KOMENTAR NOVE ODLUKE O PRIVREMENIM MERAMA ZA OČUVANJE STABILNOSTI FINANSIJSKOG SISTEMA: Banka je dužna da obaveštenje o ponudi objavi na svojoj internet prezentaciji, čime se smatra da je ponuda dostavljena svim dužnicima. Ako dužnik u roku od 10 dana od dana objavljivanja obaveštenja ne odbije ponudu, smatraće se da je tu ponudu prihvatio, a moratorijum proizvodi pravno dejstvo istekom ovog roka
Zbog mogućnosti suočavanja sa teškoćama u otplati obaveza dužnika - fizičkih lica, poljoprivrednika, preduzetnika i privrednih društava - u uslovima pandemije izazvane COVID-19, doneta je Odluka o privremenim merama za očuvanje stabilnosti finansijskog sistema ("Sl. glasnik RS", br. 33/2020, stupila na snagu 18.3.2020. godine - dalje: Odluka)kojom se utvrđuju mere i aktivnosti koje je banka dužna da primeni u navedenim uslovima.
Banka je dužna da dužnicima (fizičkim licima, poljoprivrednicima, preduzetnicima i privrednim društvima) ponudi zastoj u otplati obaveza (moratorijum) u roku od tri dana od dana stupanja na snagu ove odluke (do 21. marta).
Banka je dužna da obaveštenje o ponudi objavi na svojoj internet prezentaciji, čime se smatra da je ponuda dostavljena svim dužnicima. Ako dužnik u roku od 10 dana od dana objavljivanja obaveštenja ne odbije ponudu, smatraće se da je tu ponudu prihvatio, a moratorijum proizvodi pravno dejstvo istekom ovog roka.
Prema saopštenju na vebsajtu Narodne banke Srbije, banka ima pravo da naplati rate kredita koje dospevaju do dana od kog moratorijum počinje da proizvodi pravno dejstvo (koji, u zavisnosti od dana objavljivanja ponude banke, može biti najkasnije 31. mart 2020. godine), osim ako je klijent izričito zahtevao primenu moratorijuma pre isteka tog roka (a od dana objavljivanja ponude). Moratorijum podrazumeva zastoj u otplati obaveza prema banci po osnovu kredita ali i svih drugih obaveza dužnika prema banci. Dužnici koji imaju više kredita imaju pravo na moratorijum u otplati rata za sve kredite. Ukoliko dužnik nakon objavljivanja ponude nastavi da uredno izmiruje obaveze, to ga ne sprečava da u toku trajanja vanrednog stanja primeni moratorijum. Primera radi, ako dužnik ponudu za moratorijum u propisanom roku nije odbio, a otplatio je jednu dospelu ratu kredita, narednog meseca se i na tog dužnika primenjuje moratorijum ukoliko ne isplati ratu.
Moratorijum ne može biti kraći od 90 dana, odnosno od trajanja vanrednog stanja koje je uvedeno zbog pandemije.
Prema saopštenju Narodne banke Srbije,nakon prestanka moratorijuma (koji ne može biti kraći od 90 dana odnosno od trajanja vanrednog stanja za vreme trajanja pandemije) dužnik nastavlja da otplaćuje kredit na koji način se period otplate faktički produžava za tri meseca. Svakako, ukoliko bi dužnik od banke zahtevao drugačiji način otplate za koji smatra da je za njega adekvatniji, banka mu treba izaći u susret. U odnosu na redovnu (ugovorenu) kamatu koju banka obračunava za vreme trajanja zastoja, ista se pripisuje dugu i raspoređuje se ravnomerno na preostali rok dospeća.
Banka može dužnicima ponuditi i druge olakšice u vezi sa otplatom potraživanja.
Tokom trajanja vanrednog stanja banka ne obračunava zateznu kamatu na dospelo a neizmireno potraživanje i ne pokreće postupak izvršenja, kao ni postupak prinudne naplate prema dužniku, odnosno ne preduzima druge pravne radnje u cilju naplate potraživanja od dužnika.
Banka je dužna da unutrašnjim aktima uredi:
- ovlašćenja i odgovornosti u procesu sprovođenja mera i aktivnosti iz ove odluke;
- sistem praćenja i izveštavanja u banci i izveštavanja Narodne banke Srbije o aktivnostima i merama iz ove odluke i rezultatima u vezi sa njihovom primenom;
- vrste drugih olakšica u vezi sa otplatom potraživanja, kao i uslove za njihovu primenu;
- postupak komunikacije sa dužnicima u smislu ove odluke.
Banka je dužna da navedene akte dostavi Narodnoj banci Srbije odmah po njihovom usvajanju.
Takođe, banka je dužna da jednom mesečno Narodnoj banci Srbije dostavlja izveštaj o sprovedenim aktivnostima i merama preduzetim u skladu sa ovom odlukom, kao i rezultatima tih aktivnosti odnosno mera.
Izveštaj naročito sadrži podatke o ukupnom broju dužnika u smislu ove odluke, broju dužnika kojima su ponuđene olakšice u skladu sa ovom odlukom, broju dužnika koji su prihvatili ponudu po vrstama olakšica, kao i sve druge podatke od značaja za praćenje efikasnosti postupka koji sprovodi.
Banka ne može od dužnika zahtevati naknadu bilo kojih troškova u vezi sa preduzimanjem mera i aktivnosti u skladu sa ovom odlukom.
Potraživanja prema dužnicima kojima su odobrene olakšice, a po kojima u momentu stupanja na snagu ove odluke ti dužnici nisu bili u docnji dužoj od 90 dana - neće se smatrati restrukturiranim, niti problematičnim potraživanjima, kao ni problematičnim kreditom u smislu propisa Narodne banke Srbije, odnosno neće se smatrati da je nastupio status neizmirenja obaveze.
Banka je dužna da svoje unutrašnje akte uskladi sa odredbama ove odluke u roku od pet dana od dana stupanja na snagu te odluke.
Prilog: Reprezentativni primer NBS za gotovinske i stambene kredite na koje je primenjena Odluka.
|
Reprezentativni primer za dinarski gotovinski kredit koji je u trećoj godini otplate |
||
|
Iznos kredita |
500.000 RSD |
|
|
Rok otplate |
84 meseca |
84 meseca + 3 meseca moratorijuma |
|
Iznos mesečne rate |
8.320,90 RSD |
8.631,85 RSD* |
|
Razlika u mesečnoj rati: 310,95 RSD |
||
|
Nominalna kamatna stopa |
9,82%, promenljiva |
|
|
(3M Belibor + 8,20%) |
||
|
* iznos rate nakon primene zastoja u otplati obaveza dužnika (moratorijum) u trajanju od tri meseca |
||
|
Reprezentativni primer za stambeni kredit u EUR koji je u jedanaestoj godini otplate |
||
|
Iznos kredita |
50.000 EUR |
|
|
Rok otplate |
240 meseca |
240 meseca + 3 meseca moratorijuma |
|
Iznos mesečne rate |
284,02 EUR |
287,84 EUR* |
|
Razlika u mesečnoj rati: 3,82 EUR |
||
|
Nominalna kamatna stopa |
3,00%, promenljiva |
|
|
(3M Euribor + 3,43%) |
||
|
* iznos rate nakon primene zastoja u otplati obaveza dužnika (moratorijum) u trajanju od tri meseca |
||
Naslov: Redakcija