PREDLOG ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O POREZU NA DODATU VREDNOST - Tekst propisa

Član 1.

U Zakonu o porezu na dodatu vrednost ("Službeni glasnik RS", br. 84/04, 86/04-ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14-dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18 i 72/19), u članu 4. stav 7. menja se i glasi:

"Sporednom isporukom dobara iz stava 6. ovog člana ne smatra se prenos prava raspolaganja na:

1) građevinskom objektu ili ekonomski deljivoj celini u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti;

2) pokretnim stvarima uz prenos prava raspolaganja na nepokretnosti iz tačke 1) ovog stava.".

Član 2.

U članu 5. posle stava 6. dodaje se novi stav 7, koji glasi:

"Sporednim pružanjem usluga iz stava 6. ovog člana ne smatra se usluga iznajmljivanja, odnosno davanja na korišćenje građevinskog objekta ili ekonomski deljive celine u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti.".

Dosadašnji st. 7. i 8. postaju st. 8. i 9.

Član 3.

U članu 7a stav 1. reči: "isporučena dobra ili pružene usluge, ako su dobra koja se isporučuju, odnosno usluge koje se pružaju, identitet" zamenjuju se rečima: "isporuku dobara ili pružanje usluga, ako su dobra koja se isporučuju, odnosno usluge koje se pružaju ili identitet potencijalnih".

Član 4.

U članu 8. dodaje se stav 8, koji glasi:

"Obveznikom se smatra i otvoreni investicioni fond, odnosno alternativni investicioni fond, koji nema svojstvo pravnog lica, a koji je upisan u odgovarajući registar u skladu sa zakonom.".

Član 5.

U članu 10. stav 2. tačka 3) posle reči: "za promet izvršen od strane obveznika PDV" dodaju se zapeta i reči: "ako je vrednost tog prometa veća od 500.000 dinara, bez PDV".

Član 6.

U članu 17. stav 4. tačka 2) menja se i glasi:

"2) iznose koje obveznik naplaćuje u ime i za račun drugog, ako te iznose prenosi licu u čije ime i za čiji račun je izvršio naplatu i ako su ti iznosi posebno evidentirani;".

Dodaje se tačka 3), koja glasi:

"3) iznose koje obveznik potražuje za izdatke koje je platio u ime i za račun primaoca dobara ili usluga, ako su ti iznosi posebno evidentirani.".

Član 7.

U članu 24. stav 1. posle tačke 7) dodaje se tačka 7a), koja glasi:

"7a) promet dobara koja su u postupku aktivnog oplemenjivanja za koja bi obveznik - sticalac imao pravo na odbitak prethodnog poreza kada bi ta dobra nabavljao sa obračunatim PDV;".

Član 8.

U članu 25. stav 1. posle tačke 1) dodaje se tačka 1a), koja glasi:

"1a) prenosa virtuelnih valuta i zamene virtuelnih valuta za novčana sredstva u skladu sa zakonom kojim se uređuje digitalna imovina;".

U stavu 2. tačka 2) reči: "(poljoprivrednog, šumskog, građevinskog, izgrađenog ili neizgrađenog)" brišu se.

Član 9.

U članu 30. stav 5. tačka 4) posle reči: "člana 25. stav 1." dodaju se reči: "i stav 2. tačka 5)".

U stavu 7. posle reči: "dva prometa usluga" dodaju se reči: "iz člana 25. stav 1. ovog zakona i dva prometa usluga iz člana 25. stav 2. tačka 5) ovog zakona".

Član 10.

Član 36. menja se i glasi:

"Član 36.

Obveznik koji se bavi prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta, može da utvrdi osnovicu kao razliku između prodajne i nabavne cene dobra (u daljem tekstu: oporezivanje razlike), uz odbitak PDV koji je sadržan u toj razlici.

Obveznikom iz stava 1. ovog člana smatra se obveznik koji, u okviru svoje delatnosti i s ciljem dalje prodaje, nabavlja u Republici ili uvozi dobra iz stava 1. ovog člana.

Osnovica iz stava 1. ovog člana primenjuje se ako kod nabavke dobara njihov isporučilac nije dugovao PDV ili je koristio oporezivanje razlike iz stava 1. ovog člana, kao i u slučaju uvoza dobara na koji je obračunat i plaćen PDV.

U slučajevima iz člana 4. stav 4. ovog zakona, kao prodajna cena za izračunavanje razlike smatra se vrednost iz člana 18. st. 1. i 3. ovog zakona.

Kod prometa dobara iz stava 1. ovog člana na koji se primenjuje oporezivanje razlike, obveznik ne može iskazivati PDV u računima ili drugim dokumentima.

Obveznik nema pravo na odbitak prethodnog poreza za dobra iz stava 1. ovog člana koja su uvezena, kao i za dobra i usluge koji su u neposrednoj vezi sa dobrima iz stava 1. ovog člana, kod čijeg prometa primenjuje oporezivanje razlike.

Polovnim dobrima iz stava 1. ovog člana ne smatraju se sekundarne sirovine iz člana 10. stav 2. tačka 1) ovog zakona.

