Nazad na elektronske dodatke

Povod za pisanje ovog teksta je saopštenje objavljeno na internet stranici Poreske uprave, a koje se odnosi na samoinicijativno prijavljivanje prihoda fizičkih lica ostvarenih iz inostranstva.

U predmetnom saopštenju koje je izdato 13.10.2020. godine se konstatuje da je Poreska uprava Republike Srbije na osnovu raspoloživih podataka o uplatama iz inostranstva i poređenjem tih podataka sa podnetim poreskim prijavama o obračunatom i plaćenom porezu samooporezivanjem i pripadajućim doprinosima na zaradu/drugu vrstu prihoda od strane fizičkog lica kao poreskog obveznika ustanovila visoku stopu nepoštovanja poreskih propisa.

Pod nepoštovanjem poreskih propisa se pre svega misli na to da fizička lica koja su ostvarila određene prihode od nerezidentnih isplatioca nisu prijavljivala te prihode Poreskoj upravi, odnosno, nisu podnosila poreske prijave i obračunavala pripadajuće poreze i doprinose samooporezivanjem.

Poreska uprava je putem saopštenja pozvala navedena fizička lica da prijave tako ostvarene prihode i plate pripadajući porez i doprinose pre otpočinjanja poreske kontrole ili podnošenja zahteva za pokretanje prekršajnog postupka, kako bi se izbegla eventualna prekršajna odgovornost.

S tim u vezi, u ovom tekstu bliže ćemo objasniti u kojim slučajevima se rezidentno fizičko lice smatra obveznikom plaćanja poreza i doprinosa za prihode koje ostvari od inostranog isplatioca, kao i način podnošenja poreske prijave samooporezivanjem po tom osnovu na Obrascu PP OPO. Na kraju ćemo kroz nekoliko praktičnih primera objasniti kako se popunjava navedena poreska prijava za različite vrste prihoda koje rezidentno fizičko lice ostvaruje od nerezidenata.

Fizičko lice kao obveznik plaćanja poreza i doprinosa

Prema odredbama člana 7. stav 1. Zakona o porezu na dohodak građana ("Sl. glasnik RS", br. 24/2001, 80/2002, 80/2002 - dr. zakon, 135/2004, 62/2006, 65/2006 - ispr., 31/2009, 44/2009, 18/2010, 50/2011, 91/2011 - odluka US, 7/2012 - usklađeni din. izn., 93/2012, 114/2012 - odluka US, 8/2013 - usklađeni din. izn., 47/2013, 48/2013 - ispr., 108/2013, 6/2014 - usklađeni din. izn., 57/2014, 68/2014 - dr. zakon, 5/2015 - usklađeni din. izn., 112/2015, 5/2016 - usklađeni din. izn., 7/2017 - usklađeni din. izn., 113/2017, 7/2018 - usklađeni din. izn., 95/2018, 4/2019 - usklađeni din. izn., 86/2019 i 5/2020 - usklađeni din. izn. - dalje: ZPDG), obveznik poreza na dohodak građana je rezident Republike Srbije (dalje: rezident), za dohodak ostvaren na teritoriji Republike Srbije (dalje: Republika) i u drugoj državi.

U skladu sa članom 7. stav 2. ZPDG, rezident Republike, u smislu ovog zakona, jeste fizičko lice koje:

1) na teritoriji Republike ima prebivalište ili centar poslovnih i životnih interesa, ili

2) na teritoriji Republike, neprekidno ili sa prekidima, boravi 183 ili više dana u periodu od 12 meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.

Nezavisno od uslova predviđenih u stavu 2. člana 7. ZPDG, rezident Republike je i fizičko lice koje je iz Republike upućeno u drugu državu radi obavljanja poslova u diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Republike, odnosno obavljanja poslova za Republiku u međunarodnim organizacijama, u periodu obavljanja delatnosti u tom ili bilo kom drugom diplomatskom ili konzularnom predstavništvu Republike, odnosno međunarodnoj organizaciji.

Ako obveznik - rezident Republike ostvari dohodak u drugoj državi, na koji je plaćen porez u toj državi, na račun poreza na dohodak građana utvrđenog prema odredbama ovog zakona odobrava mu se poreski kredit u visini poreza na dohodak plaćenog u toj državi (član 12. stav 1. ZPDG).

