PRAVILNIK O SPECIJALIZACIJAMA I UŽIM SPECIJALIZACIJAMA ZDRAVSTVENIH RADNIKA I ZDRAVSTVENIH SARADNIKA

22. Anesteziologija, reanimatologija i intenzivna terapija

četiri godine
(48 meseci)

Opšte odredbe specijalizacije

Namena specijalizacije

Specijalizacija je edukativni proces koji ima za cilj sticanje stručnog i praktičnog medicinskog znanja koje će omogućiti uspešno i samostalno:

- Sprovođenje preoperativne pripreme za anesteziju

- Izvođenje svih anestezioloških i reanimacionih postupaka za vreme hirurške intervencije kao i za vreme različitih terapijskih i dijagnostičkih postupaka

- Sprovođenje reanimacije i intenzivnog lečenja u hirurškim jedinicama intenzivnog lečenja

- Sprovođenje reanimacionih postupaka na nehirurškim odeljenjima intenzivnog lečenja na kojima je potrebna potpora funkcije respiratornog, kardiovaskularnog i ostalih vitalnih sistema

- Sprovođenje mera reanimacije u specijalizovanim ambulantama stacionarnih ustanova i transportnim jedinicama

- Lečenje akutnog i hroničnog bola

Trajanje specijalizacije

Specijalizacija iz anesteziologije, reanimatologije i intenzivne terapije traje 4 godina (48 meseci).

Lekaru na specijalizaciji pripada godišnji odmor čiji su dužina i način korišćenja regulisani zakonom. Vreme korišćenja godišnjeg odmora određuje specijalizant u dogovoru sa mentorom kod koga obavlja specijalistički staž.

Vreme provedeno na godišnjem odmoru uračunava se u vreme koje je provedeno na specijalističkom stažu.

Struktura specijalizacije

Proces specijalizacije podeljen je na sedam celina koje se obavljaju prema predviđenom redosledu. Time se obezbeđuje postupnost i kontinuitet edukativnog procesa.

Lekar na specijalizaciji započinje staž na određenom nivou nakon što dobije uput. Posle obavljenog staža u navedenim celinama, obavezno je polaganje kolokvijuma u cilju provere stečenog znanja.

Uslov za prelazak u sledeći nivo specijalističkog staža jesu obavljen staž i položen kolokvijum na prethodnom nivou.

Provera znanja

U toku specijalističkog staža vrši se kontinuirana provera praktičnog i teorijskog znanja. Posebna provera znanja u obliku kolokvijuma obavlja se na kraju svake celine specijalističkog staža.

Kolokvijumi predstavljaju oblik provere uspešnosti edukacije specijalizanta. Polažu se na kraju završene svake celine specijalističkog staža i obavljaju se onim redosledom kojim se obavlja i specijalistički staž.

Kolokvijum se polaže isključivo kod nastavnika i saradnika Katedre a koji su određeni od strane šefa Katedre.

Specijalizanti tokom specijalizacije polažu sledeće kolokvijume:

1. Opšta anesteziologija

2. Kardiologija

3. Specijalna anesteziologija

4. Pedijatrijska anestezija

5. Reanimatologija i intenzivno lečenje

PREGLED PROGRAMA SPECIJALIZACIJE

DVOSEMESTRALNA NASTAVA OBAVLJA SE NA TREĆOJ GODINI SPECIJALISTIČKOG STAŽA

Mesto specijalizacije

Delovi specijalizacije 1 i 2 obavljaju se u mentorskim ustanovama, ukoliko za to postoje uslovi.

Mentorstvo podrazumeva postojanje specijaliste odgovarajućeg profila i uslova za savlađivanje svih veština predviđenih programom specijalizacije.

Ukoliko ne postoje uslovi za obavljanje specijalističkog staža u mentorskoj ustanovi, mesto obavljanja specijalističkog staža određuje šef Katedre.

Delovi specijalizacije 3, 4 i 5 obavljaju se u ustanovama koje su nastavne baze Medicinskog fakulteta a što je propisano programom specijalizacije.

U toku treće godine specijalističkog staža sprovodi se obavezna teoretska dvosemestralna nastava.

Nije moguće menjati mesto specijalizacije bez posebnog odobrenja šefa Katedre.

Radno edukativne obaveze u toku specijalizacije

Za sprovođenje medicinskih postupaka lekara na specijalizaciji odgovoran je lekar specijalista pod čijom se kontrolom sprovodi edukativni proces.

U cilju sticanja potrebnih znanja i veština, pored edukacije u toku redovnog radnog vremena, specijalizant ima obavezu i da učestvuje u dežurstvima u ustanovi u kojoj obavlja specijalistički staž.

Broj dežurstva ne može biti veći od jednog nedeljno.

STRUKTURA SPECIJALIZACIJE

1. OPŠTA ANESTEZIOLOGIJA - 10 meseci

2. INTERNA MEDICINA I HIRURGIJA - 9 meseci

3. SPECIJALNA ANESTEZIOLOGIJA - 18 meseci

4. REANIMATOLOGIJA - 3 meseca

5. INTENZIVNO LEČENJE - 8 meseci

7. PRIPREMA ZA POLAGANJE ISPITA - 2 meseca

OBAVEZNA DVOSEMESTRALNA NASTAVA OBAVLJA SE U TREĆOJ GODINI SPECIJALISTIČKOG STAŽA

1. OPŠTA ANESTEZIOLOGIJA

2. INTERNA MEDICINA I HIRURGIJA

3. SPECIJALNA ANESTEZIOLOGIJA

4. REANIMATOLOGIJA

5. INTENZIVNO LEČENJE

23. Otorinolaringologija

četiri godine
(48 meseci)

Osnove i cilj specijalizacije

Specijalizacija otorinolaringologije je organizovani i standardizovani proces poslediplomskog obrazovanja tokom koga doktor medicine stiče teorijska i praktična znanja iz oblasti otorinolaringologije, srodnih medicinskih disciplina i medicine uopšte, koja omogućavaju da kao specijalista kompetentno i uspešno samostalno zbrinjava većinu bolesnika sa akutnim i hroničnim poremećajima i bolestima otorinolaringološkog područja, a da se u svim ostalim slučajevima dovoljno sigurno snalazi u dijagnostici da bi bolesnike pravovremeno uputio na odgovarajuće mesto na lečenje. Zbrinjavanje podrazumeva primenu najviših standarda u dijagnostici, lečenju, rehabilitaciji i prevenciji oboljenja. Specijalista otorinolaringologije osposobljen je i za planiranje i izvođenje stručnih projekata, shvata neophodnost kontinuirane medicinske edukacije uz implementaciju svih novih naučnih i tehnoloških saznanja, a takođe stiče osnovu da svoja znanja, veštine i iskustva prenosi mladim kolegama.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija otorinolaringologije traje četiri godine (uz mogućnost produžavanja u slučaju nedovoljnog uspeha kandidata, a na predlog mentora) za koje vreme je će se obaviti kompletan program sticanja znanja i veština u kvalitetu i obimu koji odgovaraju evropskim standardima. Pod četiri godine specijalizacije podrazumeva se 48 meseci, u šta su uključeni i godišnji odmori lekara na specijalizaciji u skladu sa zakonom. Specijalizacija podrazumeva celodnevni angažman i ne može se obavljati uz drugi posao istovremeno. ORL specijalisti koji žele da se usavrše iz užih zdravstvenih ORL specijalizacija mogu nastaviti supspecijalističko školovanje neposredno u produžetku osnovne specijalizacije ili kasnije. Subspecijalizacije otorinolaringologije su iz oblasti audiologije, fonijatrije i rinoalergologije i traju po 2 godine.

