PREDLOG ZAKONA O UPOTREBI SRPSKOG JEZIKA U JAVNOM ŽIVOTU I ZAŠTITI I OČUVANJU ĆIRILIČKOG PISMA - Tekst propisa

Predmet zakona

Član 1.

Ovim zakonom uređuje se upotreba srpskog jezika u javnom životu i mere za zaštitu i očuvanje ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma.

Pojmovi

Član 2.

Srpskim jezikom, u smislu ovog zakona, smatra se standardizovani tip srpskog jezika, kao sredstvo i opšte dobro nacionalne kulture.

Matičnim pismom, u smislu ovog zakona, smatra se standardizovani tip ćirilice srpskog jezika, koja predstavlja uporište nacionalnog identiteta.

Obavezna upotreba srpskog jezika i ćiriličkog pisma

Član 3.

Srpski jezik i ćiriličko pismo, kao matično pismo, u skladu sa zakonom kojim se uređuje službena upotreba jezika i pisama, obavezno se upotrebljava u radu državnih organa, organa autonomnih pokrajina, gradova i opština, ustanova, privrednih društava i drugih organizacija kad vrše javna ovlašćenja, u radu javnih preduzeća i javnih službi, kao i u radu drugih organizacija kad vrše poslove utvrđene zakonom kojim se uređuje službena upotreba jezika i pisama.

U ustanovama i drugim oblicima organizovanja u oblasti obrazovanja (predškolsko, osnovno, srednje i visoko obrazovanje), obrazovno-vaspitni rad ostvaruje se na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu, u skladu sa zakonima u oblasti obrazovanja.

Srpski jezik i ćiriličko pismo, kao matično pismo, obavezno se upotrebljava i u radu i poslovanju, odnosno obavljanju delatnosti:

1)         privrednih društava i drugih oblika organizovanja koji posluju odnosno obavljaju delatnost sa većinskim učešćem javnog kapitala;

2)         privrednih društava i drugih oblika organizovanja u oblasti naučnoistraživačke delatnosti koji se ne osnivaju po propisima o javnim službama a koji posluju odnosno obavljaju delatnost sa većinskim učešćem javnog kapitala;

3)         profesionalnih i strukovnih udruženja koja predstavljaju svoju oblast na nacionalnom i međunarodnom nivou;

4)         Javne medijske ustanove “Radio-televizija Srbije” i Javne medijske ustanove “Radio-televizija Vojvodine”, u skladu sa zakonom kojim se uređuju javni medijski servisi i ovim zakonom.

Obavezna upotreba srpskog jezika i ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma, od strane subjekata iz stava 3. ovog člana obuhvata i pravni promet i uključuje i ispisivanje poslovnog imena odnosno naziva, sedišta, delatnosti, naziva roba i usluga, uputstava za upotrebu, informacija o svojstvima robe i usluga, garancijskih uslova, ponuda, računa (faktura) i potvrda.

Obavezna upotreba jezika i pisma u smislu st. 3. i 4. ovog člana ne odnosi se na:

1)         privatnu komunikaciju koja isključuje kontekst obavezne upotrebe jezika i pisma;

2)         pisanje i upotrebu ličnih imena;

3)         dvojezične publikacije, knjige i kompjuterske programe (osim njihovih opisa i uputstava);

4)         prihvaćenu naučnu i tehničku terminologiju;

5)         naučna i umetnička dela;

6)         naučnu i obrazovnu delatnost škola na stranim jezicima, dvojezičkih škola, kurseva stranih jezika, u skladu sa posebnim propisima;

7)         žigove i oznake geografskog porekla.

Savet za srpski jezik

Član 4.

Vlada osniva Savet za srpski jezik, koji prati i analizira stanje u oblasti upotrebe srpskog jezika u javnom životu i sprovođenja mera radi zaštite i očuvanja ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma i daje preporuke, predloge i stručna mišljenja radi unapređenja tog stanja.

Savet se obrazuje na predlog ministarstva nadležnog za poslove kulture, posebnim aktom Vlade, kojim se utvrđuju i njegovi zadaci i sastav.

U Savetu natpolovičnu većinu čine predstavnici jezičke struke koji se imenuju na predlog Odbora za standardizaciju srpskog jezika.

Poreske i druge administrativne olakšice

Član 5.

Republičkim, pokrajinskim i lokalnim propisima, u skladu sa posebnim zakonima, mogu se ustanoviti poreske i druge administrativne olakšice za privredne i druge subjekte koji u svom poslovanju odnosno u obavljanju svoje delatnosti odluče da koriste ćiriličko pismo, što uključuje i korišćenje ćiriličkog pisma u elektronskim medijima i prilikom izdavanja štampanih javnih glasila.

Poreske olakšice iz stava 1. ovog člana mogu se uvoditi isključivo poreskim zakonima.

Upotreba na kulturnim i drugim manifestacijama

Član 6.

Kulturne i druge manifestacije koje se finansiraju ili sufinasiraju iz javnih sredstava moraju imati logo ispisan na ćiriličkom pismu, u skladu sa propisima prema kojima se organizuju.

Sistem zaštite i očuvanja srpskog jezika i ćiriličkog pisma

Član 7.