Poreski kredit iz stava 1. člana 12. ZPDG ne može biti veći od iznosa koji bi se dobio primenom odredaba ovog zakona na dohodak ostvaren u drugoj državi.

Pravo na poreski kredit se može koristiti nezavisno od toga da li Republika Srbija ima potpisan međunarodni ugovor o izbegavanju dvostrukog oporezivanja sa zemljom isplatioca prihoda, što znači da rezidentno fizičko lice ima pravo na poreski kredit i u slučaju kada takav ugovor nije potpisan.

Kao što je propisano odredbama člana 100a stav 1. tač. 2) i 3) ZPDG, samooporezivanjem utvrđuju se i plaćaju porezi na:

- prihode koje isplaćuje isplatilac koji nije pravno lice, preduzetnik ili preduzetnik paušalac, i to:

(1) prihode od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine;

(2) kamate;

(3) druge prihode iz člana 85. ovog zakona;

- prihode koje isplaćuje isplatilac koji nije pravno lice, preduzetnik, preduzetnik paušalac ili preduzetnik poljoprivrednik, po osnovu prihoda od izdavanja nepokretnosti i davanja u zakup pokretnih stvari.

Obveznik koji ostvaruje zarade i druge prihode u ili iz druge države, kod diplomatskog ili konzularnog predstavništva strane države, odnosno međunarodne organizacije ili kod predstavnika i službenika takvog predstavništva, odnosno organizacije, dužan je da sâm obračuna i uplati porez po odbitku po odredbama ovog zakona, ako porez ne obračuna i ne uplati isplatilac prihoda (član 100a stav 2. ZPDG).

Obavezu obračunavanja i plaćanja poreza u skladu sa stavom 2. člana 100a ZPDG, obveznik poreza ima i u slučaju ako porez po odbitku ne obračuna i ne uplati drugi isplatilac, kao i ako prihod ostvari od lica koje nije obveznik obračunavanja i plaćanja poreza po odbitku.

Iz navedenog se može zaključiti da poresku prijavu PP OPO podnosi fizičko lice kao poreski obveznik kada ostvari:

1) prihod od drugog fizičkog lica:

• prihodi od autorskih i srodnih prava i prava industrijske svojine;

• kamate;

• drugi prihodi iz člana 85. ZPDG;

• prihoda od izdavanja nepokretnosti i davanja u zakup pokretnih stvari

2) zaradu ili drugu vrstu prihoda koju ostvaruje:

• u ili iz druge države, kod diplomatskog ili konzularnog predstavništva strane države, odnosno međunarodne organizacije ili kod predstavnika ili službenika takvog predstavništva, odnosno organizacije;

• kod drugog isplatioca, ako porez po odbitku ne obračuna i ne uplati isplatilac prihoda, odnosno ako prihod ostvari od lica koje nije obveznik obračunavanja i plaćanja poreza po odbitku (od isplatioca koji nije dužan da podnosi poresku prijavu za porez po odbitku - Obrazac PPP PD).

Kada se ispune uslovi u nekom od navedenih slučajeva, odnosno kada rezidentno fizičko lice ostvari neku vrstu prihoda gde isplatilac nema obavezu obračunavanja i plaćanja poreza i doprinosa po odbitku, u tom slučaju je rezidentno fizičko lice u obavezi da sâmo obračuna i uplati pripadajući porez i doprinose, i da nadležnom poreskom organu dostavi poresku prijavu o obračunatom i plaćenom porezu na Obrascu PP OPO.

Poreska prijava sa obračunatim porezom za koji je članom 100a stav 1. tač. 2) i 3) i stavom 2. tog člana utvrđena obaveza samooporezivanja, podnosi se u roku od 30 dana od dana ostvarivanja prihoda.

Treba još napomenuti i da je prihod rezidentnog fizičkog lica od nerezidentnog isplatioca koji je ostvaren i oporezovan u drugoj državi predmet oporezivanja godišnjim porezom na dohodak građana, saglasno tački 8. stav 2. člana 87. ZPDG, s tim da se predmetni prihodi umanjuju za porez plaćen u drugoj državi.

