PREDLOG ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O FINANSIJSKOJ PODRŠCI PORODICI SA DECOM - Tekst propisa

Član 1.

U Zakonu o finansijskoj podršci porodici sa decom (“Službeni glasnik RS”, br. 113/17, 50/18, 46/21 - US, 51/21 - US, 53/21 - US, 66/21, 130/21, 43/23 - US, 62/23 i 11/24 - US), u članu 5. stav 5. briše se.

Član 2.

U članu 8. stav 2. menja se i glasi:

“Izuzetno od stava 1. ovog člana, pravo na dečiji dodatak može se ostvariti ukoliko podnosilac zahteva, odnosno članovi njegove porodice ne poseduju nepokretnosti ni na teritoriji Republike Srbije ni u inostranstvu, osim stambenog prostora u kome porodica živi, a koji ne može biti veći od sobe po članu domaćinstva uvećan za još jednu sobu i drugih nužnih ekonomskih zgrada u poljoprivrednom domaćinstvu i zemljišta u površini do dva hektara po članu porodice.”

Član 3.

U članu 9. stav 2. briše se.

Član 4.

U članu 16b stav 1. menja se i glasi:

“Osnovica naknade zarade, odnosno naknade plate iz člana 16a stav 1. ovog zakona utvrđuje se na osnovu zbira mesečnih osnovica na koji su plaćeni doprinosi na primanja koja imaju karakter zarade za poslednjih 18 meseci koji prethode rođenju deteta.”

Član 5.

U članu 18. stav 1. menja se i glasi:

“Osnovica za ostale naknade po osnovu rođenja i nege deteta za lice iz člana 17. st. 1. i 2. ovog zakona utvrđuje se srazmerno zbiru mesečnih osnovica na koji su plaćeni doprinosi, osim osnovice doprinosa za prihode koji imaju karakter zarade, za poslednjih 18 meseci koji prethode mesecu u kojem je otpočelo porodiljsko odsustvo, odnosno u kojem je dete rođeno.”

Član 6.

U članu 23. st. 5-11. brišu se.

Član 7.

Posle člana 23. dodaju se čl. 23a i 23b koji glase:

“Član 23a

Roditeljski dodatak za prvo dete rođeno 1. januara 2024. godine i kasnije utvrđuje se u visini od 500.000,00 dinara i isplaćuje se jednokratno.

Roditeljski dodatak za drugo dete rođeno 1. januara 2024. godine i kasnije utvrđuje se u visini od 600.000,00 dinara i isplaćuje se u 24 jednake mesečne rate po 25.000,00 dinara.

Roditeljski dodatak za treće dete rođeno 1. januara 2024. godine i kasnije utvrđuje se u visini od 2.280.000,00 dinara i isplaćuje se u 120 jednakih mesečnih rata po 19.000,00 dinara.

Roditeljski dodatak za četvrto dete rođeno 1. januara 2024. godine i kasnije utvrđuje se u visini od 3.180.000,00 dinara i isplaćuje se u 120 jednakih mesečnih rata po 26.500,00 dinara.

Paušal za nabavku opreme za dete iz člana 22. stav 11. ovog zakona, za decu rođenu 1. januara 2024. godine i kasnije i koji se isplaćuje zajedno sa jednokratnim iznosom roditeljskog dodatka za prvo dete, odnosno prvom ratom roditeljskog dodatka za drugo, treće i četvrto dete iznosi 7.500,00 dinara.

Član 23b

Visina roditeljskog dodatka utvrđuje se u odnosu na dan rođenja deteta.

Roditeljski dodatak za decu iz člana 22. stav 3. ovog zakona isplaćuje se u iznosu utvrđenom za četvrto dete.

Roditeljski dodatak za dete iz člana 22. stav 4. ovog zakona isplaćuje se u iznosu utvrđenom za četvrto dete.

