PRIMER

[ČLAN 3 IZMENA I DOPUNA ZAKONA]

 

VIII KONTROLA DEVIZNOG I MENJAČKOG POSLOVANJA

 

[VIII DEVIZNA KONTROLA]

Član 44

Poslovi iz ovog zakona podležu deviznoj kontroli.

Kontrolu deviznog poslovanja vrše organi kontrole - Narodna banka Srbije, carinski organi, odnosno drugi nadležni organi koji imaju pravo da, radi provere, zahtevaju svu dokumentaciju o tom poslovanju kao i drugu dokumentaciju neophodnu za deviznu kontrolu.

[ČLAN 4 IZMENA I DOPUNA ZAKONA]

Član 45

Narodna banka Srbije vrši kontrolu deviznog i menjačkog poslovanja banaka, deviznog poslovanja izdavalaca elektronskog novca sa sedištem u Republici i platnih institucija - u postupku koji je utvrđen zakonom kojim se uređuje njihovo poslovanje.

Narodna banka Srbije vrši kontrolu platnog prometa sa inostranstvom koji obavlja javni poštanski operator - u postupku koji je utvrđen zakonom kojim se uređuju platne usluge.

Narodna banka Srbije, u postupku kontrole deviznog poslovanja banaka, izriče mere i novčane kazne banci i odgovornom licu u banci u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje poslovanje banaka - ako utvrdi da je banka obavljala poslove platnog prometa sa inostranstvom suprotno odredbama ovog zakona ili propisa Narodne banke Srbije donetog na osnovu ovog zakona.

Za radnje iz stava 3. ovog člana, Narodna banka Srbije izriče mere i novčane kazne izdavaocu elektronskog novca sa sedištem u Republici, platnoj instituciji i javnom poštanskom operatoru, kao i odgovornom licu u tom pravnom licu, u skladu sa zakonom kojim se uređuju platne usluge.

Narodna banka Srbije, u postupku kontrole menjačkog poslovanja banaka, izriče mere i novčane kazne banci i odgovornom licu u banci u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje poslovanje banaka - ako utvrdi da je banka obavljala menjačke poslove suprotno odredbama ovog zakona ili propisa Narodne banke Srbije donetog na osnovu ovog zakona.

[Član 45

Narodna banka Srbije vrši kontrolu deviznog poslovanja banaka, institucija elektronskog novca sa sedištem u Republici i platnih institucija - u postupku koji je utvrđen zakonom kojim se uređuje njihovo poslovanje.

Narodna banka Srbije vrši kontrolu platnog prometa sa inostranstvom koji obavlja javni poštanski operator - u postupku koji je utvrđen zakonom kojim se uređuju platne usluge.]

[ČLAN 5 IZMENA I DOPUNA ZAKONA]

Član 46

Narodna banka Srbije vrši kontrolu deviznog poslovanja rezidenata i nerezidenata i menjačkog poslovanja rezidenata iz člana 39. stav 1. ovog zakona koji nisu banka (u daljem tekstu: subjekt kontrole) - u postupku koji je utvrđen ovim zakonom i propisom Narodne banke Srbije kojim se bliže uređuju uslovi i način vršenja te kontrole.

Kontrola iz stava 1. ovog člana jeste postupak provere i utvrđivanja zakonitosti i pravilnosti obavljanja deviznih i menjačkih poslova shodno propisima kojima se uređuju devizno i menjačko poslovanje, odnosno postupak provere i utvrđivanja zakonitosti i pravilnosti obavljanja menjačkih poslova shodno propisima kojima se uređuje sprečavanje pranja novca i finansiranja terorizma.

Dostavljanjem subjektu kontrole rešenja, zapisnika i drugih akata, kao i obaveštenja, zahteva i drugih pismena Narodne banke Srbije, koji su u vezi s kontrolom iz stava 1. ovog člana - smatra se da su oni dostavljeni i odgovornom licu u subjektu kontrole i ne može se dokazivati suprotno.

Narodna banka Srbije može propisati obavezu subjekta kontrole da obezbedi prijem pismena iz stava 3. ovog člana u obliku elektronskih dokumenata, kao i uslove pod kojima i trenutak od koga će se smatrati da su ta pismena dostavljena u smislu zakona kojim se uređuje upravni postupak.