Strukturu četvorogodišnjeg specijalističkog staža otorinolaringologije čine:

1. Otorinolaringologija - 32 meseca,

2. Maksilofacijalna hirurgija - 1 mesec,

3. Neurohirurgija - 2 meseca,

4. Opšta hirurgija - 3 meseca,

5. Plastična i rekonstruktivna hirurgija - 1 mesec.

6. Dvosemestralna nastava - 9 meseci,

Po pravilu, sve četiri godine specijalizacije, obavljaju se na klinikama medicinskih fakulteta, a najmanje 12 meseci otorinolaringologije (od ukupno 32 meseca) i kompletna dvosemestralna nastava (9 meseci). Deo specijalističkog staža može se obavljati i u za to kvalifikovanim otorinolaringološkim ustanovama koje imaju ORL stacionar, ali striktno po ovom programu i pod rukovodstvom mentora imenovanih od strane ovlašćenih organa prema važećim kriterijumima i standardima.

Program provere znanja

Specijalizacija otorinolaringologije se obavlja po tačno utvrđenom programu, u mentorskom sistemu, uz usmerenost na individualni rad sa svakim lekarom na specijalizaciji i uz stalnu proveru stečenog znanja, organizovani sistem kolokvijuma i završni specijalistički ispit.

Tokom dvosemestralne nastave obaviće se najmanje dva kolokvijuma:

1. Primenjene bazične nauke (anatomija, fiziologija, histologija, patološka anatomija) u ORL regije (uvo, nos, paranazalne šupljine, usna duplja, farinks, larinks, vrat, traheobronhalno stablo, ezofagus).

2. Klinička patologija ORL regije: otologija, audiologija, rinologija i rinoalergiologija, faringologija, laringologija, traheobronhoezofagologija. Ovaj se kolokvijum može polagati u dva dela.

Predispitni kolokvijum iz otorinolaringologije kandidat polaže najkasnije mesec dana pred ispit pred dvočlanom komisijom nastavnika ORL katedre i sastoji se u detaljnoj proveri teorijskih znanja kandidata.

Po završetku obaveznog specijalističkog staža, kandidat, koji je od strane mentora ocenjen da ima neophodno potrebno teorijsko i praktično znanje i ako je položio predviđene kolokvijume, pristupa polaganju završnog ispita pred ovlašćenom komisijom.