Obveznik iz stava 2. ovog člana koji vrši promet dobara iz stava 1. ovog člana za koji utvrđuje osnovicu u skladu sa članom 17, odnosno članom 18. st. 1. i 3. ovog zakona i promet dobara iz stava 1. ovog člana za koji primenjuje oporezivanje razlike, dužan je da u svojoj evidenciji odvojeno iskaže podatke o tim prometima.

Ministar bliže uređuje šta se smatra polovnim dobrima, umetničkim delom, kolekcionarskim dobrom i antikvitetom iz stava 1. ovog člana.".

Član 11.

U članu 36a stav 5. tačka 3) reči: "st. 2. i 3." zamenjuju se rečima: "st. 2. i 4.".

Član 12.

U članu 36b stav 5. posle reči: "opredeli da će" dodaje se reč: "se".

Stav 8. menja se i glasi:

"Kada se obveznik PDV iz st. 5. i 7. ovog člana opredeli za obračunavanje PDV na promet investicionog zlata i promet usluga posredovanja kod prometa investicionog zlata, obračunavanje PDV vrši se počev od poreskog perioda po isteku poreskog perioda u kojem je dostavio obaveštenje nadležnom poreskom organu.".

Član 13.

U članu 38. posle stava 1. dodaju se novi st. 2. i 3, koji glase:

"Ako obveznik iz stava 1. ovog člana nije podneo evidencionu prijavu u roku iz stava 1. ovog člana, evidencionu prijavu može podneti i posle tog roka, odnosno podneće je nadležni poreski organ po službenoj dužnosti.

Obveznik iz stava 2. ovog člana ima pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa ovim zakonom, za nabavku dobara i usluga, uključujući i avans, počev od dana podnošenja evidencione prijave.".

Dosadašnji st. 2 - 4. postaju st. 4 - 6.

Član 14.

U članu 40. stav 2. reči: "kao dugovani u poreskoj prijavi" zamenjuju se rečima: "u poreskoj prijavi kao ispravku odbitka prethodnog poreza".

Član 15.

U članu 42. stav 5. menja se i glasi:

"Obveznik može da izda račun u papirnom, odnosno u elektronskom obliku ako postoji saglasnost primaoca da prihvata račun u elektronskom obliku, osim u slučaju obaveze izdavanja računa u elektronskom obliku u skladu sa zakonom kada saglasnost primaoca nije potrebna.".

Posle stava 5. dodaju se novi stav 6. i stav 7, koji glase:

"Račun u papirnom obliku izdaje se u najmanje dva primerka, od kojih jedan zadržava izdavalac računa, a ostali se daju primaocu dobara i usluga.

Račun u elektronskom obliku izdaje se kao elektronski dokument u skladu sa zakonom.".

Dosadašnji stav 6. postaje stav 8.

Član 16.

U članu 44. stav 1. reči: "za isporučena dobra i usluge" brišu se.

Stav 2. menja se i glasi:

"Obveznik PDV iz stava 1. ovog člana ima pravo da ispravi iznos PDV ako je izdao novi račun sa ispravljenim iznosom PDV, odnosno račun u kojem nije iskazan PDV, odnosno ako je stornirao račun u slučaju kada račun nije trebalo da bude izdat i ako poseduje dokument primaoca računa – obveznika PDV ili lica koje ima pravo na refakciju PDV u skladu sa ovim zakonom u kojem je navedeno da PDV iskazan u računu iz stava 1. ovog člana nije korišćen kao prethodni porez, odnosno da za taj iznos PDV nije podnet zahtev za refakciju PDV, u slučaju kada je račun izdat obvezniku PDV ili licu koje ima pravo na refakciju PDV.".

Član 17.

U članu 49. stav 2. reči: "stav 1." zamenjuju se rečima: "stav 2.".

Član 18.

Ako je za promet dobara i usluga, koji se vrši od dana početka primene ovog zakona, naplaćena, odnosno plaćena naknada ili deo naknade pre dana početka primene ovog zakona, na taj promet primenjuje se Zakon o porezu na dodatu vrednost ("Službeni glasnik RS", br. 84/04, 86/04-ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14-dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18 i 72/19).

Član 19.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjivaće se od 1. januara 2021. godine, osim odredbe člana 8. stav 1. ovog zakona koja će se primenjivati od dana početka primene zakona kojim se uređuje digitalna imovina i odredbe koja sadrži ovlašćenje za donošenje podzakonskog akta koja će se primenjivati od dana stupanja na snagu ovog zakona.

IZ OBRAZLOŽENJA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA

● Problemi koje bi ovaj zakon trebalo da reši, odnosno ciljevi koji se ovim zakonom postižu

Osnovni razlozi za donošenje ovog zakona, problemi koje bi ovaj zakon trebalo da reši, odnosno ciljevi koji se ovim zakonom postižu su usaglašavanje sa drugim zakonima Republike Srbije, usaglašavanje sa propisima Evropske unije koji uređuju oblast oporezivanja potrošnje PDV, pre svega sa Direktivom Saveta 2006/112/EZ o zajedničkom sistemu poreza na dodatu vrednost (u daljem tekstu: propisi EU), kao i unapređenje poslovnog ambijenta svih učesnika na tržištu Republike Srbije.