Sistem zaštite i očuvanja srpskog jezika i ćiriličkog pisma predstavlja:

1)         jedinstven pristup svih nadležnih organa i organizacija očuvanju srpskog jezika i ćiriličkog pisma kao matičnog pisma;

2)         zaštita srpskog jezika i ćiriličkog pisma i prenošenje budućim generacijama u izvornom obliku;

3)         stvaranje neophodnih uslova za očuvanje srpskog jezika i ćiriličkog pisma i preduzimanje potrebnih mera za jačanje svesti o značaju njihovog korišćenja;

4)         širenje saznanja o vrednostima srpskog jezika i ćiriličkog pisma;

5)         podsticanje pravilnog izražavanja, poznavanja i pravilne upotrebe srpskog jezika i ćiriličkog pisma i

6)         zaštita srpskog jezika od uticaja ideoloških i političkih pokreta na njegovu standardizaciju.

Društvena briga o zaštiti i očuvanju srpskog jezika i ćiriličkog pisma

Član 8.

Društvena briga o zaštiti i očuvanju srpskog jezika i ćiriličkog pisma ogleda se naročito u:

1)         promovisanju, očuvanju, negovanju i obaveznoj primeni norme standardnog srpskog jezika i ćiriličkog pisma,

2)         očuvanju i širenju poštovanja za dijelekte u njihovoj specifičnoj funkcionalnoj upotrebi,

3)         podršci proučavanju i afirmaciji srpskog pisanog nasleđa i njegovoj zaštiti od prisvajanja i falsifikovanja i

4)         podršci zaštite i očuvanja srpskog jezika i ćiriličkog pisma u zemlji i inostranstvu.

Nadzor

Član 9.

Nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona vrši ministarstvo nadležno za kulturu.

Kaznene odredbe

Član 10.

Novčanom kaznom od 50.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice, ako postupa suprotno odredbama člana 3. st. 3. i 4. ovog zakona.

Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 15.000 do 100.000 dinara.

Stupanje na snagu i početak primene zakona

Član 11.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbijeˮ, a primenjuje se po isteku šest meseci od dana njegovog stupanja na snagu.

OBRAZLOŽENJE

I.          USTAVNI OSNOV ZA DONOŠENjE ZAKONA

Ustavni osnov za donošenje predloženog zakona sadržan je u odredbi člana 97. tačka 17. Ustava Republike Srbije, kojom je utvrđeno da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje i druge odnose od interesa za Republiku Srbiju, u skladu sa Ustavom.

II.         RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA

Razlozi za donošenje ovog zakona sadržani su u potrebi da se ustanove dodatne mere čiji je cilj negovanje srpskog jezika i ćiriličkog pisma, kao kulturnih i tradicionalnih vrednosti, i pospeši šira upotreba ćiriličkog pisma u javnom životu, s obzirom na istorijski, kulturni i identitetski značaj ovog pisma.

III.        OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA

Odredbom člana 1. Predloga zakona utvrđuje se predmet zakona, a odredbom člana 2. definišu se pojmovi srpskog jezika i ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma srpskog jezika.

Mere koje se predviđaju za zaštitu i očuvanje ćiriličkog pisma imaju u suštini dvojaki karakter. Prve su obavezujuće, i one šire krug subjekata koji su u obavezi da koriste ćiriličko pismo. Prema predloženim rešenjima to bi bili svi subjekti koji posluju ili obavljaju delatnost sa većinskim učešćem javnog kapitala (član 3. Predloga zakona). Obaveza upotrebe ćiriličkog pisma već je predviđena Zakonom o službenoj upotrebi jezika i pisama za državne, pokrajinske i lokalne organe vlasti, javna preduzeća i javne službe, imaoce javnih ovlašćenja i dr.

Drugi skup mera je stimulativne prirode i on je prvenstveno usmeren na privatni sektor, pre svega na sredstva javnog informisanja u privatnom vlasništvu, s obzirom na njihov značaj u javnom životu. Te mere se odnose na mogućnost ustanovljavanja, na osnovu posebnih propisa, poreskih i drugih administrativnih olakšica za subjekte u privatnom sektoru koji se odluče da koriste u svom radu i poslovanju ćiriličko pismo (član 5).

Značajna mera je i osnivanje posebnog Saveta Vlade za srpski jezik, koji će sa stručnog stanovišta pratiti i analizirati stanje u oblasti upotrebe srpskog jezika u javnom životu i sprovođenja mera radi zaštite i očuvanja ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma i predlagati mere za unapređenje stanja u oblasti upotrebe srpskog jezika u javnom životu i zaštite i očuvanja ćiriličkog pisma, kao matičnog pisma srpskog jezika (član 4). Predlaže se i uređivanje sistema zaštite i očuvanja srpskog jezika i ćiriličkog pisma i društvene brige o ovim vrednostima (čl. 7. i 8).

Predviđeno je da nadzor nad sprovođenjem odredaba zakona vrši ministarstvo nadležno za kulturu (član 9).

Radi efikasne primene predloženih rešenja, predviđene su i novčane kazne za postupanje suprotno odredbama predloženog zakona (član 10).

Predlaže se da se početak primene zakona odloži za šest meseci od stupanja na snagu zakona, da bi subjekti kojima su propisane obaveze imali dovoljno vremena da svoj rad i poslovanje prilagode novim zakonskim rešenjima (član 11).

IV.        PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA

Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno obezbediti finansijska sredstva u budžetu Republike Srbije.

V.         RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU

Predlaže se usvajanje zakona po hitnom postupku zato što bi u suprotnom moglo doći do štetnih posledica za rad organa i organizacija u smislu ugrožavanja srpskog jezika i ćiriličkog pisma, kao kulturnih i tradicionalnih vrednosti srpskog naroda u zemlji i regionu.

Izvor: Vebsajt Narodne skupštine, 03.09.2021.