Program specijalizacije po oblastima i veštinama

I/1 Otorinolaringologija - 32 meseca

1. Otoskopija

gleda 10 izvodi 500

2. Otomikroskopija

gleda 10 izvodi 500

3. Čitanje RTG snimaka (standardni, CT i MR) temporalne kosti

gleda 5 tumači 50

4. Tonalna liminarna audiometrija

gleda 5 tumači 50

5. Supraliminarna audiometrija

gleda 5 tumači 50

6. Govorna audiometrija

gleda 5 tumači 5

7. Timpanometrija

gleda 5 tumači 50

8. Stapedius refleks

gleda 5 tumači 50

9. Akumetrijski testovi

gleda 5 izvodi 50

10. Kalorični test

gleda 5 tumači 50

11. Kliničko ispitivanje vestibularnog aparata (testovi ortostatike i dinamostatike)

gleda 10 izvodi 100

12. Sirmerov test

gleda 2 tumači 2

13. Elektrogustometrija

gleda 2 tumači 2

14. BERA

gleda 5

15. Otoakustička emisija

gleda 5

16. Elektronistagmografija

gleda 10 tumači 10

17. Određivanje slušnih aparata

gleda 10 izvodi 5

18. Rehabilitacija nagluvosti kod dece

gleda 10

19. Rehabilitacija nagluvosti kod odraslih

gleda 10

20. Ispiranje uva

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

21. Ispiranje cerumena

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

22. Biopsija promene u uvu i zvukovodu

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

23. Ekstrakcija stranih tela zvukovoda

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

24. Obrada rana aurikule i okolnih struktura

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

25. Paracenteza

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

26. Insercija ventilacionih cevčica

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

27. Antrotomija

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

28. Mastoidektomija

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

29. Miringoplastika

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

30. Operacija egzostoza i benignih tumora

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

31. Operacija preaurikularnih fistula

gleda 2 asistira 2

32. Operacija kongenitalnih anomalija spoljašnjeg i srednjeg uva

gleda 2 asistira 2

33. Olapostaza

gleda 2 asistira 5

34. Timpanoplastika

gleda 5 asistira 20

35. Radikalna trepanacija temporalne kosti

gleda 2 asistira 2

36. Operacija endokranijalnih i ekstrakranijalnih otogenih komplikacija

gleda 2 asistira 2

37. Operacija otoskleroze

gleda 5 asistira 5

38. Dekompresija facijalnog nerva

gleda 2 asistira 2

39. Operacije malignih tumora spoljašnjeg uva

gleda 2 asistira 5 izvodi 5

40. Operacije malignih tumora srednjeg uva

gleda 2 asistira 2

41. Ugradnja kohlearnog implanta

gleda 2

42. Labirintektomija

gleda 1

43. Resekcija vestibularnog nerva

gleda 1

44. Operacije neurinoma pontocerebelarnog ugla

gleda 1

I/2 Rinologija i rinoalergologija

45. Operacije glomus tumora

gleda 1

46. Rinoskopija

gleda 10 izvodi 500

47. Zadnja rinoskopija

gleda 5 izvodi 50

48. Endoskopija nosa, epifaringoskopija

gleda 5 asistira 10 izvodi 10

49. Čitanje radigrafskih snimaka (standardni, CT i MR) nazo-paranazalnih

gleda 5 tumači 10

50. Olfaktometrija

gleda 5 izvodi 5

51. Biopsija tumorskih promena nosa i paranazalnih šupljina

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

52. Kutani prick test na inhalacione alergene

gleda 5 asistira 10 izvodi 10

53. Nazalni provokativni testovi

gleda 2

54. Akustička rinometrija, rinomanometrija

gleda 5 izvodi 5

55. Zbrinjavanje rana u predelu nosa i lica

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

56. Incizija hematoma i apscesa septuma

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

57. Zaustavljanje epistakse kauterizacijom

gleda 5 asistira 10 izvodi 10

58. Prednja tamponada nosa

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

59. Zadnja tamponada nosa

gleda 3 asistira 3 izvodi 3

60. Repozicija nosnih kostiju

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

61. Strana tela nosa

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

62. Septoplastika

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

63. Endonazalna polipektomija

gleda 5 asistira 10

64. Ekscizija manjih promena na licu i nosu uz rekonstrukciju defekta

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

65. Mukotomija nosne školjke

gleda 2 asistira 2 izvodi 1

66. Trepanacija maksilarnog sinusa - Caldwell Luc

gleda 2 asistira 2 izvodi 1

67. Resekcija manjih tumora nosa i lica

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

68. UZ paranazalnih šupljina

gleda 5 izvodi 5

69. Rinoseptoplsatika

gleda 5 asistira 10

70. Funkcionalna endoskopska hirurgija sinusa

gleda 5 asistira 5

71. Lateralna rinotomija

gleda 2 asistira 2

72. Osteoplastične operacije frontalnog sinusa

gleda 2 asistira 2

73. Etmoidektomije (endonazalne i ekstranazalne)

gleda 2 asistira 2

74. Operacije sfenoidnog sinusa

gleda 2 asistira 2

75. Operacije malignih tumora maksile (maksilektomija)

gleda 2 asistira 2

76. Operacija tumora paranazalnih šupljina

gleda 2 asistira 2

77. Operacije rinofime

gleda 1 asistira 1

78. Zbrinjavanje povreda lica Le Fort

gleda 2 asistira 2

79. Zbrinjavanje frontoetmoidnih povreda

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

80. Ridlova operacija frontalnog sinusa

gleda 1 asistira 1

81. Zatvaranje nazolikvoreje

gleda 1 asistira 1

82. Operacije ozene

gleda 1

I/3 Faringologija

83. Orofaringoskopija

gleda 10 izvodi 500

84. Radiološka (CT, MR) dijagnostika farinksa

gleda 5 tumači 10

85. Endoskopska dijagnostika farinksa

gleda 5 izvodi 10

86. Dijagnostika poremećaja akta gutanja

gleda 5 tumači 5

87. Zbrinjavanje povreda farinksa

gleda 5 asistira 5 izvodi 2

88. Biopsija tumorskih promena usne duplje i farinksa

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

89. Scintigrafija pljuvačnih žlezda

gleda 2

90. Sialografija

gleda 2

91. Zbrinjavanje povreda usne duplje

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

92. Ekstrakcija stranih tela usne duplje i ždrela

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

93. Incizija peritonzilarnog apscesa, retrofaringealnog apscesa

gleda 2 asistira 2 izvodi 5

94. Tonzilektomija u lokalnoj anesteziji

gleda 10 asistira 10 izvodi 20

95. Tonzilektomija u opštoj anesteziji

gleda 10 asistira 10 izvodi 50

96. Adenoidektomija

gleda 10 asistira 10 izvodi 50

97. Zbrinjavanje krvarenja nakon tonzilektomije

gleda 5 asistira 5 izvodi 2

98. Ekstirpacija podvilične pljuvačne žlezde

gleda 5 asistira 5 izvodi 2

99. Operacija tumora usne duplje i farinksa

gleda 10 asistira 10

100. Operacija juvenilnog fibroma

gleda 1

101. Radiološka dijagnostika i embolizacija juvenilnog angiofibroma

gleda 1

102. Operacija malignog tumora usne duplje

gleda 2 asistira 2

103. Operacija malignog tumora jezika

gleda 2 asistira 2

104. Operacija malignog tumora orofarinksa

gleda 2 asistira 2

105. Operacija tumora parafarinksa

gleda 1 asistira 1

106. Operacija tumora retrofarinksa

gleda 1 asistira 1

107. Operacija apscesa i flegmone parafarinksa, retrofarinksa

gleda 2 asistira 2

108. Operacije tumora pljuvačnih žlezda

gleda 2 asistira 2

109. Parotidektomija

gleda 2 asistira 2

110. Operacija ahalazije krikofaringealnog sfingtera

gleda 1

111. Operacije pulzionih divertikula hipofarinksa

gleda 1

112. Operacije rascepa usne, nepca

gleda 1

I/4 Laringologija i traheobronhoezofagologija

113. Indirektna laringoskopija

gleda 10 izvodi 500

114. Direktna laringoskopija

gleda 10 izvodi 10

115. Direktna laringomikroskopija

gleda 10 asistira 10 izvodi 10

117. Intubacija

gleda 10 asistira 10 izvodi 10

118. Endoskopska dijagnostika larinksa i hipofarinksa

gleda 10 asistira 10 izvodi 10

119. Radiološka dijagnostika (tomogram larinksa, CT i MR)

gleda 10 tumači 20

120. Biopsija promena u larinksu u indirektnoj laringoskopiji, u direktnoj laringomikroskopiji

gleda 10 asistira 10 izvodi 10

121. Stroboskopija

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

122. Fonijatrijski testovi procene kvaliteta glasa

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

123. Ultrazvuk vrata

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

124. Fonijatrijska rehabilitacija glasa i govora

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

125. Operacija kongenitalnih malformacija larinksa (laringokele, membrane, ciste, laringomalacije)

gleda 2 asistira 2

126. Operacija pseudotumora i benignih tumora larinksa u direktnoj laringomikroskopiji

gleda 10 asistira 10 izvodi 10

127. Ekstrakcija stranih tela larinksa

gleda 2 asistira 2 izvodi 2

128. Operacija medijalne ciste vrata

gleda 5 asistira 5 izvodi 2

129. Operacija lateralne ciste vrata

gleda 5 asistira 5

130. Ekstirpacija limfnih čvorova vrata

gleda 5 asistira 5 izvodi 2

131. Incizije apscesa i flegmina vrata i poda usne duplje

gleda 2 asistira 2

132. Hirurško zbrinjavanje težih povreda larinksa

gleda 2 asistira 2

133. Zbrinjavanje povreda vrata

gleda 2 asistira 2

134. Operacija unilateralnih i bilateralnih pareza rekurensa

gleda 2 asistira 2

135. Operacije laringokele

gleda 1 asistira 1

136. Totalna laringektomija

gleda 10 asistira 20

137. Funkcionalna hirurgija malignih tumora larinksa

gleda 10 asistira 20

138. Disekcije vrata gleda

10 asistira 20

139. Rekonstrukcije velikih defekata lica i vrata

gleda 5 asistira 5

140. Parcijalne faringektomije

gleda 5 asistira 5

141. Totalne faringolaringektomije