Prema odredbi člana 15. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje ("Sl. glasnik RS", br. 84/2004, 61/2005, 62/2006, 5/2009, 52/2011, 101/2011, 7/2012 - usklađeni din. izn., 8/2013 - usklađeni din. izn., 47/2013, 108/2013, 6/2014 - usklađeni din. izn., 57/2014, 68/2014 - dr. zakon, 5/2015 - usklađeni din. izn., 112/2015, 5/2016 - usklađeni din. izn., 7/2017 - usklađeni din. izn., 113/2017, 7/2018 - usklađeni din. izn., 95/2018, 4/2019 - usklađeni din. izn., 86/2019 i 5/2020 - usklađeni din. izn. - dalje: Zakon o doprinosima), osnovica doprinosa za domaće državljane koji su na teritoriji Republike zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava ili kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno, i za strane državljane i lica bez državljanstva koji su na teritoriji Republike zaposleni kod stranih pravnih ili fizičkih lica, ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno, odnosno kod međunarodnih organizacija i ustanova i stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava, ako je takvo osiguranje predviđeno međunarodnim ugovorom, kao i za poslodavce je zarada.

Obveznik doprinosa koji ostvaruje zaradu ili naknadu za privremene i povremene poslove kod nerezidenta Republike (diplomatsko ili konzularno predstavništvo strane države, odnosno međunarodna organizacija ili predstavnik i službenik takvog predstavništva, odnosno organizacije i dr.) ili kod drugog lica koje po zakonu nije u obavezi da obračunava i plaća doprinose po odbitku, a poslodavac ne obračuna i ne uplati doprinose istovremeno sa obračunom i isplatom zarade, odnosno naknade, dužan je da sâm obračuna i plati doprinose po stopama iz člana 44. stav 1. ovog zakona (po zbirnoj stopi od 36,55%, tj. PIO 25,5%, zdravstveno 10,3% i nezaposlenost 0,75%), na način koji je za te slučajeve propisan za plaćanje poreza na dohodak građana, po zakonu koji uređuje porez na dohodak građana (član 51. stav 6. Zakona o doprinosima).

Opšta odredba u većini međunarodnih sporazuma o socijalnim doprinosima glasi da se obaveza osiguranja određuje prema pravnim propisima one države ugovornice u kojoj lice radi, odnosno obavlja delatnost, što važi i u slučaju kada se sedište poslodavca nalazi u drugoj državi ugovornici, ako odredbama tog sporazuma nije drugačije određeno.

Takođe, i posebnim odredbama sporazuma, koje se odnose na zaposlene u diplomatskoj misiji i konzularnom predstavništvu, uglavnom je uređeno da se na zaposlene u diplomatskoj misiji i konzularnom predstavništvu, kao i na zaposlene kao privatna kućna posluga kod članova ovih misija i predstavništava, koji nisu upućeni u drugu državu, primenjuju pravni propisi države ugovornice u kojoj su zaposleni, a diplomatska misija, odnosno konzularno predstavništvo, odnosno njihovi članovi koji ih zapošljavaju, dužni su da se pridržavaju pravnih propisa te države koji važe za poslodavca.

S tim u vezi, bez obzira da li Republika Srbija ima ili nema zaključen međunarodni sporazum o socijalnim doprinosima sa zemljom lica koje isplaćuje predmetnu zaradu, u oba slučaja postoji obaveza plaćanja doprinosa u Srbiji za rad koji rezidentno fizičko lice obavlja na teritoriji Republike Srbije.

Podnošenje poreske prijave na Obrascu PP OPO

U skladu sa odredbama člana 38. stav 7. tačka 7) podtačka (2) Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji ("Sl. glasnik RS", br. 80/2002, 84/2002 - ispr., 23/2003 - ispr., 70/2003, 55/2004, 61/2005, 85/2005 - dr. zakon, 62/2006 - dr. zakon, 63/2006 - ispr. dr. zakona, 61/2007, 20/2009, 72/2009 - dr. zakon, 53/2010, 101/2011, 2/2012 - ispr., 93/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014, 105/2014, 91/2015 - autentično tumačenje, 112/2015, 15/2016, 108/2016, 30/2018, 95/2018 i 86/2019 - dalje: ZPPPA), poreska prijava se podnosi u elektronskom obliku za poreze koji se plaćaju po odbitku u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dohodak građana i zakonom kojim se uređuju doprinosi za obavezno socijalno osiguranje (dalje: porez po odbitku), za porez na dodatu vrednost, kao i za ostale poreske oblike, i to za poresku prijavu o obračunatom i plaćenom porezu samooporezivanjem i pripadajućim doprinosima na zaradu, odnosno drugu vrstu prihoda od strane fizičkog lica kao poreskog obveznika - od 1.3.2016. godine.