Zahtev za ostvarivanje prava na roditeljski dodatak podnosi majka, odnosno otac deteta odmah nakon rođenja, u zdravstvenoj ustanovi u kojoj je dete rođeno ili direktno nadležnom organu, najkasnije do navršenih godinu dana života deteta.

Zahtev za ostvarivanje prava na roditeljski dodatak podnet u zdravstvenoj ustanovi ovlašćeni radnik zdravstvene ustanove šalje nadležnom organu elektronskim putem u skladu sa zakonom kojim se uređuje elektronski dokument i usluge od poverenja u elektronskom poslovanju.”

Član 8.

U članu 24. stav 1. menja se i glasi:

“Ukoliko u toku isplate roditeljskog dodatka koja se vrši u mesečnim ratama korisnik prava napusti dete ili umre ili dođe do promena u smislu ispunjenosti uslova iz člana 22. stav 6. ovog zakona, prekida se dalja isplata roditeljskog dodatka do odluke ministarstva nadležnog za finansijsku podršku porodici sa decom.

Stav 3. menja se i glasi:

“Izuzetno od stava 2. ovog člana za treće i četvrto dete koje je umrlo u toku isplate roditeljskog dodatka, isplaćuje se jednokratni iznos od 295.000,00 dinara.”

Stav 4. briše se.

Dosadašnji stav 10. koji postaje stav 9. menja se i glasi:

“Ministarstvo nadležno za finansijsku podršku porodici sa decom donosi odluku o daljoj isplati prava iz stava 1. i st. 4-8. ovog člana.”

Član 9.

U članu 25v stav 4. reči: “ministar nadležan za socijalna pitanja” zamenjuju se rečima: “ministar nadležan za finansijsku podršku porodici sa decom”.

U stavu 5. reči: “ministarstvo nadležno za socijalna pitanja” zamenjuju se rečima: “ministarstvo nadležno za finansijsku podršku porodici sa decom”.

Član 10.

U članu 25d st. 2-5. brišu se.

Član 11.

Posle člana 25d dodaju se čl. 25đ i 25e koji glase:

“Član 25đ

“Pravo na jednokratnu pomoć u visini od 135.000,00 dinara može ostvariti majka koja je ostvarila pravo na roditeljski dodatak za drugo, odnosno treće dete rođeno 1. januara 2024. godine i kasnije.

Član 25e

Otac deteta može ostvariti pravo na jednokratnu pomoć u iznosu utvrđenom za majku, ako ispunjava uslove za ostvarivanje prava na roditeljski dodatak za drugo, odnosno treće dete utvrđene u članu 22. stav 9. ovog zakona.

Zahtev za ostvarivanje prava iz stava 1. ovog člana podnosi se istovremeno sa zahtevom za ostvarivanje prava na roditeljski dodatak za drugo, odnosno treće dete.

Jednokratna pomoć iz stava 1. ovog člana isplaćuje se istovremeno sa prvom ratom roditeljskog dodatka za drugo, odnosno treće dete.”

Član 12.

Član 30. menja se i glasi:

“Član 30.

Pravo na dečiji dodatak ostvaruje se ako ukupan mesečni prihod, umanjen za poreze i doprinose, po članu porodice ostvaren u tri meseca koji prethode mesecu u kome je podnet zahtev ne prelazi utvrđeni cenzus.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, pravo na dečiji dodatak bez ponovnog dostavljanja dokaza o materijalnom stanju porodice ostvaruje korisnik novčane socijalne pomoći čija deca redovno pohađaju školu.

Pravo na dečiji dodatak nezavisno od materijalnih uslova porodice iz čl. 7. i 8. ovog zakona i stava 1. ovog člana ostvaruje korisnik čije dete ostvaruje dodatak za pomoć i negu drugog lica ili uvećani dodatak za pomoć i negu drugog lica.

Ispunjenost uslova iz ovog člana organ nadležan za rešavanje o pravu utvrđuje pribavljanjem podataka iz službenih evidencija po službenoj dužnosti.”