gleda 10 asistira 20

142. Hemitireoidektomija

gleda 2 asistira 2

143. Totalna tireoidektomija

gleda 2 asistira 2

144. Operacije tumora vrata

gleda 2 asistira 2

145. Laterofiksacija glasnica

gleda 2 asistira 2

146. Hirurška korekcija glasnica kod unilateralnih pareza rekurensa

gleda 2 asistira 2

147. Ugradnja vokalnih proteza

gleda 5 asistira 5

148. Dekanilman i sutura traheostome

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

149. Promena trahealne kanile

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

150. Laringotraheobronhoskopija

gleda 5 asistira 5 izvodi 10

151. Ezofagoskopija dijagnostička (korozivna oštećenja, zapaljenja, tumori, fistule)

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

152. Ezofagoskopija terapijska (strana tela)

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

153. Bužiranje jednjaka

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

154. Endoskopska dijagnostika akta gutanja

gleda 5 asistira 5

155. Rendgen dijagnostika poremećaja gutanja i pasaža jednjaka

gleda 5 tumači 5

156. Gastrostomija

gleda 2 asistira 2

157. Ekstrakcija stranog tela traheobronhalnog stabla

gleda 2 asistira 2

158. Plasiranje nazogastrične sonde

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

159. Traheostomija (hirurška i urgentna)

gleda 5 asistira 5 izvodi 5

160. Operacije stenoza traheje

gleda 2 asistira 2

161. Operacije tumora vratnog dela traheje

gleda 1 asistira 1

162. Operacije stenoza larinksa

gleda 2 asistira 2

II oblast: Maksilofacijalna hirurgija - 1 mesec

1. Repozicija i imobilizacija frakture mandibule

asistira: 2

2. Repozicija i imobilizacija frakture maksile

asistira: 2

III oblast: Neurohirurgija - 1 mesec

1. Nativna neuroradiološka ispitivanja (indikacije i tumačenje nalaza)

gleda: 10 asistira: 10

2. Mijelografija (indikacije i tumačenje nalaza)

gleda: 5

3. CT (indikacije i tumačenje nalaza)

gleda: 15 asistira: 15

4. NMR (indikacije i tumačenje nalaza)

gleda: 7 asistira: 7

5. Scintigrafija mozga (indikacije i tumačenje nalaza)

gleda: 10

6. Ultrazvučni pregled glave

gleda: 10 asistira: 10

7. EEG (osobenosti izvođenja i tumačenja u razvojnom periodu)

gleda: 5

8. Obrada rana poglavine

gleda: 10 asistira: 30

9. Tumori PCU

gleda: 10 asistira: 13

10. Transfenoidalna operacija tumora hipofize

gleda: 10 asistira: 10

11. Tumori baze lobanje (prednji pristup)

gleda: 10 asistira: 10

12. Kraniotomija

asistira: 2

13. Trepanacija lobanje

asistira: 2

IV oblast: Opšta hirurgija za ORL - 3 meseca

1. Endotrahealna intubacija

izvodi: 10

2. Veštačko disanje - manuelne i insuflacione metode

izvodi: 10

3. Totalna tireoidektomija sa identifikacijom n. Rekurensa

asistira: 2

4. Paratireoidektomija

asistira: 2

5. Sutura perforacije jednjaka

asistira: 2

6. Divertikulektomija i korikomiotomija

gleda: 3

7. Radikalna operacija Ca kardije

gleda: 5

8. Radikalna operacija Ca jednjaka

gleda: 5

9. Rekonstrukcija jednjaka

gleda: 5

10. Skopija i grafija grudnog koša

izvodi. 5

11. Obrada lacerokontuznih rana

izvodi: 10

12. Šav manjih krvnih sudova zbog povrede

asistira: 2

13. Tehnika arteficijalne ventilacije

gleda: 5

14. Uvođenje nazogastrične sonde

gleda: 1 asistira: 3

15. Obrada rane na licu

izvodi: 5

16. Hirurško lečenje infekcija na vratu

izvodi: 2

17. Kardiopulmonalna reanimacija

gleda: 20 asistira: 20

18. Zbrinjavanje gnojnih infekcija šake

izvodi: 5

V oblast: Plastična i rekonstruktivna hirurgija za ORL - 1 mesec

1. Korekcija otopostaze

gleda: 30 asistira: 20

2. Manje korektivne operacije kapaka, nosa, usni i aurikula

gleda: 30 asistira: 20

3. Hirurško lečenje dekubitalnih ulcera

gleda: 15 asistira: 10

4. Cirkumzacija i frenulotomija

gleda: 15 asistira: 10

5. Rinoplastika

gleda: 24 asistira: 20

6. Uzimanje transplantata

izvodi: 3

7. Rekonstrukcije kože

asistira: 5

8. Tretman opekotina

izvodi: 4

Program teorijske nastave prema oblastima

Opšti deo

1. Medicinska dokumentacija u ORL - priprema bolesnika za operaciju

2. Klinička klasifikacija malignih tumora po TNM sistemu

3. Specifičnosti biopsije u ORL

Otologija

1. Klinička anatomija uva

2. Kongenitalne malformacije uva

3. Povrede uva i frakture temporalne kosti

4. Akutna zapaljenja srednjeg i unutrašnjeg uva-otoantritis, mastoiditis i labirintitis

5. Sekretorni otitis media

6. Hronični zapaljenski procesi srednjeg uva

7. Akutna nagluvost i gluvoća

8. Komplikacije zapaljenja srednjeg uva

9. Otoskleroza

10. Paralize nervusa facialisa

11. Hirurgija unutrašnjeg slušnog hodnika-vrtoglavice i tumori statoakustikusa

12. Tumori spoljnjeg i srednjeg uva

13. Mastoidektomija, timpanoplastika - nega operisanog uva

14. CT i MR dijagnostika u ORL

Audiologija

1. Fiziologija sluha i ravnoteže

2. Osnovi audiologije

3. Otoneurološka dijagnostika

4. Ispitivanje i veštačenje sluha

5. Audiološka rehabilitacija

6. Audiološka diferencijalna dijagnoza jednostranih oštećenja sluha

7. Osnovi vestibulologije

8. Ekspertiza vestibularnih poremećaja

9. Objektivno ispitivanje sluha

10. Profesionalna i toksička oštećenja sluha

Rinologija

1. Klinička anatomija i fiziologija nosa i paranazalnih šupljina

2. Povrede nosa

3. Devijacije i deformacije nosne pregrade i nosne piramide

4. Septorinoplastika

5. Povrede maksilofacijalnog masiva

6. Povrede frontoetmoidalne regije

7. Akutna i hronična zapaljenja sluzokože nosa

8. Akutna i hronična zapaljenja paranazalnih sinusa

9. Rinosinusogene komplikacije

10. Alergijske i imunološke manifestacije u ORL

11. Nosnosinusna polipoza

12. Tumori nosa

13. Tumori paranazalnih sinusa

14. Hirurgija paranazalnih sinusa

Faringologija

1. Klinička anatomija i fiziologija farinksa

2. Povrede usne duplje i ždrela

3. Zapaljenski procesi farinksa i tonzila

4. Tonzilarni problem

5. Zapaljenski procesi pljuvačnih žlezda

6. Tumori pljuvačnih žlezda

7. Tumori epifarinksa

8. Tumori mezofarinksa

9. Parafaringealni tumori

10. Tumori usne duplje

Laringologija i vrat

1. Klinička anatomija larinksa

2. Klinička fiziologija larinksa

3. Kongenitalne malformacije larinksa

4. Povrede larinksa i vrata

5. Stenoze larinksa

6. Akutna i hronična zapaljenja larinksa

7. Benigni tumori larinksa

8. Prekancerozna stanja larinksa

9. Opšti problemi malignih tumora larinksa

10. Metode ispitivanja lokalizacije i proširenosti malignih tumora larinksa

11. Terapijski protokol lečenja malignih tumora larinksa

12. Hirurške metode lečenja malignih tumora larinksa

13. Limfni sistem vrata i limfadenopatija

14. Diferencijalna dijagnoza izraštaja na vratu

15. Lečenje regionalnih metastaza malignoma ORL područja

Traheobronhologija i bronhoezofagologija

1. Strana tela donjih disajnih puteva

2. Korozivne povrede aerodigestivnih puteva

3. Strana tela jednjaka

4. Povrede jednjaka i komplikacije

Fonijatrija

1. Osnovi fonijatrije

2. Metode pregleda u fonijatriji

3. Organska oštećenja glasa

4. Funkcionalna oštećenja glasa

5. Profesionalna disfonija

6. Poremećaji govora

7. Lečenje disfonija i poremećaja govora

8. Ocena radne sposobnosti u fonijatriji

9. Rascepi usne i nepca - fonijatrijski aspekt

Plastična i rekonstruktivna hirurgija u ORL

1. Osnovni principi plastične i rekonstruktivne hirurgije u ORL

2. Rekonstrukcije defekata kože i mekih tkiva lica

3. Rekonstrukcija fistula ždrela

4. Laserska hirurgija u ORL

Anestezija i reanimacija u ORL

1. Anestezija u ORL

2. Reanimacija i postoperativna nega bolesnika

3. Akutna respiratorna insuficijencija

4. Krvarenja u području gornjih aerodigestivnih puteva

Patohistološka dijagnostika u ORL

Program specijalizacije po oblastima i veštinama

I oblast: Otorinolaringologija (32 meseca)

II Otologija i audiologija

1. Otoskopija

gleda 10

2. Otomikroskopija

gleda 10 izvodi 500

3. Čitanje RTG snimaka (standardni, CT i MR) temporalne kosti

gleda 5 tumači 50

4. Tonalna liminarna audiometrija

gleda 5 tumači 50

5. Supraliminarna audiometrija

gleda 5 tumači 50

24. Oftalmologija

četiri godine
(48 meseci)

Cilj i namena specijalizacije oftalmologije je obrazovanje lekara u toku koga se stiču teorijska i praktična znanja iz oftalmologije, srodnih medicinskih grana i medicine uopšte koja omogućuju da kompetentno i uspešno samostalno zbrinjava većinu bolesnika sa akutnim i hroničnim oftalmološkim poremećajima i bolestima oka.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija oftalmologije traje 4 godine.

Četvorogodišnja specijalizacija oftalmologije obavlja se po tačno utvrđenom programu, uz redovne provere znanja. Za organizaciju ovog procesa, u okviru definisane šeme, odgovoran je mentor.

Po pravilu, sve 4 godine specijalizacije obavljaju se na klinikama medicinskih fakulteta.

Prva godina specijalizacije može se obaviti i u za to kvalifikovanim i osposobljenim vankliničkim oftalmološkim ustanovama, ali striktno po istom ovom planu i programu i pod rukovodstvom mentora imenovanih u skladu sa strogim kriterijumima i visokim standardima.

Kontinuirana provera znanja

Od početka specijalizacije do njenog kraja obavlja se pedantna i dosledna kontinuirana provera stečenog znanja, u skladu sa ovim programom.

Kolokvijumi su:

1. Očni kapci, suzni aparat i orbita.

2. Vežnjača, rožnjača, beonjača, povrede prednjeg segmenta.

3. Očno sočivo, urođene katarakte, senilne katarakte, ostale katarakte, hirurško lečenje katarakte, aphakia i pseudoaphakia.