Kontrolu iz stava 1. ovog člana Narodna banka Srbije vrši na sledeće načine:

1) posredno - prikupljanjem, praćenjem, proveravanjem i analizom izveštaja i druge dokumentacije koju joj subjekt kontrole dostavlja u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona, odnosno na njen zahtev, kao i druge dokumentacije, odnosno drugih podataka kojima Narodna banka Srbije raspolaže;

2) neposredno - u prostorijama subjekta kontrole uvidom u poslovne knjige, ugovore i drugu dokumentaciju i podatke subjekta kontrole, odnosno lica koja su sa subjektom kontrole povezana imovinskim, upravljačkim ili poslovnim odnosima.

Neposrednu kontrolu iz stava 5. tačka 2) ovog člana vrše zaposleni u Narodnoj banci Srbije ili druga angažovana lica u skladu s rešenjem koje donosi Narodna banka Srbije (u daljem tekstu: ovlašćena lica).

Pri vršenju neposredne kontrole iz stava 5. tačka 2) ovog člana, ovlašćena lica dužna su da kod sebe imaju rešenje iz stava 6. ovog člana i službenu legitimaciju, koji služe za njihovu identifikaciju i dokazivanje svojstva lica ovlašćenih za vršenje te kontrole.

Izgled, obrazac i sadržinu službene legitimacije iz stava 7. ovog člana propisuje Narodna banka Srbije.

[Član 46

Narodna banka Srbije vrši kontrolu deviznog poslovanja rezidenata i nerezidenata i menjačkog poslovanja - u postupku koji je utvrđen ovim zakonom i propisom Narodne banke Srbije kojim se bliže uređuju uslovi i način vršenja ove kontrole.

Kontrola iz stava 1. ovog člana je postupak provere i utvrđivanja zakonitosti i pravilnosti obavljanja menjačkih i deviznih poslova shodno propisima kojima se uređuje devizno poslovanje.

Narodna banka Srbije može u toku kontrole, uz izdavanje potvrde, privremeno oduzeti devize, efektivni strani novac, čekove, hartije od vrednosti, dinare, predmete, isprave i dokumentaciju, ako postoji osnovana sumnja da su upotrebljeni ili bili namenjeni ili nastali izvršenjem krivičnog dela ili prekršaja.

U postupku kontrole iz ovog člana Narodna banka Srbije odlučuje rešenjem.

Rešenje iz stava 4. ovog člana je konačno.

Protiv rešenja iz stava 4. ovog člana može se voditi upravni spor, ali tužba protiv ovog rešenja ne može sprečiti ni odložiti njegovo izvršenje.]

[ČLAN 6 IZMENA I DOPUNA ZAKONA]

Član 46a

Podaci koje ovlašćena lica i zaposleni u Narodnoj banci Srbije na bilo koji način saznaju u postupku kontrole iz člana 46. ovog zakona, kao i dokumenti koji sadrže takve podatke, uključujući i mere i novčane kazne koje Narodna banka Srbije u tim postupcima izriče u skladu sa odredbama ovog zakona - određuju se i štite kao tajni podaci sa oznakom stepena tajnosti "POVERLJIVO" ili "INTERNO", u skladu sa zakonom kojim se uređuje tajnost podataka.

Lica iz stava 1. ovog člana dužna su da čuvaju podatke i dokumente iz tog stava kao tajne podatke, odnosno ne mogu ih učiniti dostupnim trećim licima, osim u slučajevima propisanim zakonom.

Obaveza čuvanja tajnosti podataka za lica iz stava 1. ovog člana ne prestaje ni nakon prestanka njihovog radnog odnosa u Narodnoj banci Srbije, kao ni nakon prestanka drugog svojstva na osnovu kog su ta lica ostvarila pristup podacima iz tog stava.

Izuzetno od stava 2. ovog člana, Narodna banka Srbije može podatke i dokumente iz stava 1. ovog člana učiniti dostupnim domaćim i stranim organima kontrole, pod uslovom da ih ti organi koriste isključivo u svrhe za koje su pribavljeni.

Objavljivanje podataka iz stava 1. ovog člana izraženih u zbirnom obliku, tako da se na osnovu njih ne može utvrditi identitet subjekta kontrole, odnosno fizičkih i pravnih lica - ne smatra se povredom obaveze čuvanja tajnosti tih podataka.

Član 46b

Narodna banka Srbije može u toku kontrole iz čl. 45. i 46. ovog zakona, uz izdavanje potvrde, privremeno oduzeti devize, efektivni strani novac, čekove, hartije od vrednosti, dinare, elektronski novac, digitalnu imovinu, platne kartice, predmete, poslovne knjige, evidencije, isprave ili drugu dokumentaciju - ako postoji osnovana sumnja da su upotrebljeni ili bili namenjeni za izvršenje krivičnog dela, prekršaja ili druge kažnjive radnje ili da su stečeni ili nastali izvršenjem krivičnog dela, prekršaja ili druge kažnjive radnje.