Član 13.

U članu 33. stav 2. menja se i glasi:

“Iznos dečijeg dodatka, utvrđen u stavu 1. ovog člana, za jednoroditeljske porodice i staratelje uvećava se za 30%, a za roditelje deteta sa smetnjama u razvoju i deteta sa invaliditetom, za koje je doneto mišljenje Komisije, i za dete koje ostvaruje dodatak za pomoć i negu drugog lica ili uvećani dodatak za pomoć i negu drugog lica, a koje ne koristi usluge smeštaja, uvećava se za 50%.”

Član 14.

U članu 34. posle stava 4. dodaje se stav 5. koji glasi:

“Pravo iz stava 1. ovog člana može se ostvariti ako jedinica lokalne samouprave ne finansira isto pravo.”

Član 15.

U članu 35. posle stava 2. dodaje se stav 3. koji glasi:

“Pravo iz stava 1. ovog člana može se ostvariti ako jedinica lokalne samouprave ne finansira isto pravo.”

Član 16.

U članu 36. posle stava 1. dodaje se stav 2. koji glasi:

“Pravo iz stava 1. ovog člana može se ostvariti ako jedinica lokalne samouprave ne finansira isto pravo.”

Član 17.

Podzakonski propisi doneti na osnovu Zakona o finansijskoj podršci porodici sa decom (“Službeni glasnik RS”, br. 113/17, 50/18, 46/21 - US, 51/21 - US 53/21 - US, 66/21, 130/21, 43/23 - US 62/23 i 11/24 - US) uskladiće se sa odredbama ovog zakona u roku od šest meseci od njegovog stupanja na snagu.

Član 18.

Pravo na ostale naknade po osnovu rođenja i nege deteta za dete rođeno pre stupanja na snagu ovog zakona, ostvarivaće se u skladu sa propisom koji je bio na snazi u vreme otpočinjanja ostvarivanja prava.

Pravo na roditeljski dodatak za decu rođenu pre 1. januara 2024. godine, ostvarivaće se u skladu sa propisom koji je bio na snazi u vreme rođenja deteta.

Član 19.

Postupci za ostvarivanje prava na roditeljski dodatak, prava na paušal za nabavku opreme za dete, prava na jednokratnu pomoć za rođenje drugog i trećeg deteta i prava na jednokratni iznos za treće i četvrto dete koje je umrlo u toku isplate roditeljskog dodatka ‒ za decu rođenu 1. januara 2024. godine i kasnije, koji su započeti, a po kojima nije doneto konačno rešenje do stupanja na snagu ovog zakona, okončaće se u skladu sa ovim zakonom.

Konačna rešenja doneta pre stupanja na snagu ovog zakona kojima je priznato pravo na roditeljski dodatak, pravo na paušal za nabavku opreme za dete, pravo na jednokratnu pomoć za rođenje drugog i trećeg deteta i pravo na jednokratni iznos za treće i četvrto dete koje je umrlo u toku isplate roditeljskog dodatka ‒ za decu rođenu 1. januara 2024. godine i kasnije, po kojima nisu vršene isplate ili po kojima su izvršene jednokratne isplate ili su započete isplate u jednakim mesečnim ratama, uskladiće se po službenoj dužnosti, u pogledu iznosa priznatog prava, sa jednokratnim iznosom odnosno, mesečnim iznosom rate roditeljskog dodatka, paušala za nabavku opreme za dete, jednokratne pomoći za rođenje drugog i trećeg deteta i jednokratnog iznosa za treće i četvrto dete koje je umrlo u toku isplate roditeljskog dodatka, utvrđenim ovim zakonom.

Usklađivanje i isplata novčanog iznosa razlike između isplaćenog jednokratnog iznosa, odnosno isplaćenih mesečnih rata i iznosa koji pripada u skladu sa ovim zakonom, za prava iz stava 2. ovog člana, izvršiće se u roku od šest meseci od stupanja na snagu ovog zakona.

