ZAKON O PENZIJSKOM I INVALIDSKOM OSIGURANJU: Poseban staž se utvrđuje onima koji su pojedine periode proveli u oružanim akcijama, zarobljeništvu, na lečenju ili rehabilitaciji, ili ženama koje su rodile troje dece

Žene, majke koje su u periodu od 1. 7. 1983. do 31. 5. 1992. godine rađale, a za to vreme bile nezaposlene, imaju pravo da im se period trudnoće i porođaja uračuna u staž osiguranja. Ukoliko su uslovi ispunjeni, staž se utvrđuje u trajanju koje se po propisima o radnim odnosima priznaje kao porodiljsko odsustvo, i to po propisima koji su važili u vreme porođaja. Maksimalno trajanje ovog staža može da bude od sedam meseci do dve godine, u zavisnosti od datuma rođenja deteta, pa i od toga koja trudnoća po redu je to bila majci kojoj se staž utvrđuje, navode u Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje (Fond PIO). Naravno, ovaj staž ne može da se preklopi sa obaveznim osiguranjem pa je ograničen i trajanjem perioda nezaposlenosti majke u vreme porođaja.

Kako se navodi u “Glasu osiguranika” Fonda PIO poseban staž utvrđuje se onima koji su pojedine periode proveli u oružanim akcijama, odnosno u zarobljeništvu, na lečenju ili rehabilitaciji u vezi s tim akcijama, kao i ženama koje su rodile troje dece.

- Ponovo naglašavamo, poseban staž se pri oceni uslova za sticanje prava na penziju ne uzima u obzir. On se isključivo uračunava pri određivanju visine penzije. Uračunavanje posebnog staža pri oceni uslova za penziju je ozbiljna greška. Ukoliko osiguranik smatra da ispunjava uslove za utvrđivanje posebnog staža, neophodno je da podnese zahtev uz koji obavezno prilaže odgovarajuće dokaze - apeluju iz penzijskog fonda.

Ukoliko se zahtev podnosi za utvrđivanje posebnog staža u periodu provedenom u oružanim akcijama, prilažu se dokazi koje izdaje nadležni državni organ, Ministarstvo odbrane ili Ministarstvo unutrašnjih poslova. Pri utvrđivanju posebnog staža po ovom osnovu njegovo trajanje odgovara dvostrukom kalendarskom trajanju perioda provedenog u oružanim akcijama, odnosno u zarobljeništvu, na lečenju ili rehabilitaciji, ukoliko lice kome se utvrđuje poseban staž u istom periodu nije bilo zaposleno, odnosno obavljalo samostalnu ili poljoprivrednu delatnost.

U slučaju da je lice bilo u osiguranju, poseban staž se utvrđuje u jednostrukom kalendarskom trajanju, a to trajanje se pri utvrđivanju prava sabira sa stažom osiguranja navršenim u istom periodu. Majkama koje su rodile treće dete poseban staž se utvrđuje u trajanju od dve godine i ne vezuje se za određeni kalendarski period, odnosno u ovom slučaju postojanje obaveznog osiguranja po bilo kom osnovu nije od uticaja na trajanje posebnog staža.

Od 2032. godine žene će moći da ostvare poseban staž i u slučaju da su rodile jedno ili dvoje dece. Ovaj staž ne treba mešati sa stažom osiguranja po osnovu trudnoće i porođaja koji je prethodno objašnjen. Kada se računa visina penzije, poseban staž se sabira sa stažom osiguranja i čini ukupan penzijski staž koji je deo jednačine kojom se računa visina penzije. Dakle, pri utvrđivanju visine penzije, poseban staž u obračunu je potpuno izjednačen sa stažom osiguranja i jednako utiče na krajnji iznos.

Primera radi, ukoliko se osiguraniku na osnovu 20 godina staža osiguranja utvrdi penzija u visini od 50.000 dinara, poseban staž u trajanju od dve godine bi tu penziju povećao srazmerno svom trajanju - za 10 odsto, pa bi ona iznosila 55.000 dinara. Međutim, zakonom je ukupno trajanje penzijskog staža za utvrđivanje visine penzije ograničeno na 45 godina. Ovo ograničenje važi i pri uračunavanju posebnog staža pa budući penzioneri treba i o tome da vode računa.

- Ukoliko već imate staž osiguranja u trajanju od 45 godina ili više, dodatno utvrđen poseban staž neće izmeniti visinu penzije. Poseban staž ne donosi samo povoljniji iznos penzije, već i neke dodatne olakšice. One obično dolaze od lokalnih samouprava i najčešće se odnose na staž utvrđen po osnovu učešća u oružanim akcijama. Olakšice se obično ogledaju u umanjenim mesečnim računima za komunalne usluge ili troškove prevoza - ističu u PIO.

Kako se ne radi o pravima iz penzijskog i invalidskog osiguranja, niti ovakve olakšice odobrava Fond PIO, sugeriše se penzionerima koji imaju pravo na poseban staž da se o njima raspitaju u nadležnim institucijama u sredinama u kojima žive.

Izvor: Vebsajt Politika, Jasna Petrović-Stojanović, 06.12.2024.
Naslov: Redakcija