U cilju usaglašavanja sa zakonima kojima se uređuju otvoreni investicioni fondovi, odnosno alternativni investicioni fondovi predlaže se da se otvoreni, odnosno alternativni investicioni fondovi, bez svojstva pravnog lica, smatraju poreskim obveznicima za svrhu oporezivanja prometa porezom na dodatu vrednost (u daljem tekstu: PDV).

Najznačajnija rešenja predložena u cilju daljeg usaglašavanja sa propisima EU odnose se na izdavanje računa u elektronskom obliku i rešenja koja se odnose na poseban postupak oporezivanja polovnih dobara, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta u smislu omogućavanja obveznicima PDV koji se bave prometom tih dobara da se za svaku konkretnu transakciju (promet polovnog dobra, umetničkog dela, kolekcionarskog dobra i antikviteta) opredele da li će primeniti opšti ili poseban postupak oporezivanja.

Povoljniji poslovni ambijent stvoriće i predložena rešenja koja se odnose na propisivanje vrednosti prometa dobara i usluga iz oblasti građevinarstva za svrhu primene pravila za određivanje poreskog dužnika (vrednost veća od 500.000 dinara, bez PDV), propisivanje poreskog oslobođenja za promet dobara koja su u postupku aktivnog oplemenjivanja za koja bi obveznik – sticalac imao pravo na odbitak prethodnog poreza kada bi ta dobra nabavljao sa obračunatim PDV, utvrđivanje procenta srazmernog poreskog odbitka u smislu da se za izračunavanje ovog procenta ne uzimaju u obzir ni povremeni prometi određenih usluga za koje je propisano poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza (npr. promet udela u kapitalu društva), preciznije uređivanje poreske osnovice u smislu da se u osnovicu za obračunavanje PDV ne uračunavaju iznosi koje je obveznik PDV platio u ime i za račun primaoca dobara ili usluga, ako su ti iznosi posebno evidentirani, kao i preciziranje pravila koja se odnose na mogućnost ispravljanja pogrešno obračunatog i iskazanog PDV.

Ako je obveznik u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet veći od 8.000.000 dinara, a nije podneo evidencionu prijavu u propisanom roku, predlaže se da to može učiniti i posle tog roka, odnosno da će evidencionu prijavu podneti nadležni poreski organ po službenoj dužnosti. S tim u vezi, predlaže se da taj obveznik ima pravo na odbitak prethodnog poreza za nabavku dobara i usluga, uključujući i avans, počev od dana podnošenja evidencione prijave.

Ovim zakonom, u cilju jednostavnije primene pravila koja se odnose na eventualnu ispravku odbitka prethodnog poreza, predlaže se da se sporednim prometom dobara ne smatra prenos prava raspolaganja na pokretnim stvarima koji se vrši uz prenos prava raspolaganja na građevinskom objektu ili ekonomski deljivoj celini u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti, kao i da se sporednim pružanjem usluga ne smatra usluga iznajmljivanja, odnosno davanja na korišćenje građevinskog objekta ili ekonomski deljive celine u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti.

Takođe, uzimajući u obzir postojeći trend koji se odnosi na digitalnu imovinu i s tim u vezi postojanje virtuelnih valuta koje de facto predstavljaju vrstu imovine, ocenjeno je da bi trenutno, sa poreskog aspekta, propisivanje poreskog oslobođenja za prenos virtuelnih valuta i zamene virtuelnih valuta za novčana sredstva u skladu sa zakonom kojim se uređuje digitalna imovina, bio najadekvatniji pristup oporezivanju navedenog prometa.

Ovim zakonom predlažu se i određena unapređenja i tehničke korekcije.

● Razmatrane mogućnosti da se problemi reše i bez donošenja ovog zakona

Nisu razmatrane mogućnosti da se ciljevi koje ovaj zakon treba da postigne ostvare i bez njegovog donošenja, imajući u vidu da je reč o izmeni zakona kojim se uređuje oporezivanje potrošnje PDV, a koji se, saglasno odredbi člana 15. stav 1. Zakona o budžetskom sistemu ("Službeni glasnik RS", br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11, 93/12, 62/13, 63/13-ispravka, 108/13, 142/14, 68/15-dr. zakon, 103/15, 99/16, 113/17, 95/18, 31/19 i 72/19), uvodi zakonom, pa se iz tog razloga i izmene ovog zakona mogu vršiti samo zakonom.

● Zašto je donošenje ovog zakona najbolji način za rešavanje problema

Donošenje ovog zakona je najbolji način za rešavanje problema, iz razloga što je reč o zakonskoj materiji, koju je jedino moguće menjati odgovarajućim izmenama važećeg zakona.

Pored toga, uređivanjem poreskopravne materije ovim zakonom daje se doprinos pravnoj sigurnosti i ujedno obezbeđuje transparentnost u vođenju poreske politike. Naime, zakon je opšti pravni akt koji se objavljuje i koji stvara jednaka prava i obaveze za sve subjekte koji se nađu u istoj poreskopravnoj situaciji, čime se postiže transparentnost u njegovoj primeni.

III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA

I POJEDINAČNIH REŠENjA

Uz član 1.

Prema postojećem zakonskom rešenju, sporednom isporukom dobara ne smatra se prenos prava raspolaganja na građevinskom objektu ili ekonomski deljivoj celini u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti.