Član 20.

Ovaj zakon stupa na snagu 1. novembra 2024. godine.

IZ OBRAZLOŽENJA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA

Zakon o finansijskoj podršci porodici sa decom (“Službeni glasnik RS”, br. 113/17, 50/18, 46/21-US, 51/21-US, 53/21-US, 66/21, 130/21, 43/23-US, 62/23 i 11/24-US, u daljem tekstu: Zakon) zasnovan je na pravu i dužnosti roditelja da podižu i vaspitavaju decu, pravu deteta na uslove života koji mu omogućavaju pravilan razvoj i obavezi države da podrži dobrobit porodice, deteta i budućih generacija.

Odredbe ovog zakona predstavljaju deo ukupne društvene brige o deci i doprinose poboljšanju uslova za zadovoljavanje osnovnih potreba dece, daju poseban podsticaj za rađanje dece i pružaju podršku materijalno ugroženim porodicama, porodicama sa decom sa smetnjama u razvoju i decom sa invaliditetom, kao i deci bez roditeljskog staranja.

Zato ovaj zakon predstavlja opredeljenje države u oblasti populacione politike, a uključujući demografske potrebe.          

Razlozi za donošenje ovog zakona proizlaze iz analize njegove dosadašnje primene u praksi i potrebe izmena i dopuna postojećih zakonskih rešenja u cilju njegovog daljeg unapređenja.

Po razmatranju svih predloženih rešenja i njihovih ekonomskih efekata pristupilo se izmenama i dopunama zakonskih odredaba u okviru raspoloživih budžetskih mogućnosti kako bi se dodatno poboljšao materijalni položaj porodica sa decom.

III. OBJAŠNJENJE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINIH REŠENJA

Članom 1. Predloga zakona brisan je stav 5. u članu 5. Zakona jer Republički geodetski zavod u skladu sa članom 10. stav 1. tačka 13) Zakona o državnom premeru i katastru (“Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 18/10, 65/13, 15/15 - US, 96/15, 47/17 - autentično tumačenje, 113/17 - dr. zakon, 27/18 - dr. zakon, 41/18 - dr. zakon, 9/20 - dr. zakon i 92/23) više ne vodi evidenciju o katastarskim prihodima.

Članom 2. Predloga zakona izvršena je korekcija u članu 8. stav 2. Zakona koja se odnosi na prihode od poljoprivredne delatnosti.

Članom 3. Predloga zakona u članu 9. Zakona brisan je stav 2. koji se odnosi na podatke o katastarskim prihodima.

Članom 4. Predloga zakona izvršena je korekcija u članu 16b stav 1. Zakona koja se odnosi na način utvrđivanja osnovice naknade zarade, odnosno naknade plate oca deteta, ako je majka deteta lice koje samostalno obavlja delatnost ili kao nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva ima status lica koje samostalno obavlja delatnost prema zakonu kojim se uređuje porez na dohodak građana, a u cilju ujednačavanja sa načinom obračuna naknade zarade za vreme porodiljskog odsustva i odsustva sa rada radi nege deteta, u skladu sa Odlukom Ustavnog suda br. IUz-60/2021 od 14. februara 2024. godine.

Članom 5. Predloga zakona izvršena je korekcija u članu 18. stav 1. Zakona koja se odnosi na način utvrđivanja osnovice za obračun ostale naknade po osnovu rođenja i nege deteta za lica iz člana 17. st. 1. i 2. a u cilju ujednačavanja sa načinom obračuna naknade zarade za vreme porodiljskog odsustva i odsustva sa rada radi nege deteta, u skladu sa Odlukom Ustavnog suda br. IUz-60/2021 od 14. februara 2024. godine.

Članom 6. Predloga zakona u članu 23. Zakona brisanu su st. 5-11.

Članom 7. Predloga zakona dodaju se čl. 23a i 23b kojim su utvrđeni iznosi roditeljskog dodatka i paušala za nabavku opreme za dete, za decu rođenu 1. januara 2024. godine i kasnije i način podnošenja zahteva.