4. Dužica, cilijarno telo i horoidea, zapaljenja uvee, tumori uvee.

5. Glaukom, vidni živac, neurooftalmologija.

6. Vitreoretinalna oboljenja, ablacija retine, hirurgija zadnjeg segmenta, povrede zadnjeg segmenta.

7. Medical retina, retinopathia diabetica, sistemske bolesti i oko.

8. Dečja oftalmologija, nasledne bolesti, retinopathia prematurorum, prevencija ambliopie ambliopije, retinoblastom.

Spisak veština koje je obavezno savladati u toku specijalizacije, po godinama

I godina

- uzimanje oftalmološke anamneze,

- utvrđivanje osećaja svetla i određivanje projekcije,

- određivanje oštrine vida subjektivnim metodom na daljinu,

- određivanje oštrine vida subjektivnim metodom na blizinu,

- objektivne metode za utvrđivanje oštrine vida,

- određivanje oštrine vida kod zamućenih medija.

- makroskopski pregled prednjeg segmenta oka (fokalizovano svetlo, upotreba lupe),

- pregled na biomikroskopu,

- testovi bojenja (fluorescien, Bengal-rose),

- Shirmer-ov test,

- vreme pucanja suznog filma (brake up time),

- ispiranje suznih puteva,

- ispitivanje osetljivosti rožnjače,

- pahimetrija,

- određivanje dubine prednje komore,

- ispitivanje pupilarnog refleksa.

- Subjektivno određivanje refrakcije,

- objektivno određivanje refrakcije (skijaskopija, refraktometrija),

- keratometrija

- fokometar,

- korekcija refrakcionih anomalija korekcionim staklima.

- Utvrđivanje punctum proximum

- test pokrivanja i otkrivanja (cover-uncover test)

- utvrđivanje ortoforije, heteroforije, heterotropije

- određivanje vodećeg oka

- otkrivanje mikrostrabizma

- primena Madoh cilindra

- test dukcije i verzije (ispitivanje motiliteta)

- određivanje stanja konvergencije

- merenje ugla razrokosti

- određivanje diplopija

- određivanje fiksacije

- utvrđivanje elemenata binokularnog vida

- provera stereo-vida

- utvrđivanje NRKK i ARKK.

- Provera širine vidnog polja i traženje ispada u vidnom polju (konfrontacija, sferna perimetrija kinetička i statička, kampimetrija, Amsler-ova rešetka).

- Određivanje očnog pritiska (digitalno, impresioni tonometar, aplanaciona tonometrija)

- dnevna kriva

- tonografija

- određivanje skleralnog rigiditeta.

- Egzoftalmometrija (Hertel).

- Oftalmoskopija (direktna, indirektna monokularna i binokularna, upotreba lupa od 20 i od 90 D, Hrubu-evo staklo).

- Dijafanoskopija (prosvetljavanje prednjeg i zadnjeg segmenta oka).

- Gonioskopija

- biomikroskopija očnog dna (uz upotrebu kontaktnog stakla sa 3 ogledala).

- Traženje i utvrđivanje anomalija kolornog vida (seudoizohromatske tablice, Farnsworth, Nagel-ov anomaloskop)

- Dijagnostika intraokularnih stranih tela (nativni Rtg, lokalizacija pomoću Comberg-ove proteze).

- Rtg snimaka, CT i NMR kranijuma, orbita i paranazalnih šupljina.

- Zbrinjavanje najčešćih povreda u ambulanti (erozija rožnjače, ophthalmia electrica, combustio, glaucoma)

- uklanjanje stranih tela vežnjače

- instrumentalno uklanjanje stranih tela rožnjače na biomikroskopu

- hirurško zbrinjavanje manjih površnih povreda kože i vežnjače u ambulantnoj operacionoj sali (uz asistenciju)

- dijagnostika najčešćih hitnih stanja u ambulanti (perforativne i kontuzione povrede, akutni glaukom, akutni prednji uveitis, vaskularni incidenti na očnom dnu)

- Uzimanje brisa sa kapaka, vežnjače i rožnjače.

II godina

- Tumačenje ERG, EMG, VEP i EOG, adaptometrija (Goldman - Weekers, niktometar).

- Provokacioni testovi kod glaukoma.

- Sondiranje i bužiranje suznih puteva (uz asistenciju).

- Tumačenje ehografskih i angiografskih nalaza

- tumačenje Rtg, CT i NMR u složenijim slučajevima.

- Kompjuterizovana perimetrija (izvođenje i tumačenje nalaza)

- HRT (izvođenje i tumačenje nalaza).

- Fotografisanje promena na prednjem segmentu (makroskopski i foto-spalt)

- fotografisanje promena na očnom dnu (fundus kamera).

- Ekskohleacije halaciona

- incizije apscesa kapaka

- hirurška obrada manjih rana na vežnjači i na koži (u ambulantnoj sali, uz asistenciju)

- Davanje supkonjunktivalnih injekcija

- Dijagnostički scraping rožnjače.

III godina

- Ehobiometrija, ehografija oka i orbite.

- Fluoresceinska angioskopija, fluoresceinska angiografija.

- LFK perifernih promena na očnom dnu

- delimično izvođenje panfundus fotokoagulacije (pod direktnim nadzorom).

- LFK intervencije na dužici kod glaukoma (pod direktnim nadzorom)

- YAG-laser kapsulotomija (pod direktnim nadzorom).

- Određivanje, prepisivanje i aplikacija kontaktnih sočiva.

- Postavljanje indikacija i izvođenje ortoptičkog i pleoptičkog tretmana.

- Zasejavanje materijala dobijenog brisom na podlogu

- inkubiranje bakteriološke kulture na krvnom agaru,

- osnovi očitavanja rezultata na agar-ploči,

- ponovno zasejavanje radi dobijanja antibiograma

- osnovno tumačenje antibiograma

- pravljenje preparata za citološku analizu posle uzimanja materijala scraping-om - osnovi mikroskopske citološke dijagnostike

- osnovna tehnika fiksacije materijala dobijenog biopsijom ili operacijom

- upoznavanje sa tehnikom pravljenja trajnih histoloških preparata iz parafinskog kalupa

- histološka dijagnostika najčešćih promena na koži i vežnjači

- histologija intraokularnih tumora.

- Biopsije promena na koži i vežnjači

- operacije ksantelazme

- hirurško uklanjanje benignih lezija sa kože kapaka

- operacije pterigijuma (uz asistenciju).

IV godina

Program teorijske edukacije i provere znanja po godinama
(dvosemestralna teorijska nastava)

I deo - Uvod u oftalmologiju i bazična znanja (Introduction and Basic Science in Ophtalmology) - umesto dosadašnjeg I semestra dvosemestralne teorijske nastave.

Ovaj deo teorijske nastave, u obliku predavanja, seminara i diskusija, sluša se, po unapred utvrđenom planu, u toku I ili II godine specijalizacije. Teorijska nastava treba da obuhvati odabrana poglavlja iz anatomije, embriologije, refrakcije, binokularnog vida, imunologije, biohemije, genetike, mikrobiologije, farmakologije i patologije, ali i da doprinese sticanju osnovnih znanja iz: osnova epidemiologije nezaraznih bolesti, osnova javnozdravstvene oftalmologije, osnova medicinske etike (pre svega odnosa prema oftalmološkom bolesniku i prema kolegama), osnova oftalmologije zasnovane na dokazima, osnova dobre kliničke prakse, osnova dobre istraživačke prakse, etike istraživačkog rada u struci i publikovanju rezultata, kao i da uputi specijalizante na učenje iz literature (uz korišćenje savremenih sredstava komunikacije i danas dostupnih baza podataka).

II deo - Klinička oftalmologija. Teorijska nastava treba da obuhvati odabrana poglavlja iz svih oblasti kliničke oftalmologije, prevencije i rehabilitacije.