Pored navedenog, ovim zakonom predlaže se da se sporednim prometom dobara ne smatra ni prenos prava raspolaganja na pokretnim stvarima koji se vrši uz prenos prava raspolaganja na građevinskom objektu ili ekonomski deljivoj celini u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti.

Navedeno rešenje predloženo je prvenstveno zbog jednostavnije primene pravila koja se odnose na eventualnu ispravku odbitka prethodnog poreza. Naime, ako bi obveznik PDV nabavio mašinu kao opremu za obavljanje delatnosti sa PDV i tu mašinu smestio u objekat u kojem obavlja delatnost, pa posle godinu dana izvršio promet tog objekta sa svom opremom koja se nalazi u objektu, promet opreme smatrao bi se sporednim prometom uz promet objekta, što znači da bi se smatralo da je izvršen samo promet objekta. Ukoliko bi se promet objekta izvršio uz poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza, obveznik PDV imao bi obavezu ispravke odbitka prethodnog za opremu u skladu sa propisanim rešenjima. Međutim, ako se promet opreme ni bi smatrao sporednim uz promet objekta, na promet opreme obračunao bi se PDV, ali ne bi postojala obaveza ispravke odbitka prethodnog poreza. Na taj način, princip neutralnosti bio bi doslednije sproveden.

Takođe, s obzirom da se prvi prenos prava raspolaganja na stanovima u okviru novoizgrađenih građevinskih objekata oporezuje po poreskoj stopi od 10%, a promet nameštaja po poreskoj stopi od 20%, predloženim rešenjem onemogućava se da se na promet nameštaja koji bi se eventualno izvršio kao sporedan promet uz prvi prenos prava raspolaganja na stanovima u okviru novoizgrađenih građevinskih objekata primeni poreska stopa od 10%.

Uz član 2.

Predlaže se da se sporednim pružanjem usluga ne smatra usluga iznajmljivanja, odnosno davanja na korišćenje građevinskog objekta ili ekonomski deljive celine u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti.

Navedeno rešenje predloženo je prvenstveno zbog jednostavnije primene pravila koja se odnose na eventualnu ispravku odbitka prethodnog poreza.

Prema postojećem zakonskom rešenju, ukoliko bi obveznik PDV nabavio stan sa PDV, s ciljem da ga iznajmi fizičkom licu za potrebe stanovanja, po osnovu nabavke stana ne bi imao pravo na odbitak prethodnog poreza, s obzirom da je za promet te usluge propisano poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza. S druge strane, ukoliko bi nabavio garažu za potrebe iznajmljivanja pravnim licima, mogao bi da ostvari pravo na odbitak prethodnog poreza. Međutim, ako bi iznajmio stan za potrebe stanovanja fizičkom licu sa garažom, iznajmljivanje garaže smatralo bi se sporednom uslugom tako da bi po osnovu nabavke garaže imao obavezu ispravke odbitka PDV. Ukoliko se iznajmljivanje garaže fizičkom licu ne bi smatralo sporednom uslugom koja se vrši uz uslugu iznajmljivanja stana za potrebe stanovanja, na promet usluge iznajmljivanja garaže postojala bi obaveza obračunavanja PDV, ali obveznik PDV ne bi imao obavezu ispravke odbitka prethodnog poreza po osnovu nabavke garaže.

Uz član 3.

Predlaže se preciznije definisanje vrednosnog vaučera kao instrumenta za koji postoji obaveza da se prihvati kao naknada ili deo naknade za isporuku dobara ili pružanje usluga, ako su dobra koja se isporučuju, odnosno usluge koje se pružaju ili identitet potencijalnih isporučilaca tih dobara, odnosno pružalaca tih usluga i uslovi upotrebe vrednosnog vaučera naznačeni na samom vrednosnom vaučeru ili povezanoj dokumentaciji.

Uz član 4.

Predlaže se da se obveznikom smatra i otvoreni investicioni fond, odnosno alternativni investicioni fond, koji nema svojstvo pravnog lica, a koji je upisan u odgovarajući registar u skladu sa zakonom. Na taj način vrši se usaglašavanje sa zakonima kojima se uređuju otvoreni investicioni fondovi, odnosno alternativni investicioni fondovi.

Uz član 5.

U cilju pojednostavljenja pravila koja se odnose na određivanje poreskog dužnika za promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva, koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV, odnosno Republici, republičkim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, kao i pravnim licima osnovanim zakonom, odnosno aktom organa Republike, teritorijalne autonomije ili lokalne samouprave u cilju obavljanja poslova državne uprave ili lokalne samouprave, predlaže se da se prometom dobara i usluga iz oblasti građevinarstva za svrhu određivanja poreskog dužnika smatra promet u vrednosti većoj od 500.000 dinara, bez PDV.

Naime, s obzirom da je za promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva, koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV, odnosno Republici, republičkim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, kao i pravnim licima osnovanim zakonom, odnosno aktom organa Republike, teritorijalne autonomije ili lokalne samouprave u cilju obavljanja poslova državne uprave ili lokalne samouprave, poreski dužnik primalac, a da je podzakonskim propisom bliže uređeno šta se smatra prometom dobara i usluga iz oblasti građevinarstva za svrhu primene pravila koja se odnose na određivanje poreskog dužnika, propisivanjem da se tim prometom smatra promet u vrednosti većoj od 500.000 dinara, bez PDV, pojednostaviće se primena navedenih pravila.