Članom 8. Predloga zakona izvršena je izmena u članu 24. st. 1. i 3. Zakona koja se odnosi na dodatno preciziranje uslova za prekidanje isplate roditeljskog dodatka do odluke ministarstva nadležnog za finansijsku podršku porodici sa decom imajući u vidu primenu odredbe u praksi.

Takođe, u članu 24. Zakona izvršena je korekcija jednokratnog iznosa roditeljskog dodatka od 1. januara 2024. godine i kasnije, za treće i četvrto dete koje je umrlo u toku isplate roditeljskog dodatka i donošenja odluke u slučaju prekida isplate roditeljskog dodatka.

Članom 9. Predloga zakona izvršene su izmene u članu 25v st. 4. i 5. Zakona koje se odnose na predsednika Komisije za dodelu novčanih sredstava za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično - stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta i pružanje stručne i administrativno-tehničke potpore Komisiji.

Članom 10. Predloga zakona brisan su st. 2 -5. u članu 25d Zakona.

Članom 11. Predloga zakona dodati su čl. 25đ i 25e kojim je utvrđena visina jednokratnog iznosa za drugo i treće dete od 1. januara 2024. godine i kasnije i način na koji otac deteta ostvaruje ovo pravo.

Članom 12. Predloga zakona izmenjen je član 30. Zakona i propisani su uslovi za ostvarivanje prava na dečiji dodatak.

Preciziran je način ostvarivanja prava na dečiji dodatak nezavisno od materijalnih uslova porodice.

Članom 13. Predloga zakona izvršene su izmene u članu 33. stav 2. Zakona koje se odnose na krug lica koja mogu ostvariti pravo na dečiji dodatak koji je uvećan za 50%.

Članom 14. Predloga zakona izvršena je dopuna odredbe člana 34. Zakona koja se odnosi na ostvarivanje prava na naknadu troškova boravka u predškolskoj ustanovi dece bez roditeljskog staranja u slučaju da jedinica lokalne samouprave ne finansira navedeno pravo.

Članom 15. Predloga zakona izvršena je dopuna odredbe člana 35. Zakona koja se odnosi na ostvarivanje prava na naknadu troškova boravka u predškolskoj ustanovi dece sa smetnjama u razvoju i dece sa invaliditetom u slučaju da jedinica lokalne samouprave ne finansira navedeno pravo.

Članom 16. Predloga zakona izvršena je dopuna odredbe člana 36. Zakona koja se odnosi na ostvarivanje prava na naknadu troškova boravka u predškolskoj ustanovi dece korisnika novčane socijalne pomoći u slučaju da jedinica lokalne samouprave ne finansira navedeno pravo.

Članom 17. Predloga zakona određuje se rok za usklađivanje podzakonskih akata sa izmenama i dopunama Zakona.

Članom 18. Predloga zakona predlažu se prelazne odredbe kojima se daju rešenja o postupcima ostvarivanja prava na ostale naknade po osnovu rođenja i nege deteta za dete rođeno pre stupanja na snagu ovog zakona i ostvarivanja prava na roditeljski dodatak za decu rođenu pre 1. januara 2024. godine.

Članom 19. Predloga zakona uređen je način okončanja započetih postupaka za ostvarivanje prava na roditeljski dodatak, paušal za nabavku opreme za dete i jednokratnog iznosa pomoći za rođenje drugog i trećeg deteta i jednokratnog iznosa za dete koje je umrlo u toku isplate roditeljskog dodatka, za decu rođenu od 1. januara 2024. godine i kasnije.

Ovim članom uređen je i način isplate razlike između već isplaćenog iznosa navedenih prava za decu rođenu od 1. januara 2024. godine i kasnije sa novoutvrđenim iznosima prava kao i rok za njihovu isplatu.

