PRAVILNIK O ZAŠTITI LJUDSKIH PRAVA U OBLASTI PRUŽANJA MEDIJSKIH USLUGA("Sl. glasnik RS", br. 43/2024) |
Ovim pravilnikom bliže se uređuju način ispunjavanja obaveza pružalaca medijskih usluga u vezi sa poštovanjem prava na istinito, potpuno, blagovremeno i raznovrsno informisanje, dostojanstva ličnosti, prava na privatnost, pretpostavke nevinosti i prava na pravično suđenje i slobode misli, savesti i veroispovesti.
Obaveza poštovanja ljudskih prava
Pružalac medijske usluge je dužan da prilikom pružanja medijske usluge poštuje ljudska prava korisnika, učesnika u programu ili lica na koje se odnosi objavljena informacija, zajemčena Ustavom Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", br. 98/06 i 115/21) i potvrđenim međunarodnim aktima koji uređuju oblast ljudskih prava.
Tumačenje odredaba ovog pravilnika
Odredbe ovog pravilnika tumače se u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje oblast javnog informisanja i medija, zakona kojim se uređuje oblast elektronskih medija i zakona kojim se uređuju javni medijski servisi.
II PRAVO NA ISTINITO, POTPUNO, BLAGOVREMENO I RAZNOVRSNO INFORMISANJE
Pružalac medijske usluge dužan je da obezbedi slobodno, istinito, objektivno, potpuno i blagovremeno informisanje, a naročito da vesti i programi aktuelnosti istinito i objektivno predstavljaju činjenice i događaje i da podstiču slobodno formiranje mišljenja.
Pružalac medijske usluge dužan je da obezbedi raznovrsnost informativnog sadržaja u cilju ostvarivanja prava na slobodno izražavanje, kao i da podstiče slobodno formiranje političkog i kritičkog mišljenja.
Ako objavljuje saopštenje ili sadržaj dokumenta organa javne vlasti ili njegovog predstavnika kojim se povređuje ljudsko pravo (npr. povreda pretpostavke nevinosti, govor mržnje i dr.) ili ako do povrede ljudskog prava dođe u toku emisije koja se emituje uživo (direktno), pružalac medijske usluge je dužan da se ogradi od navedene informacije, a da kao razlog navede moguću povredu ljudskog prava.
Istinitost, potpunost i raznovrsnost informisanja
Pružalac medijske usluge je dužan da obezbedi istinitost i potpunost informacija, odnosno verodostojnost i potpunost ideja i mišljenja koje objavljuje, a posebno u vestima i programima aktuelnosti sa pažnjom primerenom okolnostima i u skladu sa pravilima novinarske struke.
Pružalac medijske usluge je dužan da informiše korisnike medijskih usluga na osnovu činjenica dobijenih iz većeg broja različitih izvora, odnosno da u okviru svog informativnog programa obezbedi raznolikost gledišta, mišljenja i pitanja o kojima se javno raspravlja.
Pružalac medijske usluge je dužan da, sa pažnjom primerenom okolnostima i u skladu sa pravilima novinarske struke, pre objavljivanja određene informacije koja sadrži podatke o ličnosti, događaju ili pojavi proveri njeno poreklo, istinitost i potpunost.
Kada se različita, odnosno suprotstavljena mišljenja ili ideje predočavaju javnosti u više emisija koje, s obzirom na svoj sadržaj, predstavljaju celinu, pružalac medijske usluge je dužan:
1) da na jasan način obavesti javnost da je reč o serijalu emisija, odnosno o emisijama koje su sadržajno povezane;
2) da obezbedi da se takve emisije emituju u primerenom vremenskom razmaku;
3) da na kraju emisije, koja je deo serijala od dve ili više emisija, obavesti javnost o vremenu emitovanja sledeće emisije i njenoj temi;
4) da serijal emisija bude emitovan u okviru istog programa, ako pružalac medijske usluge emituje više programa.
Ako informaciju preuzima iz drugog medija, pružalac medijske usluge je dužan da navede naziv tog medija.
Ako pružalac medijske usluge uoči da je, usled sopstvene ili tuđe nesavesnosti ili zbog objektivnih razloga, prilikom informisanja učinio grešku koja je uticala na istinitost i potpunost objavljene informacije, dužan je da takve posledice javno otkloni bez odlaganja, imajući pri tom u vidu vreme kada je ta informacija emitovana i prirodu emisije u kojoj je emitovana.
Pružalac medijske usluge je dužan da obezbedi blagovremeno informisanje o pitanjima od javnog značaja, a naročito da bez odlaganja objavi informaciju čije objavljivanje je u interesu nacionalne bezbednosti, javne sigurnosti ili ekonomske dobrobiti zemlje, neophodno radi sprečavanja nereda ili zločina, zaštite života ili zdravlja ljudi, zaštite životne sredine i drugih prava i sloboda.