25. Dermatovenerologija

četiri godine
(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija iz dermatovenerologije je stručno obrazovni proces u toku koga specijalizant dobija teoretska i praktična znanja iz oblasti dermatovenerologije koja ga osposobljavaju za samostalno lečenje obolelih od kožnih i veneričnih bolesti.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz dermatovenerologije traje 4 godine (48 meseci)

- Opšta dermatovenerologija i specijalnosti od značaja za dermatovenerologiju 27 meseci

- Specijalna dermatovenerologija 21 mesec

Provera znanja

Provera znanja u toku specijalističkog staža

Znanje i ovladavanje propisanim veštinama koje specijalizant stiče tokom staža proveravaju se trajnim stručnim nadzorom od strane mentora i povremenim kolokvijumima. Kolokvijumi mogu biti usmeni i pismeni (test).

Znanje se proverava prikazivanjem bolesnika, pripremom seminara, referisanjem pregleda literature, učešćem u stručnim diskusijama kao i učešćem u pisanju stručnih radova.

Tokom specijalističkog staža specijalizant polaže dva kolokvijuma i radi dva seminarska rada.

I kolokvijum (dermatološka propedevtika i urgentna stanja u dermatologiji) polaže posle 6 meseci od početka staža.

II kolokvijum posle završetka dvosemestralne nastave. Kolokvijum organizuje i vodi glavni mentor. Dva seminarska rada iz oblasti specijalne dermatovenerologije specijalizant prezentira na stručnim sastancima lekara dermatovenerologa. Uslov za nastavak specijalizacije su uspešno položeni kolokvijumi i pozitivna ocena glavnog mentora.

Program specijalizacije

Program specijalizacije iz dermatovenerologije obuhvata staž iz opšte dermatovenerologije (18 meseci), i staž iz specijalne dermatovenerologije (21 mesec). Takođe je predviđeno da se u toku specijalizacije obavi specijalističko kruženje koje obuhvata druge specijalnosti koje su od značaja za dermatovenerologiju (9 meseci).

Teoretska nastava (dvosemestralna nastava iz dermatovenerologije) obavlja se u III godini specijalizacije na univerzitetskoj klinici, po utvrđenom programu koji je baziran na savremenim saznanjima iz oblasti dermatovenerologije i obuhvata:

- fiziologija, imunologija i struktura kože

- barijerna funkcija kože i njena struktura

- histopatologija kožnih oboljenja

- patofiziologija kožnih oboljenja

- principi dijagnostičkih postupaka u dermatovenerologiji

- principi lokalne dermatološke terapije

- principi sistemske dermatološke terapije

- virusne i bakterijske bolesti kože

- dermatološka mikologija i parazitologija

- polno prenosive bolesti

- dečja dermatologija

- genodermatoze

- alergijske kožne bolesti

- inflamatorne i metaboličke bolesti kože

- autoimunske bolesti kože

- tumori kože i dermatološka onkologija

- vaskularne bolesti kože

- fizikalna terapija i radioterapija u dermatovenerologiji

- dermatološka hirurgija

Predavanja se održavaju van radnog vremena tako da ne remete "kruženje" specijalizanata.

Opšta dermatovenerologija (18 meseci)

- U okviru staža iz opšte dermatovenerologije specijalizant provodi 9 meseci na dermatološkim odeljenjima u radu sa hospitalizovanim bolesnicima. Od toga 3 meseca pod neposrednim nadzorom mentora, a potom kao samostalni sobni lekar pod nadzorom nadležnog specijaliste. U toku staža na odeljenju specijalizant svakodnevno vodi najmanje 3 različita bolesnika. Uzima anamnezu, opisuje dermatološki status, kontroliše laboratorijske analize i druge dijagnostičke procedure, kontroliše sprovođenje lokalne i sistemske terapije, stara se o interkliničkim pregledima bolesnika, referiše na vizitama, prisustvuje konzilijarnim pregledima i glavnim vizitama. Upoznaje se sa osnovama psihodermatologije, uticajem dermatoza na kvalitet života pacijenta i uticaj psihičkog statusa na ishod lečenja. Na polovini staža specijalizant se uključuje u dežurstva.

- U dermatološkoj ambulanti specijalizant provodi 9 meseci. Prva 3 meseca pod nadzorom mentora, a posle samostalno pod nadzorom nadležnog specijaliste. U toku staža u dermatovenerološkoj ambulanti specijalizant pregleda najmanje 50 bolesnika nedeljno. Upoznaje se i ovladava principima dijagnostike i lečenja ambulantnih dermatoloških bolesnika, i sa vođenjem medicinske dokumentacije (bolesnički kartoni, pisanje izveštaja).

Opšti deo staža za dermatovenerologiju (9 meseci)

Interna medicina - 2 meseca (urgentna 1 mesec; reumatologija 1 mesec)

Specijalizant se upoznaje sa internističkim pristupom bolesniku posebno iz oblasti urgentnih internističkih stanja i reumatskih bolesti kao i tumačenjem rezultata biohemijskih, hematoloških, imunoloških analiza i drugih nalaza (EKG, RTG, EHO)

Infektivne bolesti - 1 mesec

Specijalizant se upoznaje sa principima dijagnostike, terapije i prevencije infektivnih bolesti posebno iz grupe virusnih oboljenja uključujući i AIDS.

Plastična hirurgija - 3 meseca

Specijalizant se upoznaje i ovladava dermatohirurškim procedurama (primena lokalne infiltrativne i regionalne blok anestezije, ekscizija i direktna sutura na trupu i ekstremitetima, licu, vratu, šakama i stopalima, duboka biopsija kože, incizija kutanih apscesa).

Mikrobiologija sa dermatološkom mikologijom i imunologija - 2 meseca

Specijalizant se upoznaje sa principima laboratorijske, bakteriološke, virusološke, parazitološke i serološke dijagnostike dermatoloških i veneričnih oboljenja. Obučava za pravilno uzimanje uzoraka: kože, nokta, sluzokože, dlaka i pripremu nativnog preparata za mikološki pregled. Ovladava tehnikom mikroskopske dijagnostike gljivičnih oboljenja. Upoznaje se sa načinom kultivacije i identifikacije dermatofita i kvasnica.

Psihijatrija - 15 dana

Specijalizant se upoznaje sa dijagnostikom i lečenjem psihičkih poremećaja koje su od posebnog značaja za psihodermatoze.

Vaskularna hirurgija - angiologija (15 dana)

Upoznavanje osnovnih procedura u dijagnostici oboljenja arterijskog sistema donjih ekstremiteta

Specijalna dermatovenerologija (21 mesec)

Dečija dermatovenerologija - 4 meseca

Ovladavanje specifičnom problematikom dijagnostike i terapije dermatoveneroloških oboljenja u dečjem uzrastu sa posebnim osvrtom na genodermatoze.

Ambulanta za bolesti koje se prenose polnim putem - 2 meseca

Specijalizant pored dijagnostike i lečenja veneričnih oboljenja upoznaje i specifičnu organizaciju rada antiveneričnog dispanzera: vođenje medicinske dokumentacije, sprovođenje epidemioloških anketa i drugih metoda u suzbijanju veneričnih oboljenja.

Dermatohistopatologija - 3 meseca

Specijalizant se obučava u izvođenju osnovnih citoloških, histoloških i imunofluorescentnih tehnika za pripremu preparata za citološku, histopatološku, imunohistohemijsku i imunofluorescentnu dijagnostiku kožnih bolesti.

Alergologija u dermatovenerologiji - 2 meseca

Specijalizant se obučava za izvođenje i interpretaciju alergoloških epikutanih, prik i intradermalnih testova u dijagnostici alergijskih dermatoza. Specijalizant se upoznaje i ovladava postupcima u dijagnostici, terapiji i prevenciji profesionalnih dermatoza, kao i mogućnostima rehabilitacije bolesnika.

Dermatološka flebologija - 2 meseca

Specijalizant se upoznaje sa kliničkom i funkcionalnom dijagnostikom hronične venske insuficijencije i terapijskim modalitetima u lečenju ulcus crurisa.