Izuzetno od stava 7. člana 38. poreski obveznici - fizička lica koja su dužna da podnesu poresku prijavu koja nije u vezi sa obavljanjem delatnosti, mogu tu prijavu da podnesu u:

1) elektronskom obliku ili

2) pismenom obliku - neposredno nadležnoj organizacionoj jedinici Poreske uprave prema mestu prebivališta ili putem pošte.

Prema odredbi člana 2. stav 2. Pravilnika o poreskoj prijavi o obračunatom porezu samooporezivanjem i pripadajućim doprinosima na zaradu, odnosno drugu vrstu prihoda od strane fizičkog lica kao poreskog obveznika ("Sl. glasnik RS", br. 15/2016, 20/2018 i 27/2019 - dalje: Pravilnik), poresku prijavu poreski obveznik dostavlja Poreskoj upravi na Obrascu PP OPO - Poreska prijava o obračunatom porezu samooporezivanjem i pripadajućim doprinosima na zaradu/drugu vrstu prihoda od strane fizičkog lica kao poreskog obveznika (dalje: Obrazac PP OPO).

Obrazac PP OPO sastoji se iz četiri dela, i to:

1) podaci o poreskoj prijavi;

2) podaci o poreskom obvezniku;

3) podaci o načinu ostvarivanja prihoda;

4) podaci o vrstama prihoda.

Prijava se podnosi u roku od 30 dana od dana ostvarivanja prihoda, a plaćanje iskazanog poreza i pripadajućih doprinosa se vrši najkasnije do isteka roka za podnošenje poreske prijave.

Ako fizičko lice koje podnosi poresku prijavu nije registrovano u sistemu Poreske uprave kao poreski obveznik prilikom elektronskog podnošenja Obrasca PP OPO se otvara opcija za registraciju fizičkog lica kao poreskog obveznika. Ukoliko se prijava podnosi neposredno pismenim putem, registraciju će obaviti Poreska uprava, po službenoj dužnosti. Elektronski je moguće Obrazac PP OPO podneti za dva ili više prihoda biranjem opcije "Novi prihod".

Poreska prijava smatra se podnetom kada Poreska uprava potvrdi formalnu i matematičku tačnost iskazanih podataka, dodeli broj prijave, broj odobrenja za plaćanje poreza samooporezivanjem i pripadajućih doprinosa (BOP) na jedinstveni uplatni račun (840 - 4848 - 37) i u elektronskom obliku o tome dostavi obaveštenje podnosiocu poreske prijave.

Plaćanje se može izvršiti na dva načina:

1) gotovinski ili

2) bezgotovinski.

Prilikom plaćanja u nalog za uplatu, između ostalog, upisuje se:

- u polje Svrha uplate - PP OPO i mesec i godina za koji je ostvaren prihod (npr. PP OPO 10/2020)

- u polje Primalac - Ministarstvo finansija, Poreska uprava

- u polje Šifra plaćanja - 154 (za gotovinske uplate), ili 254 (za bezgotivinske uplate)

- u polje Račun primaoca - 840 - 4848 - 37

- u polje Model - 97

- u polje Poziv na broj (odobrenja) - BOP dodeljen od strane Poreske uprave.