Članom 20. Predloga zakona propisano je stupanje na snagu Zakona.

            IV. PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA POTREBNIH ZA SPROVOĐENJE ZAKONA

Sredstva za realizaciju prava propisanih Zakonom o finansijskoj podršci porodici sa decom u 2024. godini opredeljena su u budžetu Republike Srbije na razdelu Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja: Program 0903 - Porodično-pravna zaštita građana, Programska aktivnost 0001 - Prava korisnika iz oblasti zaštite porodice i dece, Funkcija 040 - Porodica i deca, Ekonomska klasifikacija 472 u iznosu od 92.771.788.000,00 dinara.

Za isplatu prava propisanih ovim Predlogom zakona o izmenama i doupunama Zakona o finansijskoj podršci porodici sa decom potrebna su sredstva u iznosu od 10.000.000.000,00 dinara.

            V. OPŠTI INTERES ZBOG KOJEG SE PREDLAŽE POVRATNO DEJSTVO POJEDINIH ODREDABA ZAKONA

Predlog zakona o izmenama i dopunama Zakona o finansijskoj podršci porodici sa decom sadrži odredbe kojima se povećava visina roditeljskog dodatka i paušal za nabavku opreme za decu rođenu 1. januara 2024. godine i kasnije (član 7) i visina jednokratne pomoći za drugo i treće dete od 1. januara 2024. godine i kasnije (član 11). Navedena prava sadržana su i u važećem zakonu, s tim što se predloženim izmenama i dopunama Zakona povećava visina tih prava za svu decu koja su rođena 1. januara 2024. godine i kasnije. Razlog za retroaktivno povećanje iznosa roditeljskog dodatka i pratećih prava sadržan je u opštem interesu da se, polazeći od raspoloživih sredstava u budžetu Republike Srbije za 2024. i projekcijama za naredne godine, roditeljima čija su deca rođena u toku tekuće kalendarske godine, kroz donošenje ovog zakona koji nije mogao biti predložen ranije, pruži dodatna (i jednaka) finansijska podrška, imajući u vidu da je povećanje nataliteta postavljeno kao strateško opredeljenje države i u ovoj i u narednim godinama, a što je u skladu sa Ustavom Republike Srbije, Programom Vlade i Deklaracijom o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničkoj budućnosti srpskog naroda.

Prelaznim odredbama Zakona (član 19) predviđeno je da će se roditeljima dece rođene 1. januara 2024. godine i kasnije, o čijim pravima nije konačno odlučeno do stupanja na snagu ovog zakona, visina prava obračunati i isplatiti u uvećanim iznosima koji su utvrđeni ovim zakonom, a u slučaju da je o navedenim pravima konačno rešeno pre donošenja, odnosno stupanja na snagu ovog zakona ‒ da će se razlika između iznosa koji su utvrđeni, odnosno koji su isplaćeni u skladu sa odredbama važećeg zakona i iznosa utvrđenih ovim zakonom obračunati i isplatiti u roku od šest meseci po njegovom stupanju na snagu.

VI. RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU

Razlozi za donošenje ovog zakona po hitnom postupku, saglasno članu 167. Poslovnika Narodne skupštine (“Službeni glasnik RS”, broj 20/12 - prečišćen tekst) sadržani su u činjenici da se predloženim zakonskim rešenjem vrše izmene i dopune Zakona o finansijskoj podršci porodici sa decom u cilju unapređenja populacione politike i podrške porodicama sa decom, koji treba da stupi na snagu 1. novembra 2024. godine.

Na taj način, otklonile bi se okolnosti koje bi mogle naneti štetu zbog nemogućnosti primene novih zakonskih rešenja, a koji su od značaja za unapređenje populacione politike i podrške porodicama sa decom.

VII. STUPANJE ZAKONA NA SNAGU

Zakonom je predviđeno njegovo stupanje na snagu 1. novembra 2024. godine.

Izvor: Vebsajt Narodne skupštine, 20.09.2024.