Ako se poslovne knjige, evidencije, isprave ili druga dokumentacija iz stava 1. ovog člana nalaze na sredstvima za automatsku obradu podataka, Narodna banka Srbije može, uz potvrdu, privremeno oduzeti i ta sredstva.

Član 46v

Ako u postupku kontrole deviznog poslovanja rezidenata i nerezidenata utvrdi da subjekt kontrole nije postupio u skladu sa odredbama ovog zakona i/ili propisa Narodne banke Srbije donetog na osnovu ovog zakona - Narodna banka Srbije može subjektu kontrole rešenjem naložiti da u određenom roku otkloni utvrđenu nepravilnost, odnosno da uskladi svoje poslovanje sa odredbama ovog zakona i/ili propisa Narodne banke Srbije donetog na osnovu ovog zakona, u kom slučaju određuje i rok u kome je taj subjekt dužan da joj o tome dostavi izveštaj, sa odgovarajućim dokazima.

Rešenje iz stava 1. ovog člana je konačno i protiv njega se može voditi upravni spor, ali tužba protiv tog rešenja ne može sprečiti ni odložiti njegovo izvršenje.

Član 46g

Ako subjekt kontrole ne omogući Narodnoj banci Srbije vršenje kontrole deviznog poslovanja u smislu propisa Narodne banke Srbije kojim se uređuje način vršenja kontrole deviznog poslovanja rezidenata i nerezidenata, a naročito ako na zahtev Narodne banke Srbije ne dostavi sve tražene podatke i dokumentaciju u roku utvrđenom u tom zahtevu, ili ako subjekt kontrole ne postupi u skladu s nalogom iz rešenja Narodne banke Srbije iz člana 39v stav 5. i člana 46v stav 1. ovog zakona - Narodna banka Srbije može doneti rešenje kojim se tom subjektu kontrole, odnosno odgovornom licu u njemu izriče novčana kazna u sledećem rasponu:

1) od 100.000 do 3.000.000 dinara za pravno lice i ogranak stranog pravnog lica i od 10.000 do 500.000 dinara za odgovorno lice u pravnom licu i ogranku stranog pravnog lica;

2) od 50.000 do 2.000.000 dinara za preduzetnika;

3) od 10.000 do 100.000 dinara za fizičko lice.

Ako 10% ukupnog prihoda koji je subjekt kontrole ostvario u prethodnoj godini iznosi više od 3.000.000 dinara za pravno lice i ogranak stranog pravnog lica, odnosno više od 2.000.000 dinara za preduzetnika, odnosno više od 100.000 dinara za fizičko lice, ili ako 10% ukupnog prihoda koji je odgovorno lice u pravnom licu i ogranku stranog pravnog lica ostvarilo u prethodnoj godini iznosi više od 500.000 dinara - novčana kazna iz stava 1. ovog člana može biti i veća od iznosa iz tog stava, ali ne veća od 10% ukupnog prihoda subjekta kontrole, odnosno odgovornog lica u subjektu kontrole koji je ostvaren u prethodnoj godini.

Ukupan prihod iz stava 2. ovog člana ima značenje utvrđeno zakonom kojim se uređuje zaštita konkurencije.

Rešenjem iz stava 1. ovog člana subjektu kontrole nalaže se da Narodnoj banci Srbije omogući obavljanje kontrole, da sarađuje sa ovlašćenim licima, odnosno da postupi u skladu sa zahtevom ili nalogom Narodne banke Srbije iz tog stava.

Ako subjekt kontrole ne postupi u skladu s nalogom iz stava 4. ovog člana, Narodna banka Srbije može ponovo doneti rešenje iz stava 1. ovog člana.

Pri izricanju novčane kazne iz ovog člana, Narodna banka Srbije postupa uzimajući u obzir stepen saradnje subjekta kontrole sa ovlašćenim licima, prethodno ponašanje subjekta kontrole, odnosno da li su subjekt kontrole i odgovorno lice u subjektu kontrole i ranije slično postupali i da li im je u vezi s tim postupanjem već izrečena novčana kazna iz ovog člana, pokazanu spremnost subjekta kontrole da postupi u skladu s nalogom iz rešenja iz stava 1. ovog člana, trajanje nepostupanja po tom nalogu ili onemogućavanja kontrole iz tog stava, kao i druge bitne okolnosti pod kojima je došlo do nepostupanja po nalogu ili onemogućavanja kontrole iz stava 1. ovog člana.