Pružalac medijske usluge je dužan da u svom programu bez odlaganja i o svom trošku objavi javno saopštenje organa javne vlasti hitne prirode, kojim se javnost obaveštava o postojanju ugroženosti života, zdravlja, bezbednosti ili imovine.
Pružalac medijske usluge je dužan da javno saopštenje iz stava 2. ovog člana objavi na način koji kod javnosti neće izazvati nepotrebnu zabrinutost ili paniku.
Prilikom informisanja javnosti pružalac medijske usluge je dužan da obezbedi objektivnost u svom informisanju koja je primerena prirodi informacije, oblasti društvenog života na koji se ona odnosi i prirodi programskog sadržaja u kojoj se informacija objavljuje, s tim da se najviši stepen objektivnosti zahteva prilikom informisanja o pitanjima iz člana 6. stav 1. ovog pravilnika.
Pružalac medijske usluge može u skladu sa svojim uređivačkim konceptom komentarisati objavljenu informaciju, ideju ili mišljenje.
U smislu st. 1. i 2. ovog člana pružalac medijske usluge je naročito dužan da činjenično izveštavanje jasno odvoji od mišljenja ili komentara, da se stara da lično uverenje urednika ili novinara ne utiče diskriminatorski na izbor teme i način njenog predstavljanja, da ne objavljuje komentare uvredljive prirode, kao i da se suzdrži od manipulisanja izjavama, saopštenjima, fotografijama i drugim sadržajima u cilju izmene njihovog osnovnog smisla.
Ako između pružaoca medijske usluge i ličnosti, događaja ili pojave na koju se odnosi informacija postoji interesna povezanost, dužan je da takvu povezanost posebno označi prilikom objavljivanja informacije.
Ako se u programu objavljuje informacija u vezi sa kojom određeno lice ima opravdan interes da se izjasni, a naročito ako se iznose navodi o nestručnosti, nemoralnom ili nezakonitom postupanju ili je reč o raspravi koja uključuje sukob mišljenja ili stavova, pružalac medijske usluge je dužan da pruži mogućnost tom licu da odgovori na objavljenu informaciju, odnosno da učestvuje u raspravi na ravnopravan način.
U smislu stava 1. ovog člana, naročito nije dozvoljeno prikazivanje jednostranih napada na lice, niti vođenje dugotrajnih ili ponavljanih kampanja u vezi sa pojedinim licem bez relevantnih novih podataka koji bi opravdali produženo ili ponovljeno izveštavanje o istoj ličnosti, događaju ili pojavi.
Izuzetno, pružalac medijske usluge može objaviti informaciju iz stava 1. ovog člana bez prethodnog izjašnjenja lica, ako se odnosi na pitanje od naročitog interesa za javnost, čiji značaj nalaže njeno hitno objavljivanje, s tim da se licu mora omogućiti da odgovori čim to okolnosti dozvole.
Neizvršenje obaveza iz st. 1. i 3. ovog člana ne može se opravdati isticanjem da je komentar lica objavljen u drugom programu pružaoca medijske usluge, ako on emituje više programa, ili u programu drugog pružaoca medijske usluge, odnosno u drugom mediju.
Posebne obaveze u vezi sa vestima i programima aktuelnosti
Pružalac medijske usluge može u vestima komentarisati objavljenu informaciju, ideju ili mišljenje pod sledećim uslovima:
1) ako je komentar u neposrednoj vezi sa informacijom, idejom ili mišljenjem koje je predmet komentarisanja;
2) ako se komentar emituje neposredno nakon objavljivanja informacije, ideje ili mišljenja koje je predmet komentarisanja.
Spiker ili reporter u vestima ne može prilikom saopštavanja informacije verbalnim ili neverbalnim putem bez opravdanih razloga iznositi svoj lični stav ili stav pružaoca medijske usluge.
Voditelj programa aktuelnosti može u toku tog programa iznositi svoje mišljenje o pitanju koje je tema navedene emisije, ali pružalac medijske usluge ne sme dozvoliti da voditelj takvu mogućnost koristi kako bi promovisao svoja lična uverenja na način koji povređuje obavezu pružaoca medijske usluge da objektivno informiše javnost.
Lice koje je funkcioner u organu javne vlasti ili funkcioner ili istaknuti predstavnik određene političke stranke, ne može biti voditelj, spiker ili reporter u vestima ili programu aktuelnosti.
Ako program aktuelnosti ima debatni oblik, pružalac medijske usluge je dužan da nastoji da u takvom programu učestvuju sve relevantne strane koje će omogućiti da se pitanje koje je tema svestrano raspravi.
Ako program aktuelnosti podrazumeva aktivno učešće publike u studiju, pružalac medijske usluge je dužan da obezbedi da publika bude sastavljena od lica koja poseduju različito mišljenje o pitanju koje je tema tog programa.
Objavljivanje saopštenja za javnost
Saopštenje za javnost organa javne vlasti, političke stranke, privrednog društva ili druge organizacije mora biti jasno označeno kao takvo i u slučajevima kada je njegov sadržaj redakcijski obrađen.
Ako je saopštenje za javnost sastavljeno kao reakcija na neku raniju izjavu ili događaj ili pojavu o kome pružalac medijske usluge nije izveštavao, on je dužan da prilikom objavljivanja saopštenja jasno navede sadržaj te izjave, odnosno opis tog događaja ili pojave.
Nepotvrđene ili nezvanične informacije
Pružalac medijske usluge može objaviti informaciju koja se ne može potvrditi ili čija tačnost nije pouzdano utvrđena, ako jasno označi da je reč o nezvaničnoj ili nepotvrđenoj informaciji.
Obaveza označavanja iz stava 1. ovog člana odnosi se i na slučajeve kada se nepotvrđene, odnosno nezvanične informacije objavljuju u udarnom terminu vesti (npr. naslovi, vest dana ili kao prva ili najvažnija vest i sl.).
Ukoliko se naknadno utvrdi da je informacija iz stava 1. ovog člana neistinita ili nepotpuna, pružalac medijske usluge je dužan da postupi na način propisan članom 5. stav 6. ovog pravilnika.
Identifikacija lica koje učestvuje u programu
Pružalac medijske usluge je dužan da prilikom učestvovanja određenog lica u programu označi njegovo ime, zanimanje ili drugo svojstvo, ako je to potrebno radi pravilnog razumevanja i ocene objektivnosti objavljene informacije.
Korišćenje video snimka ili fotografije
Ako pružalac medijske usluge prilikom objavljivanja određene informacije koristi video snimak ili fotografiju određene ličnosti, događaja ili pojave, dužan je da:
1) obezbedi da video snimak ili fotografija prema svojoj prirodi i sadržaju odgovaraju prirodi i sadržaju informacije koja se objavljuje;
2) obezbedi da sadržaj video snimka ili fotografije ne dovede u zabludu javnost u pogledu ličnosti, događaja ili pojave koji su predmet informacije ili su predmet snimka, odnosno fotografije;
3) jasno označi kada se video snimak ili fotografija koristi samo radi ilustracije objavljene informacije.
Ako pružalac medijske usluge prilikom objavljivanja određene informacije emituje arhivski snimak, dužan je da jasno navede da je reč o snimku arhivske prirode i, ako je to potrebno za njegovo pravilno razumevanje, datum njegovog nastanka.
Rekonstrukcijom događaja, u smislu ovog pravilnika, smatra se dramatizovani prikaz toka određenog događaja, u kome, po pravilu, ne učestvuju njegovi stvarni učesnici, a koji se emituje zato što autentični snimak događaja ne postoji, nije dostupan pružaocu medijske usluge ili ga s obzirom na njegov sadržaj ne bi bilo prikladno emitovati (npr. rekonstrukcija istorijskog događaja ili načina izvršenja zločina).
Pružalac medijske usluge je dužan da jasno navede izvor na osnovu koga je rekonstrukcija načinjena (npr. istorijsko delo određenog autora, sudski spisi, napisi iz medija).
Ako pružalac medijske usluge emituje rekonstrukciju određenog događaja, dužan je da je da jasno označi da nije reč o autentičnom snimku događaja, osim ako to očigledno proističe iz sadržaja samog snimka (npr. likovi nose kostime koji pripadaju drugoj istorijskoj epohi).
U smislu stava 3. ovog člana, potrebno je da tekstualna oznaka "Rekonstrukcija događaja" ili "Dramatizacija događaja" bude prisutna u uglu ekrana tokom celog trajanja rekonstrukcije događaja.
Označavanje ponovljenog emitovanja i snimka aktuelnog događaja
Pružalac medijske usluge je dužan da posebno označi da je reč o ponovljenom emitovanju (reprizno emitovanje) određenog programskog sadržaja, ako izostanak takvog označavanja može dovesti u zabludu korisnike medijske usluge u pogledu ličnosti, događaja ili pojave na koju se taj programski sadržaj, a naročito ako je reč o programskom sadržaju u kome se korisnici medijske usluge pozivaju da učestvuju u programu, odnosno na interakciju u vezi sa programom (rijaliti programski sadržaji sa pozivom na glasanje, interaktivni kvizovi i sl.).
U smislu stava 1. ovog člana, u okviru audio-vizuelne medijske usluge potrebno je da tekstualna oznaka "Repriza" bude prisutna u uglu ekrana tokom celog trajanja programskog sadržaja, dok se u okviru medijske usluge radija odgovarajuće obaveštenje emituje na početku programskog sadržaja, kao i nakon svakog njegovog prekida.
Pružalac medijske usluge je dužan da posebno označi snimak aktuelnog sportskog ili drugog događaja, tako što se u okviru audio-vizuelne medijske usluge u uglu ekrana tokom njegovog celokupnog trajanja emituje tekstualna oznaka "Snimak", a u okviru medijske usluge radija odgovarajuće obaveštenje emituje se na početku programskog sadržaja, kao i nakon svakog njegovog prekida.
Informisanje javnosti posredstvom objavljivanja rezultata istraživanja javnog mnjenja
Pružalac medijske usluge je dužan da prilikom saopštavanja rezultata istraživanja javnog mnjenja navede:
1) naziv fizičkog i/ili pravnog lica koje je organizovalo i platilo sprovođenje istraživanja;
2) vreme i način (metod) sprovođenja istraživanja;
3) uzorak na kome je istraživanje sprovedeno;
4) maksimalnu statističku grešku;
5) na čiji zahtev je istraživanje sprovedeno (naručilac istraživanja).
Pružalac medijske usluge ne može predstavljati kao reprezentativne rezultate istraživanja javnog mnjenja sprovedenog u toku programa povodom određenog pitanja (radio ili TV anketa) ili rezultate prigodne ulične ankete.
U slučaju sprovođenja istraživanja javnog mnjenja u toku programa povodom određenog pitanja, pružalac medijske usluge je dužan da prilikom saopštavanja rezultata tog istraživanja navede ukupan broj glasova (poruka) koji su primljeni, bez obzira na tehničku osnovu njihovog prijema (npr. telefonska veza, SMS, elektronska pošta i sl.).
Informisanje o nacionalnim, etničkim, rasnim ili verskim sukobima
Informacije u vezi sa nacionalnim, etničkim, rasnim ili verskim sukobima emituju se nakon temeljnog ispitivanja činjenica u vezi sa takvim sukobima i na način kojim se doprinosi razvoju duha tolerancije i ne ugrožava očuvanje ili uspostavljanje reda i mira.
U smislu stava 1. ovog člana, naročito nije dozvoljeno u vezi sa nacionalnim, etničkim, rasnim ili verskim sukobima objavljivati informacije na senzacionalistički način ili na način kojim se povređuje zabrana govora mržnje.
Označavanje pripadnosti, orijentacije ili opredeljenja određenog lica
Pružalac medijske usluge može označiti nacionalnu, etničku, versku, rasnu ili drugu pripadnost, orijentaciju ili opredeljenje lica o kome izveštava ili lica koje učestvuje u programu, samo ako su ta svojstva od značaja za pravilno razumevanje informacije koja se objavljuje.
U smislu stava 1. ovog člana naročito nije dozvoljeno prilikom izveštavanja o krivičnom ili drugom protivpravnom delu isticati nacionalnu, etničku, rasnu, versku ili drugu pripadnost, orijentaciju ili opredeljenje lica za koje postoji sumnja da je to delo učinilo ili koje je osuđeno za to delo, osim ako je to svojstvo od značaja za pravilno razumevanje informacije koja se objavljuje.
Informisanje o tragičnim događajima
Pružalac medijske usluge je dužan da informacije o tragičnom događaju objavljuje bez senzacionalizma i uz poštovanje privatnosti i dostojanstva žrtve takvog događaja, žrtvinih srodnika ili drugih žrtvi bliskih lica.
Pružalac medijske usluge ne sme na neprimeren način spekulisati o uzroku, toku i posledicama tragičnog događaja, broju žrtava tragičnog događaja, njihovom identitetu i njihovom stanju nakon događaja (npr. da li su povređeni, preminuli, nestali i sl.).
Pružalac medijske usluge ne sme izlagati pritisku žrtvu, žrtvine srodnike ili druga žrtvi bliska lica da daju izjavu u vezi sa tragičnim događajem.
Pružalac medijske usluge je dužan da nastoji da u emisiji, koja se bavi tragičnim događajem koji više nije aktuelan (npr. emisija u kojoj se razmatraju činjenice u vezi sa tragičnim događajem, dramatizovana rekonstrukcija tragičnog događaja i sl.), takav događaj predstavi javnosti na način koji kod žrtve i njenih srodnika ili drugih bliski lica neće izazvati nepotrebnu patnju.
Odredbe ovog člana shodno se primenjuju prilikom izveštavanja o nasilju (masovnom nasilju, nasilju u porodici, samoubistvu i sl.).
III POŠTOVANJE DOSTOJANSTVA LIČNOSTI
Pružalac medijske usluge je dužan da medijsku uslugu pruža na način kojim se poštuje dostojanstvo ličnosti korisnika medijske usluge, učesnika u programu i lica na koje se objavljena informacija odnosi.
Zabrana objavljivanja programskih sadržaja kojima se povređuje ljudsko dostojanstvo
Pružalac medijske usluge ne sme objavljivati programske sadržaje u kojima se prikazuju nasilje, narkomanija, ponižavajuće postupanje, mučenje ili drugo nečovečno postupanje prema ljudskom biću na način kojim se takvo postupanje podstiče, veliča, opravdava, umanjuje mu se značaj ili se prikazuje na drugi način kojim se povređuje ljudsko dostojanstvo.
Pružalac medijske usluge ne sme prilikom prikazivanja stvarnih događaja narušavati ljudsko dostojanstvo, naročito prikazujući obolelo lice ili žrtvu nasilja ili tragičnog događaja koja umire ili je izložena ozbiljnoj fizičkoj ili mentalnoj patnji.
Prilikom ocene postojanja povrede obaveza iz st. 1. i 2. ovog člana, uzima se u obzir da li za emitovanje programskog sadržaja postoji programsko ili umetničko opravdanje (npr. obrazovni programski sadržaj, dokumentarni ili igrani film).
Poštovanje dostojanstva ličnosti učesnika u programu
Pružalac medijske usluge mora poštovati dostojanstvo ličnosti učesnika u programu, a naročito nije dozvoljeno omalovažavati ga, postupati prema njemu na diskriminatorski, nečovečan ili ponižavajući način ili mu neopravdano uskratiti učešće u programu.
Ako je određeno lice pristalo da učestvuje u programu uz obezbeđenje zaštite njegovog identiteta, moraju se preduzeti sve neophodne mere kako bi se obezbedila njegova anonimnost (npr. maskirana ili zamagljena slika i modulirani ton ili korišćenje glasa drugog lica, izostavljanje podataka koji bi neposredno ili posredno mogli ukazati na identitet, korišćenje glume i sl.), pri čemu posebno mora voditi računa o neophodnom stepenu anonimnosti (npr. da li je neophodno da identitet ostane sakriven samo od opšte javnosti ili i od njegove porodice ili prijatelja).
Korisnici medijske usluge moraju biti jasno obavešteni da se radi zaštite identiteta određenog lica koristi gluma ili glas drugog lica.
Pružalac medijske usluge može uskratiti određenom licu započeto učestvovanje u programu, ako se ono ponaša nasilno ili nepristojno, poziva na izvršenje krivičnog dela, koristi govor mržnje, vređa druge učesnike u programu ili predstavnika pružaoca medijske usluge ili ne poštuje uslove pod kojima je ugovoreno njegovo učešće u programu.
Ako u programu učestvuje lice koje je teško obolelo, ima smetnje u mentalnom razvoju, izraženu telesnu manu ili invaliditet, nije dozvoljeno odnositi se prema njemu sa sažaljenjem ili sa namerom da se kod javnosti izazove osećanje sažaljenja, zbog toga što ono ima navedena svojstva.
Opšta zabrana zloupotrebe lakovernosti
Pružalac medijske usluge ne sme zloupotrebiti lakovernost učesnika u programu ili korisnika medijske usluge, pri čemu će naročito voditi računa o interesima maloletnika, lica koje je teško obolelo, ima mentalno oboljenje ili smetnje u mentalnom razvoju ili je preživelo traumu kao žrtva nasilja ili tragičnog događaja.
Zabrana zloupotrebe lakovernosti u vezi sa programskim sadržajima koji se odnose na paranormalne pojave
Programski sadržaj koji se odnosi na magiju, proricanje sudbine, tumačenje horoskopa ili drugu sličnu pojavu, bilo da uključuje prikazivanje te pojave ili raspravu o njoj, mora to činiti na stručan i objektivan način, naročito poređenjem naučnih i vannaučnih pretpostavki u vezi sa tom pojavom, osim ako se takva pojava prikazuje ili opisuje u umetničkom ili zabavnom kontekstu.
Zabranjeno je programski sadržaj iz stava 1. ovog člana emitovati radi pribavljanja imovinske ili neimovinske koristi (npr. ugleda kod javnosti kako bi koristila usluge lica koje navodno poseduje paranormalne sposobnosti).
Zabranjeno je u programskom sadržaju iz stava 1. ovog člana zloupotrebiti lakovernost učesnika u programu ili korisnika medijske usluge, davati im savete kojima bi oni trebalo da se vode u vezi sa svojim ili tuđim ponašanjem (npr. finansije, zdravlje, zaposlenje, međuljudski odnosi), podsticati ih na štetno ponašanje ili im navodno predskazivati budućnost, bez obzira na to da li se to čini radi pribavljanja imovinske ili neimovinske koristi.
Zabrana zloupotrebe lakovernosti u vezi sa posebno tarifiranim uslugama
Ako se korisnici medijske usluge pozivaju da učestvuju u programu, posredstvom posebno tarifiranih usluga elektronske komunikacione mreže (npr. posebno tarifirani broj telefona), radi izražavanja svog mišljenja, davanja predloga, glasanja ili druge komunikacije u vezi sa programom, na jasan i istinit način moraju se objaviti sledeći podaci:
1) ukupan iznos posebne tarife (npr. cena uspostavljanja poziva, cena poziva po jedinici vremena, cena slanja SMS-a) i iznos poreza koji korisnik usluge plaća na taj iznos tarife;
2) da li korišćenje posebno tarifirane usluge garantuje učešće u programu;
3) način naplate cene korišćenja posebno tarifirane usluge (npr. da li se ona naplaćuje odmah po započetom korišćenju posebno tarifirane usluge ili tek po uključenju u program).
U okviru audio-vizuelne medijske usluge podaci iz stava 1. ovog člana moraju biti jasno vidljivi sve dok je na ekranu prisutan i broj za korišćenje posebno tarifirane usluge, s tim što se za njihovo navođenje moraju koristiti znaci identične boje, veličine i vidljivosti koji se koriste za navođenje broja, dok se prilikom njihovog usmenog saopštavanja oni moraju saopštiti odmah po objavljivanju broja za korišćenje posebno tarifirane usluge.
U okviru medijske usluge radija podaci iz stava 1. ovog člana saopštavaju se odmah po objavljivanju broja za korišćenje posebno tarifirane usluge.
Poštovanje dostojanstva ličnosti i autentičnosti lica na koje se odnosi objavljena informacija
Pružalac medijske usluge dužan je da poštuje dostojanstvo ličnosti (čast, ugled ili pijetet) i pravo na autentičnost lica na koje se odnosi informacija koju objavljuje.
Izuzetno od stava 1. ovog člana, pružalac medijske usluge može objaviti informaciju kojom se povređuje čast, ugled ili pijetet lica na koje se ona odnosi, ako interes za njeno objavljivanje preteže nad interesom zaštite dostojanstva njegove ličnosti, a naročito ako se time doprinosi javnoj raspravi o pojavi, događaju ili ličnosti na koju se informacija odnosi.
Prilikom informisanja o nasilju ili tragičnom događaju pružalac medijske usluge je dužan da to čini na način kojim se neće povrediti dostojanstvo ličnosti žrtve nasilja ili tragičnog događaja ili njoj bliskog lica, a naročito na način kojim se ona neće izložiti ponovnoj patnji.
U slučaju iz stava 3. ovog člana, nije dozvoljeno prikazati žrtvu nasilja ili tragičnog događaja koja umire ili je izložena ozbiljnoj fizičkoj ili mentalnoj patnji, osim ako interes javnosti da primi informaciju preteže nad interesom zaštite dostojanstva tog lica.
Karikaturalno, satirično, kolažno i drugo slično prikazivanje lica, ne smatra se povredom dostojanstva ličnosti ili prava na autentičnost, pod uslovom da kontekst ili očigledna namera takvog prikazivanja nema za cilj upravo takvu povredu.
Pružalac medijske usluge ne sme objaviti programski sadržaj koji sadrži informacije kojima se podstiče, na otvoren ili prikriven način, diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv lica ili grupe lica zbog njihove rase, boje kože, predaka, državljanstva, nacionalne pripadnosti, jezika, verskih ili političkih ubeđenja, pola, rodnog identiteta, seksualne orijentacije, imovnog stanja, rođenja, genetskih osobenosti, zdravstvenog stanja, invaliditeta, bračnog i porodičnog statusa, osuđivanosti, starosne dobi, izgleda, članstva u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugih stvarnih, odnosno pretpostavljenih ličnih svojstava.
Pružalac medijske usluge ne sme objaviti sadržaje kojim se diskriminacija, mržnja ili nasilje protiv lica ili grupe lica iz stava 1. ovog člana veličaju, opravdavaju ili im se umanjuje značaj.
Zabrane iz st. 1. i 2. ovog člana primenjuju se bez obzira na to da li je objavljivanjem programskog sadržaja učinjeno krivično delo.
