. i 170. ovog zakona.

Članom 172. propisan je postupak u vezi prava koja su priznata po propisima iz oblasti boračko invalidske zaštite i zaštite civilnih invalida rata AP Vojvodina i AP Kosova i Metohije. Naime, ovi propisi su prestali da važe shodno odredbama člana 3. stav 1. i člana 5. stav 1. Ustavnog zakona o izmenama i dopunama Ustavnog zakona za sprovođenje Ustava Republike Srbije (Službeni glasnik RS, broj 20/93), a prava priznata po tim propisima nastavljaju da se ostvaruju po propisima po kojima su priznata, do donošenja republičkog zakona kojim će se urediti njihovo dalje ostvarivanje. Saglasno navedenom, isplata navedenih prava prestaje istekom meseca u kome je ovaj zakon stupio na snagu, sa kojim danom prestaje i važenje rešenja kojima su prava priznata, o čemu nije potrebno donositi posebna rešenja. Za ova prava doneće se rešenja kojima će se iznos prava priznati u odnosu na odgovarajuću osnovicu iz prethodne godine i utvrditi njihovo godišnje usklađivanje. Ostvarivanje ovih prava za period od početka primene ovog zakona uređeno je odredbama čl. 169. i 170, shodno kojima će se prevesti na odgovarajuća prava propisana ovim zakonom.

Članom 173. uređeno je pitanje ostvarivanja ortopedskih i drugih medicinsko-tehničkih pomagala saglasno članu 59. ovog zakona. Shodno navedenoj odredbi, u osnovi, vojni invalid ostvaruje pravo na medicinsko tehnička pomagala u skladu sa propisima iz oblasti zdravstva. Međutim, za oštećenja organizma po osnovu kojih je vojnom invalidu priznato svojstvo, vojni invalid ima pravo na proteze za gornje i donje ekstremitete, ortoze i invalidska kolica u većem standardu od standarda po propisima iz oblasti zdravstva, tj. u obimu, standardu i sadržini koju propisuje nadležni ministar. Saglasno navedenom rešenju zahtevi za priznanje ortopedskih, odnosno medicinsko tehničkih pomagala podneti do početka primene ovog zakona po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona, a koja nisu propisana ovim zakonom, odnosno podzakonskim aktom donetim na osnovu ovog zakona, će se odbiti, a prava na ovakva pomagala koja su bila priznata do početka primene ovog zakona prestaju istekom njihovog roka trajanja.

Članom 174. precizira se početak isteka roka od sedam godina za ponovno priznanje prava na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila. Ovo shodno novom rešenju ovog prava, po čl. 81. ovog zakona, po kome se umesto prava na putničko motorno vozilo priznaje pravo na novčanu naknadu za nabavku putničkog motornog vozila.

Član 175. propisuje da će se odbiti zahtevi za isplatu prava u Republici Srbiji na osnovu rešenja koje je doneo nadležni organ u Republici Srbiji a isplatu mu na dan stupanja na snagu ovog zakona nije vršila Republika Srbija, već neka od bivših republika SFRJ, bez obzira na njegovo sadašnje državljanstvo i prebivalište. Takođe će se odbiti i zahtev za uspostavu isplate prava u Republici Srbiji na osnovu rešenja druge republike SFRJ, SRJ, odnosno Državne zajednice Srbija i Crna Gora.

Članom 177. propisano je da će se isplata prava po ovom zakonu vršiti i posle početka primene ovog zakona po propisima koji prestaju da važe početkom primene ovog zakona, dok se ne steknu uslovi da se ova isplata uspostavi preko Jedinstvene evidencije podataka o korisnicima prava iz oblasti boračko invalidske zaštite saglasno članu 157. ovog zakona.

Članom 178. propisano je da će se propisi za sprovođenje ovog zakona doneti u roku od šest meseci od dana njegovog stupanja na snagu, do kada će se primenjivati sada važeći podzakonski akti.

Odredbom člana 179. navedeni su propisi koji se stavljaju van snage stupanjem na snagu ovog zakona (svi sada važeći propisi iz oblasti boračko-invalidske zaštite i zaštite civilnih invalida rata).

Odredbom člana 180. propisano je da ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku RS" i da će se primenjivati počev od 1. januara 2020. godine, osim odredaba čl. od 168. do 178. ovog zakona koje će se primenjivati od dana stupanja na snagu ovog zakona. Odredaba čl. od 168. do 178. daje se pravni osnov za sprovođenje postupaka donošenja rešenja o prevođenju prava priznatih po sada važećim propisima na ovaj zakon.

Izvor: Vebsajt Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, 7.05.2019.