Uz član 6.

Predlaže se preciznije definisanje iznosa koji se ne uračunavaju u poresku osnovicu u smislu da se u poresku osnovicu ne uračunavaju iznosi koje obveznik naplaćuje u ime i za račun drugog, ako te iznose prenosi licu u čije ime i za čiji račun je izvršio naplatu i ako su ti iznosi posebno evidentirani.

Pored toga, predlaže se jasno propisivanje da se u poresku osnovicu ne uračunavaju iznosi koje obveznik potražuje za izdatke koje je platio u ime i za račun primaoca dobara ili usluga, ako su ti iznosi posebno evidentirani. Naime, ni prema postojećem rešenju ovi izdaci ne uračunavaju se u poresku osnovicu, ali ocenjeno je celishodnim da se to posebno i propiše.

Uz član 7.

Predlaže se propisivanje poreskog oslobođenja sa pravom na odbitak prethodnog poreza za promet dobara koja su u postupku aktivnog oplemenjivanja za koja bi obveznik - sticalac imao pravo na odbitak prethodnog poreza kada bi ta dobra nabavljao sa obračunatim PDV.

Uz član 8.

Predlaže se propisivanje poreskog oslobođenja bez prava na odbitak prethodnog poreza za prenos virtuelnih valuta i zamenu virtuelnih valuta za novčana sredstva u skladu sa zakonom kojim se uređuje digitalna imovina, kao i preciziranje navedenog poreskog oslobođenja za promet i davanje u zakup zemljišta.

Uz član 9.

Predlaže se da se u promet dobara i usluga za utvrđivanje procenta srazmernog poreskog odbitka koje se vrši stavljanjem u odnos prometa dobara i usluga sa pravom na odbitak prethodnog poreza u koji nije uključen PDV i ukupnog prometa dobara i usluga u koji nije uključen PDV, izvršenog od 1. januara tekuće godine do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava, pored prometa opreme i objekata za vršenje delatnosti, ulaganja u objekte za vršenje delatnosti za koje se naplaćuje naknada, povremenih prometa nepokretnosti koje izvrši obveznik kojem promet nepokretnosti nije uobičajena delatnost koju obavlja i povremenih prometa usluga koje se odnose na promet novca i kapitala, za koje je propisano poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza, ne uračunavaju ni povremeni prometi određenih usluga (npr. promet udela u kapitalu društva) za koje je propisana ista vrsta poreskog oslobođenja.

Uz član 10.

Predlaže se drukčije uređivanje posebnog postupka oporezivanja prometa polovnih dobara, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta. S tim u vezi, postoje suštinske razlike između postojećeg i predloženog rešenja.

Naime, prema postojećem rešenju, obveznici koji se bave prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta, utvrđuju osnovicu kao razliku između prodajne i nabavne cene dobra (u daljem tekstu: oporezivanje razlike), uz odbitak PDV koji je sadržan u toj razlici. Navedeni način utvrđivanja osnovice primenjuje se ako kod nabavke dobara njihov isporučilac nije dugovao PDV ili je koristio oporezivanje razlike, pri čemu taj način utvrđivanja osnovice predstavlja obavezu za poreske obveznike koji se bave prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta. Pored toga, ovi obveznici dužni su da pri prometu dobara, čiji je prenos prava svojine predmet oporezivanja u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, izvrše upoređivanje iznosa PDV obračunatog po posebnom postupku oporezivanja i iznosa poreza koji bi bio obračunat u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu i da, ako bi iznos PDV bio manji od iznosa poreza koji bi bio obračunat u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, postupe u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu.

Predloženim rešenjem uvodi se pravo optiranja obveznika koji se bave prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta, u smislu da mogu da utvrde osnovicu kao razliku između prodajne i nabavne cene dobra, uz odbitak PDV koji je sadržan u toj razlici, pri čemu se taj način utvrđivanja osnovice primenjuje ako kod nabavke dobara njihov isporučilac nije dugovao PDV ili je koristio oporezivanje razlike, kao i u slučaju uvoza dobara na koji je obračunat i plaćen PDV. Navedeno optiranje odnosi se na svaki pojedinačni promet, pri čemu obveznici ne bi bili u obavezi da prilikom prometa navedenih dobara upoređuju iznos PDV i iznos poreza koji bi bio obračunat u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, što bi značajno olakšalo njihovo poslovanje.

Predlaže se definisanje obveznika koji se bavi prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta kao obveznika koji, u okviru svoje delatnosti i s ciljem dalje prodaje, nabavlja u Republici ili uvozi predmetna dobra.

Pored toga, predloženo je da navedeni obveznici vode odvojenu evidenciju za promet za koji primenjuju opšti postupak oporezivanja i promet za koji primenjuju poseban postupak oporezivanja.

Uz član 11.

Predlaže se tehnička korekcija teksta.

Uz član 12.

Predlaže se preciziranje teksta u smislu da kada se obveznik PDV opredeli za obračunavanje PDV na promet investicionog zlata i promet usluga posredovanja kod prometa investicionog zlata, obračunavanje PDV vrši se počev od poreskog perioda po isteku poreskog perioda u kojem je dostavio obaveštenje nadležnom poreskom organu.

