ZAKON O PENZIJSKOM I INVALIDSKOM OSIGURANJU: Kao godišnji koeficijent za penzionere koji u penziju idu u junu izračunava se prosečna mesečna zarada za januar–april i pomnoži sa 12. Dok se za one koji u penziju idu u februaru uzima samo prosečna zarada za januar i takođe množi sa 12

Da li se više isplati da se ide u prevremenu penziju i plaćaju penali ili da se radi za platu manju od proseka? Ovo je jedno od najčešćih i za buduće penzionere najvažnijih pitanja. Kako bi se otklonila svaka nedoumica oko toga Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje na svom sajtu daje kompletno uputstvo kako izračunati iznos penzije.

Preduslov je da su regulisane sve godine radnog staža, odnosno da postoje sve uplate doprinosa tokom radnog veka.

Dilema čitateljke, grafičkog radnika, koja se javila, je da li da sa platom od 39.000 dinara koliko prima poslednjih godinu i po (pre toga je 12 godina bila oko 34.000) a ima 35 godina radnog staža i 60 godina, nastavi da radi ili ne. Naime, htela bi da izračuna da li joj se više isplati da plaća penale za prevremeno penzionisanje dokle god bude primala penziju, ili da nastavi da dobija ovu platu jer će joj penzija tako biti možda veća. A možda i neće.

U PIO fondu objašnjavaju da je prvi korak u određivanju visine penzija utvrđivanje svih zarada u toku karijere, a zatim se zarade ostvarene u svakoj kalendarskoj godini upoređuju s prosečnom zaradom u Srbiji u toj godini.

U dohodak se uračunavaju svi ostvareni prihodi za koje su plaćeni doprinosi za PIO. To znači da se osiguranicima koji su uporedo s radnim odnosom obavljali i samostalnu delatnost sabiraju zarade po oba osnova.

Deljenjem iznosa ostvarene plate sa prosečnim iznosom dobija se godišnji lični koeficijent. Ukoliko je ostvarena zarada veća od proseka, koeficijent je viši za jedan, a ako je manja i koeficijent je niži za jedan.

Zakonom je najniži godišnji koeficijent ograničen na pet i to je jedan od načina kojima se ograničava maksimalna visina penzije, kažu u PIO. Za godine za koje nije moguće utvrditi podatke o ostvarenoj zaradi računa se lični koeficijent određen za ostale navršene godine staža. Time se izbegava da godina za koju nema podataka utiče na ukupan iznos penzije. Osim toga, ovako dobijen iznos prinadležnosti je realniji.

Nakon određivanja godišnjeg ličnog koeficijenta za svaku godinu staža izračunava se lični koeficijent i to tako što se zbir svih ličnih koeficijenata deli s ukupnim trajanjem perioda za koji su oni utvrđeni.

Ovo je, objašnjavaju, vrlo važna stavka, jer u slučaju da osiguranik ima staž kraći od 12 meseci u toku jedne godine čini se da matematička formula nije sasvim ispravna.

Upravo činjenica da se zbir godišnjih ličnih koeficijenata deli s ukupnim periodom za koji su ti koeficijenti utvrđeni, utiče na to da daju zakonsku formulu za izračunavanje visine penzije potpuno pravično.

Lični koeficijent je zakonom ograničen na 3,8 i to je drugi način ograničavanja maksimalnog iznosa penzije.

Ženama osiguranicima se utvrđeni staž uvećava za šest odsto čime se završava prelazni period u kojem se smanjivao procenat uvećanja. Istovremeno se invalidskim penzionerima staž za obračun visine penzije takođe uvećava po određenoj formuli.

Množenjem ličnog koeficijenta i staža za obračun dobija se lični bod koji se množi opštim bodom zajedničkim za sve penzionere. Na ovaj način penzioner dolazi do konačnog iznosa prinadležnosti.

Za buduće penzionere posebno je važan obračun plate u poslednjoj godini jer se više ne dovodi u odnos sa prosečnom zaradom za celu godinu, već i sa takozvanim obračunskim iznosom prosečne godišnje zarade.

To znači, da se kao godišnji koeficijent za penzionere koji u penziju idu u junu izračunava prosečna mesečna zarada za januar–april i pomnoži sa 12. Dok se za one koji u penziju idu u februaru uzima samo prosečna zarada za januar i takođe množi sa 12.

Time se, zaključuju u PIO, izbegava čekanje naredne godine i objavljivanje podataka o prosečnoj zaradi pa i to da taj podatak utiče na visinu penzije za period kada penzioner nije ni radio.

Izvor: Vebsajt Politika, Jasna Petrović-Stojanović, 24.07.2021.
Naslov: Redakcija