Primeri u slučajevima kada rezidentna fizička lica ostvaruju različite vrste prihoda od nerezidenata

U najvećem broju slučajeva u praksi, prihodi koje ostvaruju fizička lica od nerezidenata mogu biti sledeći:

- ostvarena zarada fizičkog lica od strane konzularnog predstavništva u Republici Srbiji;

- prihodi po osnovu izrade web sajta, programiranja i ostalih IT usluga;

- prihodi po osnovu pružanja arhitektonskih, projektantskih i dizajnerskih usluga;

- prihodi po osnovu prevođenja, držanja časova stranih jezika i online kurseva;

- prihodi ostvareni na društvenim mrežama ("jutjuberi", "influenseri");

- prihodi u vezi sa uslugama istraživanja tržišta, marketinškim i konsultantskim uslugama;

- prihodi po osnovu kamata i dividendi;

- prihodi po osnovu usluga zakupa nepokretnosti i pokretnih stvari;

- prihodi po osnovu ostalih usluga.

U nastavku dajemo primere u slučaju kada fizička lica - rezidenti Republike Srbije imaju obavezu plaćanja poreskih obaveza po osnovu prihoda iz radnog odnosa, kao i po osnovu prihoda van radnog odnosa, sa načinom popunjavanja Obrasca PP OPO.

Radi pojednostavljenja, u većini primera ćemo koristiti dinarske iznose, gde su iznosi u stranoj valuti preračunati u dinare po zvaničnom srednjem kursu Narodne banke Srbije, na dan kada je prihod ostvaren.

Prihodi iz radnog odnosa

Primer:

Nerezidentno pravno lice je 1.10.2020. za rad na teritoriji Republike Srbije isplatilo rezidentnom fizičkom licu zaradu u iznosu od 250.000 dinara.

U poreskoj prijavi PP OPO se iskazuju sledeći podaci:

Prihodi van radnog odnosa

U prihode van radnog odnosa se ubrajaju:

• Prihodi od autorskih prava, prava srodnih autorskom pravu i prava industrijske svojine;

• Prihodi od kapitala;

• Prihodi od nepokretnosti;

• Ostali prihodi (npr. prihodi od davanja u zakup pokretnih stvari);

• Drugi prihodi (npr. prihodi ostvareni po osnovu ugovora o delu).

Prihodi od autorskih prava, prava srodnih autorskom pravu i prava industrijske svojine

Primer:

Prilikom isplate prihoda se mogu javiti dve situacije, da je primalac prihoda (dalje: PP) osiguran po drugom osnovu, ili da nije osiguran po drugom osnovu. U nastavku navodimo oba slučaja:

- PP osiguranom po drugom osnovu isplaćena je autorska naknada u iznosu od 60.000 dinara i

- PP koji nije osiguran po drugom osnovu isplaćena je autorska naknada u iznosu od 45.000 dinara.

- Normirani troškovi 43%.

- Porez se plaća po stopi od 20%.

U poresku prijavu PP-OPO unose se sledeći podaci

Prihodi od kapitala i prihodi od nepokretnosti

Primer:

Rezidentno fizičko lice je ostvarilo prihod od kamata iz druge države u iznosu od 400 evra, na koji je platilo porez u drugoj državi u iznosu od 40 evra. Srednji kurs NBS na dan ostvarivanja prihoda iznosi 120 dinara za 1 Eur.

U poresku prijavu PP-OPO unose se sledeći podaci

Primer:

Rezidentno fizičko lice izdaje u zakup sopstvenu nepokretnost koja se nalazi u inostranstvu nerezidentnom fizičkom licu i po tom osnovu ostvaruje zakupninu u iznosu od 50.000 dinara. Iznos poreza koji je plaćen u inostranstvu iznosi 5.000 dinara.

U poresku prijavu PP OPO se unose sledeći podaci:

Porez na ostale prihode

Primer:

Rezidentno fizičko lice izdaje u zakup dizalicu na gradilištu u inostranstvu nerezidentnom pravnom licu i po tom osnovu ostvaruje zakupninu u iznosu od 35.000 dinara.

U poresku prijavu PP OPO se unose sledeći podaci:

Drugi prihodi

Primer:

Nerezidentno pravno lice je isplatilo naknadu po osnovu ugovora o delu (konsultantske usluge) fizičkom licu rezidentu Republike Srbije, i to:

- PP koji je osiguran po drugom osnovu u iznosu od 75.000 i

- PP koji nije osiguran po drugom osnovu u iznosu od 60.000 dinara.

U poreskoj prijavi PP OPO upisuju se sledeći podaci: