PREDLOG ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O POREZU NA DOHODAK GRAĐANA - Tekst propisa

Član 1.

U Zakonu o porezu na dohodak građana ("Službeni glasnik RS", br. 24/01, 80/02, 80/02-dr. zakon, 135/04, 62/06, 65/06-ispravka, 31/09, 44/09, 18/10, 50/11, 91/11-US, 93/12, 114/12-US, 47/13, 48/13-ispravka, 108/13, 57/14, 68/14-dr. zakon, 112/15, 113/17, 95/18, 86/19 i 153/20), posle člana 12a dodaju se naziv člana 12b i član 12b, koji glase:

"Normirani troškovi u dinarskom iznosu

Član 12b

Normirani troškovi iz člana 56. stav 2. i člana 85. stav 5. tačka 2) ovog zakona po osnovu prihoda koji obveznik ostvari u kvartalu, priznaju se u visini trostrukog iznosa iz člana 15a stav 2. ovog zakona.

Obvezniku koji u istom kvartalu ostvari i prihode od autorskih i srodnih prava i prihode po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem, po osnovu ukupnog iznosa tih prihoda priznaju se normirani troškovi u visini iz stava 1. ovog člana.".

Član 2.

U članu 56. dodaje se stav 2, koji glasi:

"Izuzetno od stava 1. ovog člana, za prihode od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, izuzev tih prihoda koje ostvaruje obveznik koji ima status samostalnog umetnika u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast kulture, normirani troškovi priznaju se u skladu sa članom 12b ovog zakona.".

Član 3.

U članu 85. stav 1. tačka 17) podtačka (9), tačka na kraju zamenjuje se tačkom i zapetom.

Dodaje se tačka 18), koja glasi:

"18) prihodi po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad na koje se porez plaća samooporezivanjem.".

Stav 5. menja se i glasi:

"Izuzetno od stava 3. ovog člana, oporezivi prihod iz:

1)         stava 1. tačka 17) ovog člana, koji ostvari preduzetnik ili preduzetnik paušalac, čini bruto prihod obveznika poreza;

2)         stava 1. tačka 18) ovog člana, koji fizičko lice ostvari po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koji se porez plaća samooporezivanjem, čini bruto prihod ostvaren u kvartalu umanjen za normirane troškove koji se priznaju na način iz člana 12b ovog zakona.".

Član 4.

U članu 95. posle stava 5. dodaje se novi stav 6, koji glasi:

"Izuzetno od stava 5. ovog člana poreska prijava za prihode za koje se normirani troškovi priznaju saglasno članu 12b ovog zakona, podnosi se u roku od 30 dana od isteka kvartala u kome su ti prihodi ostvareni.".

Dosadašnji stav 6. postaje stav 7.

U dosadašnjem stavu 7, koji je postao stav 8, reči: "iz stava 6." zamenjuju se rečima: "iz stava 7.".

Član 5.

Poreski organ rešenjem utvrđuje porez na prihode po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava i ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem, ostvarene u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 30. septembrom 2021. godine, ukoliko nije:

-           nastupila zastarelost utvrđivanja poreske obaveze u skladu sa propisima koji su bili na snazi u momentu ostvarivanja prihoda, ili

-           pravosnažno okončan postupak utvrđivanja poreske obaveze, ili

-           pre stupanja na snagu ovog zakona plaćena poreska obaveza u skladu sa propisima koji su bili na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Ne plaća se porez na dohodak građana na prihode iz stava 1. ovog člana ostvarene u kalendarskoj godini u visini do 384.000 dinara godišnje.

Normirani troškovi za prihode iz stava 1. ovog člana na koje se plaća porez na dohodak građana, priznaju se u visini 43% od ostvarenih prihoda iz stava 1. ovog člana.

Porez utvrđen rešenjem iz stava 1. ovog člana plaća se u 120 jednakih mesečnih iznosa, s tim da prvi iznos dospeva za plaćanje 15. u mesecu koji sledi mesecu koji je naredni u odnosu na mesec u kome je doneto rešenje poreskog organa.

Način evidentiranja i obaveštavanja nadležnih organa o javnim prihodima koji se utvrđuju i plaćaju saglasno st. 1 - 4. ovog člana bliže uređuje ministar finansija.

Član 6.

Podzakonski akt za izvršavanje ovog zakona doneće se u roku od 120 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 7.