Uz član 13.

Predlaže se da ako obveznik nije podneo evidencionu prijavu u propisanom roku (najkasnije do isteka prvog roka za predaju periodične poreske prijave) da to može učiniti i posle tog roka, odnosno da će evidencionu prijavu podneti nadležni poreski organ po službenoj dužnosti. U ovom slučaju, predlaže se da obveznik ima pravo na odbitak prethodnog poreza (uz ispunjenje propisanih uslova) za nabavku dobara i usluga, uključujući i avans, počev od dana podnošenja evidencione prijave.

Uz član 14.

Predlaže se tehničko unapređenje teksta.

Uz član 15.

Predlaže se propisivanje da obveznik može izdati račun i u elektronskom obliku ako postoji saglasnost primaoca da prihvata račun u elektronskom obliku, osim u slučaju obaveze izdavanja računa u elektronskom obliku u skladu sa zakonom kada saglasnost primaoca nije potrebna. Račun u elektronskom obliku izdaje se kao elektronski dokument u skladu sa zakonom.

Uz član 16.

Predlaže se detaljnije regulisanje mogućnosti ispravljanja pogrešno obračunatog PDV u većem iznosu.

Naime, predlaže se da ako je obveznik PDV u računu iskazao veći iznos PDV, da ima pravo da ispravi taj iznos ako je izdao novi račun sa ispravljenim iznosom PDV, odnosno račun u kojem nije iskazan PDV, odnosno ako je stornirao račun u slučaju kada račun nije trebalo da bude izdat i ako poseduje dokument primaoca računa – obveznika PDV ili lica koje ima pravo na refakciju PDV u kojem je navedeno da pogrešno iskazani PDV nije korišćen kao prethodni porez, odnosno da za taj iznos PDV nije podnet zahtev za refakciju PDV, u slučaju kada je račun izdat obvezniku PDV ili licu koje ima pravo na refakciju PDV.

Uz član 17.

Predlaže se tehnička korekcija teksta.

Uz član 18.

Predlaže se da ako je za promet dobara i usluga, koji se vrši od dana početka primene ovog zakona, naplaćena, odnosno plaćena naknada ili deo naknade pre dana početka primene ovog zakona, da se na taj promet primenjuje Zakon o porezu na dodatu vrednost ("Službeni glasnik RS", br. 84/04, 86/04-ispravka, 61/05, 61/07, 93/12, 108/13, 68/14-dr. zakon, 142/14, 83/15, 108/16, 113/17, 30/18 i 72/19).

Uz član 19.

V. ANALIZA EFEKATA ZAKONA

Članom 41. stav 3. Zakona o planskom sistemu Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 30/18) propisano je da se na organe državne uprave shodno primenjuje član 37. tog zakona u pogledu kontrole sprovođenja analize efekata propisa pre njihovog usvajanja od strane Vlade, za sve zakone i druge propise kojima se bitno menja način ostvarivanja prava, obaveza i pravnih interesa fizičkih i pravnih lica.

S tim u vezi, analiza efekata ovog zakona nije sprovedena, jer se, pre svega, njime bitno ne menja način ostvarivanja prava, obaveza i pravnih interesa pravnih i fizičkih lica.

Pored toga, ovaj zakon zbog svog sadržaja, odnosno prirode, nije bio predmet konsultacija iz člana 44. stav 2. Uredbe o metodologiji upravljanja javnim politikama, analizi efekata javnih politika i propisa i sadržaju pojedinačnih dokumenata javnih politika ("Službeni glasnik RS", broj 8/19).

1. Na koga će i kako će najverovatnije uticati rešenja u ovom zakonu

Ovaj zakon će uticati na:

1) obveznike PDV koji:

- uz prenos prava raspolaganja na građevinskim objektima ili ekonomski deljivim celinama u okviru građevinskih objekata koje se smatraju nepokretnostima u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti (stanovi, poslovne prostorije, garaže i garažna mesta) vrše i promet pokretnih stvari;

Naime, ako bi obveznik PDV nabavio mašinu kao opremu za obavljanje delatnosti sa PDV i tu mašinu smestio u objekat u kojem obavlja delatnost, pa posle godinu dana izvršio promet tog objekta sa svom opremom koja se nalazi u objektu, promet opreme smatrao bi se sporednim prometom uz promet objekta, što znači da bi se smatralo da je izvršen samo promet objekta. Ukoliko bi se promet objekta izvršio uz poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza, obveznik PDV imao bi obavezu ispravke odbitka prethodnog poreza za opremu u skladu sa propisanim rešenjima. Međutim, ako se promet opreme ni bi smatrao sporednim uz promet objekta, na promet opreme obračunao bi se PDV, ali ne bi postojala obaveza ispravke odbitka prethodnog poreza. Na taj način, princip neutralnosti bio bi doslednije sproveden.

- usluge iznajmljivanja, odnosno davanja na korišćenje građevinskog objekta ili ekonomski deljive celine u okviru građevinskog objekta koja se smatra nepokretnošću u smislu zakona kojim se uređuje promet nepokretnosti vrše kao sporedne uz promet drugih usluga iznajmljivanja, odnosno davanja na korišćenje navedenih dobara;

Navedeno rešenje predloženo je prvenstveno zbog jednostavnije primene pravila koja se odnose na eventualnu ispravku odbitka prethodnog poreza.