Prilikom ocene da li određeni programski sadržaj poseduje obeležja iz st. 1. i 2. ovog člana naročito se uzimaju u obzir priroda i cilj tog programskog sadržaja, kao i kontekst u kome je informacija prezentovana (npr. aktuelno društveno-političko stanje u domaćem ili međunarodnom okruženju, aktuelno javno mnjenje, kao i prethodni događaji koji su od značaja za događaj, pojavu ili ličnost na koje se sadržaj odnosi).
Zabrane iz st. 1. i 2. ovog člana ne utiču na pravo pružaoca medijske usluge:
1) da objavi informaciju koja je deo objektivnog novinarskog izveštaja, bez namere da podstiče na diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica, ili
2) da objavi informaciju sa namerom da kritički ukaže na diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupe lica ili na pojave koje predstavljaju ili mogu da predstavljaju podsticanje na takvo ponašanje.
Zabrana podsticanja na terorizam
Pružalac medijske usluge ne sme objaviti programski sadržaj koji sadrži informacije kojima se podstiče, na otvoren ili prikriven način, na terorizam.
Pružalac medijske usluge ne sme objaviti sadržaje kojim se terorizam veliča ili opravdava.
Zabrane iz st. 1. i 2. ovog člana primenjuju se bez obzira na to da li je objavljivanjem programskog sadržaja učinjeno krivično delo.
Zabrane iz st. 1. i 2. ovog člana ne utiču na pravo pružaoca medijske usluge:
1) da objavi informaciju koja je deo objektivnog novinarskog izveštaja, bez namere da podstiče na terorizam, ili
2) da objavi informaciju sa namerom da kritički ukaže na terorizam ili na pojave koje predstavljaju ili mogu da predstavljaju podsticanje na takvo ponašanje.
Pružalac medijske usluge ne može objaviti informaciju iz privatnog života, odnosno lični zapis (pismo, dnevnik, zabeleška, digitalni zapis i sl.), zapis lika (fotografski, crtani, filmski, video, digitalni i sl.) ili zapis glasa (magnetofonski, gramofonski, digitalni i sl.), bez izričitog pristanka lica čijeg se privatnog života informacija tiče, odnosno lica čije reči, lik odnosno glas sadrži, ako se pri objavljivanju može zaključiti koje je to lice.
Pristanak dat za jedno objavljivanje, za određeni način objavljivanja, odnosno za objavljivanje u određenom cilju ne smatra se pristankom za ponovljeno objavljivanje, za objavljivanje na drugi način, odnosno za objavljivanje za druge ciljeve.
Ako je lice iz stava 1. ovog člana umrlo, pristanak može dati drugo lice, u smislu člana 92. Zakona o javnom informisanju i medijima ("Službeni glasnik RS", broj 92/23).
Informacija iz privatnog života, odnosno lični zapis može se izuzetno objaviti bez pristanka lica iz st. 1. i 3. ovog člana, ako u konkretnom slučaju interes javnosti da se upozna sa informacijom, odnosno zapisom preteže u odnosu na interes da se spreči objavljivanje, u smislu člana 93. Zakona o javnom informisanju i medijima.
Pružalac medijske usluge može objaviti informaciju koja sadrži podatke o ličnosti (npr. ime i prezime, adresu stanovanja, broj telefona, elektronsku adresu i sl.) samo uz ispunjenost uslova iz st. 1-4. ovog člana.
Ako je pružalac medijske usluge povredio obaveze iz st. 1-5. ovog člana, on se ne može pozivati na to da su informacija ili zapis prethodno već postali poznati javnosti tako što su joj učinjeni dostupnim putem drugog medija ili na neki drugi način.
V PRETPOSTAVKA NEVINOSTI I PRAVO NA PRAVIČNO SUĐENJE
Pružalac medijske usluge ne može označiti učiniocem krivičnog dela lice protiv koga je pokrenut krivični postupak ili u odnosu na koje su preduzete radnje koje prethode krivičnom postupku (npr. hapšenje, saslušanje uhapšenog, zadržavanje osumnjičenog), pre pravosnažne odluke suda kojom se utvrđuje njegova odgovornost.
Pružalac medijske usluge je dužan da poštuje pretpostavku nevinosti, bez obzira na to da li tu pretpostavku poštuje drugi medij čiju informaciju prenosi.
Očuvanje autoriteta i nepristrasnosti suda
Nije dozvoljeno u toku trajanja krivičnog postupka iznositi ideje, informacije ili mišljenja kojima se predviđa ishod tog postupka ili kojima se ocenjuje procesna vrednost dokaza, koji su izvedeni ili treba da budu izvedeni u tom postupku, na način na koji je moguće uticati na ishod krivičnog postupka.
Zabrana iz stava 1. ovog člana ima za cilj da spreči da se, namernim ili nenamernim, pritiskom na sud okrivljenom uskrati pravo na pravično i nepristrasno suđenje, ali ne i da utiče na slobodu pružaoca medijske usluge da iznosi ideje, informacije ili mišljenja o radu sudova i drugih pravosudnih organa.