Ovaj zakon primenjivaće se od 1. oktobra 2021. godine, osim člana 5. koji će se primenjivati od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 8.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

IZ OBRAZLOŽENJA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA

• Problemi koje ovaj zakon treba da reši, odnosno ciljevi koji se ovim zakonom postižu

Razlozi za donošenje ovog zakona sadržani su u potrebi pojednostavljenja postupka utvrđivanja poreske obaveze za obveznike koji ostvaruju prihode po osnovu rada na koje se porez plaća samooporezivanjem, kao i smanjenja troškova administriranja poreske obaveze po tom osnovu.

Osnovna sadržina predloženih izmena i dopuna Zakona o porezu na dohodak građana ("Službeni glasnik RS", br. 24/01, 80/02, 80/02-dr. zakon, 135/04, 62/06, 65/06-ispravka, 31/09, 44/09, 18/10, 50/11, 91/11-US, 93/12, 114/12-US, 47/13, 48/13-ispravka, 108/13, 57/14, 68/14-dr. zakon, 112/15, 113/17, 95/18, 86/19 i 153/20 - u daljem tekstu: Zakon) odnosi se na oporezivanje prihoda fizičkih lica koja ostvaruju prihode od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, kao i po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad na koje se porez plaća samooporezivanjem. Tim licima priznaju se normirani troškovi u dinarskom iznosu u visini trostrukog iznosa iz člana 15a stav 2. Zakona (koji je opredeljen kao neoporezivi iznos zarade), po osnovu navedenih prihoda ostvarenih u kvartalu.

Pored toga, po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava i ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem, a koji su ostvareni u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 30. septembrom 2021. godine, porez se utvrđuje rešenjem poreskog organa ukoliko nije:

            - nastupila zastarelost utvrđivanja poreske obaveze u skladu sa propisima koji su bili na snazi u momentu ostvarivanja prihoda, ili

            - pravosnažno okončan postupak utvrđivanja poreske obaveze, ili

            - pre stupanja na snagu ovog zakona plaćena poreska obaveza u skladu sa propisima koji su bili na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Po osnovu poreske obaveze utvrđene rešenjem poreskog organa omogućeno je plaćanje u 120 jednakih mesečnih iznosa. Na navedene prihode koji su ostvareni u kalendarskoj godini u visini do 384.000 dinara godišnje, ne plaća se porez na dohodak građana. Normirani troškovi priznaju se u visini 43% od ostvarenog prihoda.

• Razmatrane mogućnosti da se problemi reše i bez donošenja zakona

Imajući u vidu da je reč o elementima sistema i politike javnih prihoda koji se, saglasno odredbama Zakona o budžetskom sistemu ("Službeni glasnik RS", br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11, 93/12, 62/13, 63/13-ispravka, 108/13, 142/14, 68/15-dr. zakon, 103/15, 99/16, 113/17, 95/18, 31/19, 72/19 i 149/20) uvode zakonom, to znači da se izmene i dopune tih elemenata mogu vršiti samo zakonom. Prema tome, kako se materija koja se uređuje ovim zakonom odnosi na oporezivanje prihoda fizičkih lica i spada u zakonodavnu regulativu, nije razmatrano, niti je bilo osnova za razmatranje njenog uređenja drugim zakonom ili podzakonskim aktom.

• Zašto je donošenje zakona najbolji način za rešavanje problema

S obzirom da se radi o zakonskoj materiji, određena postojeća zakonska rešenja jedino je i moguće menjati i dopunjavati donošenjem zakona, tj. izmenama i dopunama Zakona.

Uređivanjem poreskopravne materije, ovim zakonom daje se doprinos pravnoj sigurnosti i obezbeđuje javnosti dostupnost u pogledu vođenja poreske politike, s obzirom da se ovaj zakon kao opšti pravni akt objavljuje i stvara jednaka prava i obaveze za sve subjekte koji se nađu u istoj poreskopravnoj situaciji.

III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTAbI POJEDINAČNIH REŠENjA

Uz član 1.

Novododatim članom 12b Zakona utvrđuje se visina normiranih troškova u dinarskom iznosu po osnovu prihoda od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, kao i prihoda po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad na koje se porez plaća samooporezivanjem. Normirani troškovi priznaju se u visini trostrukog iznosa iz člana 15a stav 2. Zakona (koji je opredeljen kao neoporezivi iznos zarade) za bruto iznos navedenih prihoda koje obveznik ostvari u kvartalu, pri čemu je visina normiranih troškova ista bez obzira da li je obveznik ostvario prihode po jednom ili po drugom osnovu ili po oba osnova istovremeno.

Uz član 2.

Dopunom člana 56. Zakona, dodatim stavom 2. predlaže se da se za prihode od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, izuzev tih prihoda koje ostvaruje obveznik koji ima status samostalnog umetnika u skladu sa zakonom koji uređuje oblast kulture, normirani troškovi priznaju u skladu sa novododatim članom 12b Zakona. Saglasno tome, normirani troškovi priznaju se u visini trostrukog neoporezivog iznosa zarade za navedene prihode koje obveznik ostvari u kvartalu.

Uz član 3.

Izmenama u članu 85. Zakona kao oporezivi prihod, koji se oporezuje saglasno tom članu, navodi se prihod po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad na koji se porez plaća samooporezivanjem. Oporezivi prihod čini bruto prihod po tom osnovu, ostvaren u kvartalu, umanjen za normirane troškove koji se priznaju na način iz novododatog člana 12b Zakona.

Uz član 4.

Predlaže se izmena člana 95. Zakona, koji se odnosi na podnošenje poreske prijave, na način da se poreska prijava za prihode za koje se normirani troškovi priznaju saglasno novododatom članu 12b Zakona, podnosi u roku od 30 dana od isteka kvartala u kome su ti prihodi ostvareni.

Uz član 5.

Predlaže se da poreski organ rešenjem utvrđuje porez na prihode po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava i ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem, ostvarene u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 30. septembrom 2021. godine. Porez se utvrđuje ukoliko nije:

            - nastupila zastarelost utvrđivanja poreske obaveze u skladu sa propisima koji su bili na snazi u momentu ostvarivanja prihoda, ili

            - pravosnažno okončan postupak utvrđivanja poreske obaveze, ili

            - pre stupanja na snagu ovog zakona plaćena poreska obaveza u skladu sa propisima koji su bili na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Po osnovu navedenih prihoda ne plaća se porez na dohodak građana na prihode ostvarene u kalendarskoj godini u visini do 384.000 dinara godišnje. Priznaju se normirani troškovi od 43% od ostvarenog prihoda. Porez utvrđen rešenjem plaća se u 120 jednakih mesečnih iznosa, s tim da prvi iznos dospeva za plaćanje 15. u mesecu koji sledi mesecu koji je naredni u odnosu na mesec u kome je doneto rešenje poreskog organa.

Predlaže se da ministar finansija bliže uredi način evidentiranja i obaveštavanja nadležnih organa o javnim prihodima koji se utvrđuju i plaćaju saglasno st. 1 - 4. ovog člana.

Uz član 6.

Navodi se da će se podzakonski akt za izvršavanje ovog zakona doneti u roku od 120 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Uz član 7.

Predlaže se da se ovaj zakon primenjuje od 1. oktobra 2021. godine, osim člana 5. koji će se primenjivati od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Uz član 8.

Predlaže se da ovaj zakon stupi na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".

V. ANALIZA EFEKATA ZAKONA

Očekuje se da će predložena zakonska rešenja imati neutralan efekat na budžet, imajući u vidu da, na osnovu raspoloživih podataka Poreske uprave, očekivani prihodi po osnovu poreza i doprinosa za period počev od 2016. godine zaključno do juna 2020. godine, prema predloženom rešenju, iznose oko 3 milijarde dinara koliko bi iznosile i obaveze prema sada važećem zakonskom rešenju čija izmena se predlaže.

1. Na koga će i kako će najverovatnije uticati rešenja u ovom zakonu

Predložena rešenja uticaće na fizička lica koja ostvaruju prihode od autorskih i srodnih prava na koje se porez plaća samooporezivanjem, kao i po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad na koje se porez plaća samooporezivanjem. Tim licima priznaju se normirani troškovi u dinarskom iznosu u visini trostrukog iznosa iz člana 15a stav 2. Zakona, kao neoporezivog iznosa zarade, po osnovu navedenih prihoda ostvarenih u kvartalu.

Pored toga, po osnovu ugovorene naknade od autorskih i srodnih prava i ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem, a koje su ostvarene u periodu počev od 1. januara 2015. godine zaključno sa 30. septembrom 2021. godine, porez se utvrđuje rešenjem poreskog organa ukoliko nije:

            - nastupila zastarelost utvrđivanja poreske obaveze u skladu sa propisima koji su bili na snazi u momentu ostvarivanja prihoda, ili

            - pravosnažno okončan postupak utvrđivanja poreske obaveze, ili

            - pre stupanja na snagu ovog zakona plaćena poreska obaveza u skladu sa propisima koji su bili na snazi na dan nastanka poreske obaveze.

Omogućeno je plaćanje poreza u 120 jednakih mesečnih iznosa. Navedeni prihodi umanjuju se za neoporezivi iznos u visini od 384.000 dinara godišnje, a za prihod koji se oporezuje priznaju se normirani troškovi 43% od bruto prihoda.

2. Kakve troškove će primena ovog zakona stvoriti građanima i privredi

Predložena zakonska rešenja ne stvaraju dodatne troškove građanima i privredi.

Predloženo rešenje u delu utvrđivanja normiranih troškova u dinarskom iznosu u visini trostrukog iznosa iz člana 15a stav 2. Zakona (član se odnosi na neoporezivi iznos zarade), trebalo bi da smanji troškove administriranja poreske obaveze obveznicima koji ostvaruju prihode od autorskih i srodnih prava i po osnovu ugovorene naknade za izvršeni rad, na koje se porez plaća samooporezivanjem.

3. Da li su pozitivne posledice donošenja ovog zakona takve da opravdavaju troškove koje će on stvarati

Predložena rešenja ne stvaraju troškove ni građanima ni privredi, s obzirom da imaju za cilj uređenje poreske obaveze po osnovu ugovorene naknade za rad, a koje obaveze se plaćaju na teret poreskog obveznika.

Utvrđivanje normiranih troškova u dinarskom iznosu u visini trostrukog iznosa iz člana 15a stav 2. Zakona (član se odnosi na neoporezivi iznos zarade), koji su jednaki za sve obveznike koji ostvaruju ugovorenu naknadu po osnovu svog rada, na koje se porez plaća samooporezivanjem, predstavlja pojednostavljenje postupka utvrđivanja poreske obaveze po osnovu svih vrsta ugovorenih naknada za rad.

Pored toga, predloženim zakonskim rešenjima se smanjuju troškovi administriranja poreske obaveze po osnovu navedenih naknada za rad.

Pozitivne posledice donošenja ovog zakona odnose se i na nastavak suzbijanja "sive ekonomije", stvaranjem uslova za podsticanje obveznika na prijavljivanje prihoda po osnovu kojih obveznici po pojednostavljenoj proceduri sami obračunavaju i plaćaju porez samooporezivanjem.

Očekuje se da predložena rešenja imaju pozitivan efekat na prijavljivanje prihoda i plaćanje poreza, kao i doprinosa koji su osnov za ostvarivanje prava iz obaveznog socijalnog osiguranja.

4. Da li se ovim zakonom podržava stvaranje novih privrednih subjekata na tržištu i tržišna konkurencija

Predložena rešenja imaće za posledicu smanjenje troškova za obveznike po osnovu predmetnih ugovorenih naknada, i u tom smislu može se očekivati da će doprineti stvaranju povoljnijih uslova privređivanja kroz rasterećenje obveznika.

5. Da li su sve zainteresovane strane imale priliku da se izjasne o ovom zakonu

Ovaj zakon je u postupku pripreme dostavljen nadležnim ministarstvima i drugim nadležnim organima, tako da je zainteresovanim stranama pružena prilika da se izjasne o predloženom zakonu.

U postupku pripreme teksta ovog zakona razmotrene su inicijative za izmenu Zakona.

6. Koje će se mere tokom primene ovog zakona preduzeti da bi se ostvarilo ono što se njegovim donošenjem namerava

Ministarstvo finansija nadležno je za sprovođenje predloženog zakona, za njegovu ujednačenu primenu na teritoriji Republike Srbije, kao i za davanje mišljenja o njegovoj primeni.

Posebno ističemo da Ministarstvo finansija, periodičnim publikovanjem Biltena službenih objašnjenja i stručnih mišljenja za primenu finansijskih propisa, kao i na drugi pogodan način, dodatno obezbeđuje transparentnost, informisanost i pristup informacijama, kako bi se i na ovaj način doprinelo ostvarivanju ciljeva postavljenih donošenjem ovog zakona.

Izvor: Vebsajt Narodne skupštine, 02.04.2021.