Fotodijagnostika i fototerapija u dermatologiji (2 meseca);

Specijalizant se upoznaje sa vidovima fototerapije (UVA/UVB, PUVA), indikacijama za njihovu primenu i sprovodi je. Ovladava dijagnostikom oboljenja kože i kose primenom Wood-ove lampe.

Dermatološka hirurgija (3 meseca)

Tokom specijalističkog staža ukupno tri meseca specijalizant se upoznaje i ovladava procedurama iz oblasti dermatološke hirurgije: biopsija kože, ekscizija tumora kože, kriodestrukcija tumora kože i elektrohirurgija. Takođe, upoznaje se sa terapijskim procedurama u estetskoj dermatologiji: hemijski piling, primena filera i botulinskog toksina, primena lasera.

Dermatoonkologija (3 meseca)

Upoznaje se sa principima lečenja malignih tumora kože: karcinoma, melanoma i limfoma kože. Upoznaje tehniku dermatoskopije pigmentnih lezija kože. Upoznaje se sa primenom jonizujućeg zračenja pri lečenju malignih kožnih neoplazmi. Prisustvuje konzilijumu za melanome i konzilijumu za limfome.

PROGRAM SPECIJALIZACIJE PO GODINAMA

I godina specijalizacije

II godina specijalizacije

III godina specijalizacije

IV godina specijalizacije

SPISAK VEŠTINA

26. Fizikalna medicina i rehabilitacija

četiri godine
(48 meseci)

TRAJANJE I PLAN SPECIJALIZACIJE PO OBLASTIMA:

1. Fizikalna i rehabilitaciona medicina - 9 meseci (stacionarni - 6 meseci i ambulantno-poliklinički rad - 3 meseca),

2. Fizikalna medicina (agensi) - 3 meseca,

3. Funkcionalna dijagnostika - 2 meseca,

4. Elektrodijagnostika - 2 meseca,

5. Interna medicina - kardiologija i urgentna medicina - 2 meseca (1 i 1 mesec),

6. Interna medicina - pulmologija sa pneumoftiziologijom - 1 mesec,

7. Interna medicina - reumatologija sa imunologijom - 1 mesec,

8. Neurologija i neurofiziologija - 4 meseca (3 i 1 mesec),

9. Pedijatrija - 1 mesec,

10. Neurohirurgija - 1 mesec,

11. Ortopedija i traumatologija - 4 meseca (2 i 2 meseca),

12. Dečija hirurgija - 1 mesec,

13. Kardiološka rehabilitacija - 1 mesec,

14. Respiratorna rehabilitacija - 1 mesec,

15. Rehabilitacija u reumatologiji - 1 mesec,

16. Neurološka rehabilitacija - 1 mesec,

17. Rehabilitacija u neurohirurgiji - 1 mesec,

18. Rehabilitacija u ortopediji i traumatologiji - 1 mesec,

19. Rehabilitacija u vaskularnoj hirurgiji - 1 mesec,

20. Rehabilitacija u kardiovaskularnoj hirurgiji - 1 mesec,

21. Rehabilitacija u plastičnoj hirurgiji i opekotinama - 1 mesec,

22. Rehabilitacija starih - 1 mesec,

23. Dečija rehabilitacija - 2 meseca,

24. Protetsko-ortotska rehabilitacija - 2 meseca,

25. Balneorehabilitacija - 1 mesec,

26. Radiološka i ultrazvučna dijagnostika - 2 meseca.

STRUKTURA SPECIJALIZACIJE PO GODINAMA:

prvi i drugi semestar:

1. Fizikalna i rehabilitaciona medicina (stacionarna rehabilitacija) - 6 meseci,

2. Funkcionalna dijagnostika - 2 meseca,

3. Interna medicina - kardiologija i urgentna medicina - 2 meseca,

4. Radiološka i ultrazvučna dijagnostika - 2 meseca.

treći i četvrti semestar:

1. Fizikalna medicina (agensi) - 3 meseca,

2. Interna medicina - pulmologija sa pneumoftiziologijom - 1 mesec,

3. Neurologija i neurofiziologija - 4 meseca,

4. Ortopedija i traumatologija - 4 meseca.

peti i šesti semestar:

1. Fizikalna i rehabilitaciona medicina (ambulantno-poliklinički rad) - 3 meseca,

2. Elektrodijagnostika - 2 meseca,

3. Interna medicina - reumatologija sa imunologijom - 1 mesec,

4. Neurohirurgija - 1 mesec,

5. Pedijatrija - 1 mesec,

6. Dečija hirurgija - 1 mesec,

7. Dečija rehabilitacija - 2 meseca,

8. Balneorehabilitacija - 1 mesec.

sedmi i osmi semestar:

1. Protetsko-ortotska rehabilitacija - 2 meseca,

2. Neurološka rehabilitacija - 1 mesec,

3. Rehabilitacija u neurohirurgiji - 1 mesec,

4. Rehabilitacija u ortopediji i traumatologiji - 1 mesec,

5. Rehabilitacija u vaskularnoj hirurgiji - 1 mesec,

6. Rehabilitacija u plastičnoj hirurgiji i opekotinama - 1 mesec,

7. Rehabilitacija u kardiovaskularnoj hirurgiji - 1 mesec,

8. Kardiološka rehabilitacija - 1 mesec,

9. Respiratorna rehabilitacija - 1 mesec,

10. Rehabilitacija u reumatologiji - 1 mesec,

11. Rehabilitacija starih - 1 mesec.

PROVERA ZNANJA (8 KOLOKVIJUMA)

1. Funkcionalna i topografska anatomija,

2. Fizikalna terapija (principi i agensi),

3. Elektrodijagnostika i funkcionalna dijagnostika,

4. Rana rehabilitacija,

5. Kardiopulmonalni rehabilitacioni programi,

6. Rehabilitacija ortopedsko-traumatoloških pacijenata,

7. Rehabilitacija neurološko-neurohirurških pacijenata,

8. Rehabilitacija reumatoloških pacijenata.

27. Opšta medicina

četiri godine
(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija Opšte medicine treba da omogući specijalizantu sticanje znanja i veština potrebnih za prevenciju, dijagnostiku, lečenje i rehabilitaciju najčešćih oboljenja kod svih članova porodice.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija traje ukupno 4 godine (48 meseci) od čega specijalizant provodi:

- 24 meseca u okviru kliničkog dela gde se teorijski i praktično osposobljava za zbrinjavanje vodećih kliničkih entiteta, na bazi utvrđenog programa, i

- 24 meseca u okviru ambulantnog dela gde se uz neposredni nadzor mentora, specijalistu opšte medicine, obučava u Domu zdravlja, za sticanja znanja i veština potrebnih za opštu medicinu.

Praćenje i provera znanja

Kontinuiranu proveru znanja vrše nadležni rukovodilac nastave i nastavnik kliničkog predmeta predviđenog programom odnosno nadležni mentori u Domu zdravlja tokom seminara, radionica i svih vidova praktične edukacije.

Provera znanja vrši se i kroz 4 obavezna kolokvijuma u pisanoj formi za problematiku iz:

1. Opšte medicine u užem smislu sa pretkliničkim disciplinama (Socijalna medicina, Higijena, Zdravstveno vaspitanje; Medicinska istraživanja, Epidemiologija) i Medicinom rada

2. Internističkih disciplina sa kliničkom farmakologijom, fizikalnom medicinom, balneoklimatologijom

3. Hirurgije, onkologije, oftalmologije, otorinolaringologije, neurologije i psihijatrije

4. Ginekologije, pedijatrije, gerijatrije sa gerontologijom, infektivnih bolesti, dermatovenerologije, Sudske medicine.

Redosled polaganja kolokvijuma je promenljiv u zavisnosti od vremena uključivanja na specijalizaciju odnosno nastavu. Uspeh se ocenjuje po istim principima kao i predispitni test (60% tačnih odgovora) a u indeks upisuje Položio/la.