Rešenjem iz stava 1. ovog člana Narodna banka Srbije može naložiti i zabranu raspolaganja sredstvima na svim računima subjekta kontrole dok ne postupi u skladu s nalogom iz tog rešenja, osim raspolaganja u svrhu plaćanja novčane kazne iz tog rešenja, odnosno u svrhu izmirenja obaveza po osnovu poreza.

Rešenje iz stava 1. ovog člana, nakon dostavljanja subjektu kontrole i odgovornom licu u subjektu kontrole - pravnom licu, predstavlja izvršnu ispravu.

Ako se obaveza subjekta kontrole, odnosno odgovornog lica u subjektu kontrole ili fizičkog lica po osnovu novčane kazne iz ovog člana ne izmiri u roku utvrđenom rešenjem o izricanju te kazne, Narodna banka Srbije ima pravo da obračunava zateznu kamatu na iznos tog duga.

Izvršna rešenja o izricanju novčane kazne iz ovog člana predstavljaju osnov za prinudnu naplatu s računa subjekta kontrole u skladu sa zakonom kojim se uređuje prinudna naplata na novčanim sredstvima na računu.

Novčane kazne iz ovog člana uplaćuju se na račun Narodne banke Srbije.

Rešenje Narodne banke Srbije iz ovog člana je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor, ali tužba protiv tog rešenja ne može sprečiti niti odložiti njegovo izvršenje.

Član 46d

Ako postoji sumnja da se obavljanjem menjačkih poslova bave fizičko lice, odnosno pravno lice ili preduzetnik koji nisu lice iz člana 39. stav 1. ovog zakona - Narodna banka Srbije može izvršiti neposrednu i posrednu proveru da li ta lica neovlašćeno obavljaju menjačke poslove.

Ako proverom iz stava 1. ovog člana utvrdi da lice iz tog stava neovlašćeno obavlja menjačke poslove - Narodna banka Srbije donosi rešenje kojim nalaže prestanak obavljanja tih poslova i istovremeno izriče novčanu kaznu tom licu, kao i odgovornom licu u pravnom licu iz stava 1. ovog člana, a to rešenje dostavlja nadležnim organima.

Ako naknadnom proverom utvrdi da fizičko lice, odnosno pravno lice ili preduzetnik kojima je izrečen nalog iz stava 2. ovog člana nisu prestali s neovlašćenim obavljanjem poslova iz tog stava - Narodna banka Srbije donosi rešenje kojim se tom licu, odnosno odgovornom licu u tom pravnom licu izriče nova novčana kazna.

Ako je rešenje iz stava 3. ovog člana doneto za fizičko lice, Narodna banka Srbije može ponovo i više puta doneti takvo rešenje, sve dok naknadnom proverom ne utvrdi da je to fizičko lice prestalo s neovlašćenim obavljanjem menjačkih poslova.

Ako je rešenje iz stava 3. ovog člana doneto za pravno lice ili preduzetnika, Narodna banka Srbije tim rešenjem istovremeno utvrđuje da su ispunjeni uslovi za pokretanje postupka prinudne likvidacije nad pravnim licem iz tog stava, odnosno izriče meru zabrane obavljanja delatnosti preduzetnika iz tog stava, kao i meru blokade svih računa tog pravnog lica, odnosno preduzetnika do pokretanja postupka prinudne likvidacije pravnog lica, odnosno do brisanja preduzetnika iz registra privrednih subjekata.

Neovlašćenim obavljanjem menjačkih poslova smatraju se aktivnosti pružanja korisnicima takvih usluga koje po svojim karakteristikama predstavljaju menjačke poslove, bez obzira na to da li se te usluge pružaju uz naknadu, u kojoj se meri pružaju i koliko ih korisnika koristi.

Narodna banka Srbije može utvrditi da se fizičko lice, odnosno pravno lice ili preduzetnik bavi neovlašćenim obavljanjem menjačkih poslova na osnovu činjenica koje nisu potpuno utvrđene ili koje se dokazima samo posredno utvrđuju (činjenice koje su učinjene verovatnim).

Rešenje iz stava 3. ovog člana predstavlja neotklonjiv razlog za pokretanje postupka prinudne likvidacije pravnog lica, odnosno za brisanje preduzetnika iz registra privrednih subjekata po sili zakona, a Narodna banka Srbije to rešenje dostavlja i organizaciji nadležnoj za vođenje registra privrednih subjekata, koja je dužna da bez odlaganja pokrene postupak prinudne likvidacije pravnog lica, odnosno da izvrši brisanje preduzetnika iz registra privrednih subjekata.