Objavljivanje informacija u vezi sa krivičnim postupkom
Informacije iz krivičnog postupka koji je u toku mogu se objaviti ako su iznete na glavnom pretresu ili ako su pribavljene ili ako su mogle biti dobijene od organa javne vlasti na osnovu zakona kojim se uređuje pristup informacijama od javnog značaja.
Ako pružalac medijske usluge objavljuje sadržaj zapisnika u pogledu koga je doneta pravosnažna sudska odluka o izdvajanju, dužan je da prethodno naglasi da se dokaz u vezi sa kojim je sastavljen taj zapisnik nije mogao koristiti u krivičnom postupku, odnosno da se na njemu nije mogla zasnovati odluka u tom postupku.
Označavanje učesnika u postupku
Ako povodom određenog krivičnog postupka u programu učestvuje lice koje ima ili je imalo procesnu ulogu u tom postupku (npr. sudija, javni tužilac, okrivljeni, branilac, oštećeni, svedok, veštak) ili lice koje je na drugi način povezano sa učesnikom u tom postupku (npr. krvni srodnik ili bračni drug okrivljenog ili oštećenog), pružalac medijske usluge je dužan da to jasno označi.
Shodna primena na informisanje u vezi sa drugim kaznenim delima i postupcima
Odredbe čl. 30-33. ovog pravilnika shodno se primenjuju na informisanje o učinjenim prekršajima ili privrednim prestupima, kao i prekršajnim postupcima i postupcima za privredne prestupe.
VI SLOBODA MISLI, SAVESTI I VEROISPOVESTI
Poštovanje ravnopravnosti crkava i verskih zajednica
Pružalac medijske usluge je dužan da prilikom emitovanja programskih sadržaja koji se odnose na verska pitanja poštuje slobodu veroispovesti građana i ravnopravnost crkava i verskih zajednica, koje su zajemčene odredbama člana 43. stav 1. i člana 44. stav 1. Ustava Republike Srbije i čl. 1. i 4. Zakona o crkvama i verskim zajednicama ("Službeni glasnik RS", broj 36/06).
U smislu stava 1. ovog člana naročito nije dozvoljeno omalovažavati određenu veroispovest, crkvu ili versku zajednicu ili zloupotrebljavati verska uverenja pripadnika određene veroispovesti.
Označavanje crkve ili verske zajednice
Verskim programskim sadržajem, u smislu ovog pravilnika, smatra se programski sadržaj koji je prema svojoj prirodi i sadržaju namenjen iznošenju verskih uverenja, pravila ponašanja, običaja određene crkve, verske zajednice, konfensionalne zajednice ili druge verske organizacije (u daljem tekstu: crkve i verske zajednice) ili izveštavanju o aktuelnim pojavama i događajima u vezi sa određenom crkvom ili verskom zajednicom, a u cilju verskog informisanja ili obrazovanja, očuvanja, negovanja, razvijanja ili unapređenja verske kulture i tradicije.
Na početku verskog programskog sadržaja mora biti jasno označeno na koju crkvu ili versku zajednicu se on odnosi.
Ako je program pružaoca medijske usluge u celosti posvećen sadržajima koji se odnose na određenu crkvu ili versku zajednicu (specijalizovana medijska usluga), to se mora jasno označiti na početku i na kraju programa i najmanje jednom u toku dva sata trajanja programa.
Poštovanje odluke o zabrani verske zajednice
Pružalac medijske usluge ne može emitovati verski programski sadržaj posvećen verskoj zajednici koja je zabranjena u skladu sa odredbom člana 44. stav 3. Ustava Republike Srbije.
Zabrana pozivanja na promenu verskih uverenja
Zabranjeno je korisnika medijske usluge pozivati da promeni svoja verska uverenja ili pristupi određenoj crkvi ili verskoj zajednici.
U smislu stava 1. ovog člana, naročito nije dozvoljeno obećavati određene pogodnosti (npr. novac, posao, stipendija, putovanje i sl.) uz uslov da korisnik medijske usluge pristupi određenoj crkvi ili verskoj zajednici.
Zabrana zloupotrebe lakovernosti
Korisnik medijske usluge se ne može u verskom programskom sadržaju uveravati da će usled dejstva natprirodnih sila nastupiti po njega nepovoljan događaj (npr. gubitak posla, bolest), ako ne promeni svoja verska uverenja ili ne pristupi određenoj crkvi ili verskoj zajednici.
Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o zaštiti ljudskih prava u oblasti pružanja medijskih usluga ("Službeni glasnik RS", broj 55/15).
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