- su otvoreni, odnosno alternativni investicioni fondovi, bez svojstva pravnog lica;

- će poslovati sa obveznicima PDV - otvorenim, odnosno alternativnim investicionim fondovima, bez svojstva pravnog lica;

Omogućavanjem da se otvoreni, odnosno alternativni investicioni fondovi, bez svojstva pravnog lica, koji su upisani u odgovarajući registar u skladu sa zakonom, smatraju poreskim obveznicima, obezbeđuje se njihovo ravnopravno učešće na tržištu i dosledno sprovođenje principa neutralnosti. Naime, ako se navedeni fondovi evidentiraju za obavezu plaćanja PDV, PDV koji je obračunat za promet izvršen od strane otvorenog, odnosno alternativnog investicionog fonda obveznik PDV kojem je taj promet izvršen moći će da odbije kao prethodni porez uz ispunjenje propisanih uslova.

- vrše promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva drugim obveznicima PDV, odnosno Republici, republičkim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, kao i pravnim licima osnovanim zakonom, odnosno aktom organa Republike, teritorijalne autonomije ili lokalne samouprave u cilju obavljanja poslova državne uprave ili lokalne samouprave;

- vrše promet dobara koja su u postupku aktivnog oplemenjivanja za koja bi obveznik - sticalac imao pravo na odbitak prethodnog poreza kada bi ta dobra nabavljao sa obračunatim PDV i obveznike PDV kojima je taj promet izvršen;

Propisivanjem navedenog poreskog oslobođenja omogućava se, s jedne strane, da obveznici PDV koji vrše promet dobara koja su u postupku aktivnog oplemenjivanja za koja bi obveznik - sticalac imao pravo na odbitak prethodnog poreza kada bi ta dobra nabavljao sa obračunatim PDV nemaju obavezu obračunavanja PDV, a s druge strane, da obveznici PDV kojima je taj promet izvršen nabavljaju predmetna dobra bez PDV (što znači uz angažovanje manjeg iznosa novčanih sredstava).

- vrše prenos virtuelnih valuta i zamenu virtuelnih valuta za novčana sredstva u skladu sa zakonom kojim se uređuje digitalna imovina, imajući u vidu da je za navedeni promet predloženo propisivanje poreskog oslobođenja bez prava na odbitak prethodnog poreza;

- obavljaju delatnost sa pravom i bez prava na odbitak prethodnog poreza i po tom osnovu utvrđuju srazmerni poreski odbitak;

Naime, predlaže se da se u promet dobara i usluga za utvrđivanje procenta srazmernog poreskog odbitka koje se vrši stavljanjem u odnos prometa dobara i usluga sa pravom na odbitak prethodnog poreza u koji nije uključen PDV i ukupnog prometa dobara i usluga u koji nije uključen PDV, izvršenog od 1. januara tekuće godine do isteka poreskog perioda za koji se podnosi poreska prijava, pored prometa opreme i objekata za vršenje delatnosti, ulaganja u objekte za vršenje delatnosti za koje se naplaćuje naknada, povremenih prometa nepokretnosti koje izvrši obveznik kojem promet nepokretnosti nije uobičajena delatnost koju obavlja i povremenih prometa usluga koje se odnose na promet novca i kapitala, za koje je propisano poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza, ne uračunavaju ni povremeni prometi određenih usluga (npr. promet udela u kapitalu društva) za koje je propisana ista vrsta poreskog oslobođenja. Na taj način obezbeđuje se da, primera radi, dva prometa udela ili dva prometa akcija koje obveznik PDV izvrši u toku jedne kalendarske godine, nemaju uticaj na procenat, a samim tim ni na iznos srazmernog poreskog odbitka.

- se bave prometom polovnih dobara, uključujući i polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta;

Naime, ovim zakonom predlaže se drukčije uređivanje posebnog postupka oporezivanja prometa polovnih dobara, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta. S tim u vezi, postoje suštinske razlike između postojećeg i predloženog rešenja. Prema postojećem rešenju, obveznici koji se bave prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta, utvrđuju osnovicu kao razliku između prodajne i nabavne cene dobra (u daljem tekstu: oporezivanje razlike), uz odbitak PDV koji je sadržan u toj razlici. Navedeni način utvrđivanja osnovice primenjuje se ako kod nabavke dobara njihov isporučilac nije dugovao PDV ili je koristio oporezivanje razlike, pri čemu taj način utvrđivanja osnovice predstavlja obavezu za poreske obveznike koji se bave prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta. Pored toga, ovi obveznici dužni su da pri prometu dobara, čiji je prenos prava svojine predmet oporezivanja u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, izvrše upoređivanje iznosa PDV obračunatog po posebnom postupku oporezivanja i iznosa poreza koji bi bio obračunat u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu i da, ako bi iznos PDV bio manji od iznosa poreza koji bi bio obračunat u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, postupe u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu. Predloženim rešenjem uvodi se pravo optiranja obveznika koji se bave prometom polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta, u smislu da mogu da utvrde osnovicu kao razliku između prodajne i nabavne cene dobra, uz odbitak PDV koji je sadržan u toj razlici, pri čemu se taj način utvrđivanja osnovice primenjuje ako kod nabavke dobara njihov isporučilac nije dugovao PDV ili je koristio oporezivanje razlike, kao i u slučaju uvoza dobara na koji je obračunat i plaćen PDV. Navedeno optiranje odnosi se na svaki pojedinačni promet, pri čemu obveznici ne bi bili u obavezi da prilikom prometa navedenih dobara upoređuju iznos PDV i iznos poreza koji bi bio obračunat u skladu sa zakonom kojim se uređuju porezi na imovinu, što bi značajno olakšalo njihovo poslovanje.