Na proveru iz stava 1. ovog člana, kao i na rešenje i izricanje novčane kazne iz st. 2. i 3. ovog člana, shodno se primenjuju odredbe čl. 46, 46a, 46b i 46g ovog zakona.

Odredbe ovog člana shodno se primenjuju i ako postoji sumnja da fizičko lice, odnosno pravno lice ili preduzetnik obavlja kupovinu i/ili prodaju deviza suprotno članu 38. ovog zakona.

Član 46đ

Narodna banka Srbije vodi registar mera i novčanih kazni koje je izrekla pravnim licima, preduzetnicima i fizičkim licima u skladu sa ovim zakonom.

Podaci iz registra iz stava 1. ovog člana nisu javno dostupni i Narodna banka Srbije ih može učiniti dostupnim, odnosno saopštiti ili dostaviti samo na osnovu odluke ili zahteva suda, nadležnog tužilaštva, policije, organa inspekcije, organa kontrole i drugog nadležnog organa u vezi s postupkom koji se vodi pred tim organom.

Narodna banka Srbije može, na osnovu obrazloženog pismenog zahteva, pravnim licima, preduzetnicima i fizičkim licima kojima su izrečene mere i novčane kazne iz stava 1. ovog člana, odnosno zastupnicima ili punomoćnicima tih lica - obezbediti uvid u podatke iz registra iz tog stava koji se odnose na ta lica.

Član 47

Carinski organ vrši kontrolu iznošenja iz Republike i unošenja u Republiku, efektivnog stranog novca, dinara, čekova i hartija od vrednosti u putničkom, robnom i poštanskom saobraćaju.

Član 48

Carinski organ na graničnom prelazu privremeno oduzima od rezidenta i nerezidenta uz izdavanje potvrde, dinare i efektivni strani novac, čekove i hartije od vrednosti koji glase na stranu valutu koji prelaze iznos koji propiše Narodna banka Srbije.

[ČLAN 7 IZMENA I DOPUNA ZAKONA]

Član 49

Organi kontrole i drugi nadležni organi dužni su da sarađuju u vršenju kontrole deviznog poslovanja rezidenata i nerezidenata i kontrole menjačkog poslovanja i da na obrazloženi zahtev organa kontrole stavljaju na raspolaganje podatke, nalaze i informacije kojima raspolažu a koji su potrebni za vršenje kontrole deviznog i menjačkog poslovanja.

Ako se pri vršenju neposredne kontrole iz člana 46. ovog zakona osnovano očekuje da će subjekt kontrole onemogućiti ili ometati sprovođenje te kontrole - policija je dužna da, na pismeni zahtev Narodne banke Srbije, pruži pomoć radi omogućavanja bezbednog sprovođenja te kontrole, u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje policija koje se odnose na policijsku pomoć pri izvršenju akta državnog organa ili pravnog ili fizičkog lica s javnim ovlašćenjima.

Ovlašćena lica ovlašćena su da zatraže pomoć policije ako subjekt kontrole onemogućava ili ometa sprovođenje neposredne kontrole iz člana 46. ovog zakona, a policija je dužna da zatraženu pomoć pruži u najkraćem roku od prijema poziva.

Organizacija nadležna za vođenje registra privrednih subjekata ne može brisati pravno lice ili preduzetnika iz tog registra ako je dobila obaveštenje Narodne banke Srbije da je započet postupak kontrole deviznog ili menjačkog poslovanja tog pravnog lica, odnosno preduzetnika - i to sve do dobijanja obaveštenja Narodne banke Srbije da je postupak kontrole završen, odnosno da su okončani svi postupci pokrenuti na osnovu sprovedene kontrole u vezi s nepravilnostima koje su utvrđene u postupku kontrole.

Odredbe ovog člana shodno se primenjuju i na proveru iz člana 46d ovog zakona.

[Član 49

Organi kontrole dužni su da sarađuju u vršenju devizne kontrole i da stavljaju na raspolaganje podatke, nalaze i informacije kojima raspolažu a potrebni su za vršenje devizne kontrole kao i da, po potrebi, angažuju druge nadležne organe.]

 

Potpunom tekstu mogu pristupiti samo pretplatnici na pravnu bazu Paragraf Lex. Za više informacija,
pogledajte https://www.paragraf.rs/strane/pravna_baza_paragraf.html