- su u prethodnih 12 meseci ostvarili ukupan promet veći od 8.000.000 dinara, a nisu podneli evidencionu prijavu u propisanom roku;

Predlaže se da ako obveznik koji je u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet veći od 8.000.000 dinara, a nije podneo evidencionu prijavu u propisanom roku (najkasnije do isteka prvog roka za predaju periodične poreske prijave) da to može učiniti i posle tog roka, odnosno da će evidencionu prijavu podneti nadležni poreski organ po službenoj dužnosti. U ovom slučaju, predlaže se da obveznik ima pravo na odbitak prethodnog poreza (uz ispunjenje propisanih uslova) za nabavku dobara i usluga, uključujući i avans, počev od dana podnošenja evidencione prijave.

- izdaju račune u elektronskom obliku;

- koji su u računu iskazali veći iznos PDV,

Predlaže se da ako je obveznik PDV u računu iskazao veći iznos PDV, da ima pravo da ispravi taj iznos ako je izdao novi račun sa ispravljenim iznosom PDV, odnosno račun u kojem nije iskazan PDV, odnosno ako je stornirao račun u slučaju kada račun nije trebalo da bude izdat i ako poseduje dokument primaoca računa – obveznika PDV ili lica koje ima pravo na refakciju PDV u kojem je navedeno da pogrešno iskazani PDV nije korišćen kao prethodni porez, odnosno da za taj iznos PDV nije podnet zahtev za refakciju PDV, u slučaju kada je račun izdat obvezniku PDV ili licu koje ima pravo na refakciju PDV.

2) otvorene, odnosno alternativne investicione fondove, bez svojstva pravnog lica, upisane u odgovarajuće registre u skladu sa zakonom, iz razloga što su svrstani u poreske obveznike, pa im je na taj način omogućeno i evidentiranje za obavezu plaćanja PDV, što ih izjednačava sa drugim poreskim obveznicima,

3) Poresku upravu, iz razloga propisivanja ovlašćenja za podnošenje evidencione prijave po službenoj dužnosti za obveznika koji je u prethodnih 12 meseci ostvario ukupan promet veći od 8.000.000 dinara, a u propisanom roku nije podneo evidencionu prijavu.

2. Kakve troškove će primena ovog zakona stvoriti građanima i privredi (naročito malim i srednjim pravnim licima)

Primena ovog zakona ne bi trebalo da stvori dodatne troškove građanima i privredi.

3. Da li su pozitivne posledice donošenja ovog zakona takve da opravdavaju troškove koje će on stvoriti

S obzirom da primena ovog zakona ne bi trebalo da stvori dodatne troškove, nije potrebno posebno obrazlagati da li su pozitivne posledice donošenja zakona takve da opravdavaju troškove koje će on stvoriti.

Nezavisno od navedenog, ukazujemo da su pozitivne posledice ovog zakona objašnjene u ovom obrazloženju.

4. Da li se ovim zakonom podržava stvaranje novih privrednih subjekata na tržištu i tržišna konkurencija

Ovaj zakon nema uticaj na stvaranje novih privrednih subjekata na tržištu, ali se svrstavanjem otvorenih, odnosno alternativnih investicionih fondova u poreske obveznike podržava tržišna konkurencija.

5. Da li su sve zainteresovane strane imale priliku da se izjasne o zakonu

U postupku pripreme ovog zakona nije sprovedena formalna javna rasprava, ali je Nacrt zakona objavljen na internet stranici Ministarstva finansija, čime je zainteresovanim licima pružena mogućnost da dostave svoje primedbe i sugestije. Ovaj zakon je dostavljen na mišljenje nadležnim ministarstvima.

6. Koje će se mere tokom primene ovog zakona preduzeti da bi se ostvarilo ono što se donošenjem ovog zakona namerava

Ministarstvo finansija je nadležno za sprovođenje ovog zakona, za njegovu ujednačenu primenu na teritoriji Republike Srbije, kao i za davanje mišljenja u vezi njegove primene.

U cilju adekvatnog sprovođenja ovog zakona, ministar finansija će blagovremeno doneti podzakonske propise kojima će se bliže urediti određena pitanja.

Posebno ističemo, da će se periodičnim publikovanjem Biltena službenih objašnjenja i stručnih mišljenja za primenu finansijskih propisa, kao i na drugi pogodan način, dodatno obezbediti transparentnost, informisanost i dostupnost informacija, kako bi se i na ovaj način doprinelo ostvarivanju ciljeva postavljenih donošenjem zakona.

Izvor: Vebsajt Narodne skupštine, 27.11.2020.