Svaki specijalizant je tokom specijalizacije dužan da učestvuje na naučnim skupovima, naučno istraživačkim projektima i publikovanju barem 2 rada u časopisima ili zbornicima.

Program specijalizacije

Klinički deo

Ambulantni deo 24 meseca

U okviru ambulantnog dela obavezni su seminari iz javnog zdravstva u trajanju od 12 nedelja i to:

Dvosemestralna nastava

Optimalno je da i teorijska edukacija traje tokom sve 4 godine specijalizacije kroz uvodna predavanja, seminare i radionice uz aktivno učešće samih specijalizanata koji bi za sve vreme specijalizacije trebali biti oslobođeni obaveza prema matičnim ustanovama a vezani za ustanove zadužene od Fakulteta za edukaciju. U njima bi bar jedan dan nedeljno tzv. "akademski" dan, bio rezervisan za teorijsku nastavu umesto klasičnih predavanja. Dok se ne steknu uslovi, dvosemestralna nastava treba da bude tokom jedne od dve godine koje specijalizant provodi na klinikama Fakulteta uz relativno srazmerno pokrivanje svih oblasti predviđenih specijalizacijom:

Praćenje i provera znanja

Kontinuiranu proveru znanja vrše nadležni rukovodilac nastave i nastavnik kliničkog predmeta predviđenog programom odnosno nadležni mentori u Domu zdravlja tokom seminara, radionica i svih vidova praktične edukacije.

Provera znanja vrši se i kroz 4 kolokvijuma u pisanoj formi za kliničke predmete i ambulantni deo specijalizacije predviđene programom.

Svaki specijalizant je tokom specijalizacije dužan da učestvuje na naučnim skupovima, naučnoistraživačkim projektima i publikovanju barem 2 rada u časopisima ili zbornicima.

Završetak specijalizacije

Mentor specijalizacije Opšte medicine zaključuje da je specijalizacija završena na osnovu dokaza o završenom specijalističkom stažu u celini po utvrđenoj strukturi i trajanju, dokaza o uspešno položena 4 kolokvijuma, dokaza o aktivnom učešću na naučnim skupovima i publikovanim radovima i na osnovu uvida u stečena znanja i veštine. Potrebne podatke mentor dobija iz indeksa specijalističkog staža. Specijalizacija se završava specijalističkim ispitom.

Program specijalizacije po oblastima i veštinama

Interna medicina

Znanja

Zastoj srca i kardiopulmonalna reanimacija

Kome

Akutni infarkt miokarda

Akutna i hronična srčana insuficijencija

Astmatični status

Krvarenje iz digestivnog trakta

Šok

Abdominalne kolike

Epileptični status

Bolni sindrom

Sinkopa

Sindrom vrtoglavice

Sindrom glavobolje

Poremećaji srčanog ritma i smetnje sprovođenja

Faktori rizika za hronične nezarazne bolesti

Esencijalna arterijska hipertenzija

Hipertenzivna kriza

Edem pluća

Koronarna bolest

Funkcionalni kardiološki testovi

Indikacije za interventnu kardiologiju

Indikacije za pejsmejker

Antikoagulantna terapija

Hemoptoje i hemoptizije

Tuberkuloza pluća

Miokardiopatije

Miokarditisi

Perikarditis

Endokarditis

Dijabetes melitus

Hronična opstruktivna bolest pluća

Hronično plućno srce

Embolija pluća

Profesionalna oboljenja pluća

Oboljenja pleure

Pleuropneumonije i pneumonije

Oboljenja štitaste žlezde

Anemije

Oboljenja krvnih sudova

Akutna i hronična oboljenja jetre i žučne kese

Oboljenja tankog i debelog creva

Akutni i hronični pankreatitis

Akutna i hronična renalna insuficijencija

Kalkuloze urinarnog sistema

Opstruktivna uropatija

Urinarne infekcije

Infektivna, benigna i maligna oboljenja prostate

Atopijski poremećaji

Sistemska oboljenja vezivnog tkiva

Zdravstvena zaštita starih osoba

Oboljenja karakteristična za starost

Antimikrobno lečenje

Principi racionalne farmakoterapije

Neželjene reakcije i interakcije lekova

Najčešći sindromi u reumatologiji

Akutna stanja u reumatologiji (akutni artritisi, akutni cervikalni i lumbalni sindrom)

Zapaljenska reumatska oboljenja (infekcijska reumatska oboljenja, sistemske bolesti vezivnog tkiva)

Degenerativna reumatska oboljenja (primarne i sekundarne artroze, degenerativna oboljenja kičme)

Metabolička reumatska oboljenja (artritis urika, hondrokalcinoza)

Vanzglobni reumatizam

Osteoporoza

Poznavanje osnovnih principa fizikalne terapije i rehabilitacije reumatskih bolesnika

Veštine

Uzimanje internističke anamneze

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 30

Internistički pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 30

Primena svih vrsta parenteralne terapije

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Kupiranje bolnog sindroma

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Kateterizacija mokraćne bešike

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Rektalni pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Plasiranje nazogastrične sonde i ispiranje želuca

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Postupci kardio-pulmonalne reanimacije

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 1 0

Inhalaciona terapija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Registracija i tumačenje elektrokardiograma

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 3 0

Spirometrija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Oksigeno-terapija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Indikacije i tumačenje rezultata laboratorijskih rezultata (sedimentacija eritrocita, kompletna krvna slika, biohemijske analize, hormonski status, tumorski markeri), rendgenskih i ultrazvučnih ispitivanja, kompjuterizovane tomografije i magnetne rezonance.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Funkcionalno ispitivanje reumatskih bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Primena osnovnih principa fizikalne terapije i rehabilitacije reumatskih bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Tehnike punkcije zgloba, burze

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Principi i tehnika lokalnih infiltracija lekova (analgetika, kortiko-preparata)

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Gerijatrija i gerontologija u okviru Interne medicine

Znanja

Osnovni problemi starenja:

Nepokretnost

Inkontinencija

Nestabilnost

Intelektualne promene

Padovi u starosti

Menopauza i klimakterijum

Osteoporoza

Kognitivni i afektivni poremećaji u starosti

Bolesti starenja:

Prevalentne bolesti

Atipična prezentacija bolesti

Gerijatrijski sindromi

Veštine

Demografska analiza populacije i izrada piramide sa posebnim osvrtom na ostarele.

Izvodi: 1

Epidemiološka analiza starosti i starenja.

Izvodi: 1

Osnovi metodologije naučnog istraživanja u gerontologiji

Izvodi: 1

Anamneza i objektivni pregled ostarelog bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Specifičnosti laboratorijske dijagnostike u starijih.

Gleda: 5 Asistira: 5

Osobenosti endoskopske dijagnostike starih bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5

Specifičnosti ehografskog pregleda ostarelih.

Gleda: 5 Asistira: 5

Evaluacija mentalnog statusa stare osobe.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Procena funkcionalne sposobnosti zdrave i bolesne stare osobe.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Određivanje indikacija za rehabilitaciju starog pacijenta.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Metodologija rehabilitacije ostarelih.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Osobenosti anesteziološkog postupka u starih pacijenata.

Gleda: 5 Asistira: 5

Specifičnosti postoperativnog tretmana starih bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5

Osobenosti dijagnostike i lečenja onkoloških starih bolesnika.

Gleda: 5 Asistira: 5

Kontakt sa porodicom neizlečivog ostarelog pacijenta.

Gleda: 5 Asistira: 5

Saradnja sa socijalnim radnikom pri otpustu stare osobe iz bolnice.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Elementi procene potrebe za smeštajem ostarelog pacijenta u Gerontološki Centar (Dom za stare).

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Nega starih osoba-prevencija dekubitusa

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 2

Kateterizacija mokraćne bešike starih osoba

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 2

Osobitosti EKG-a starih osoba

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Hirurgija

Znanja

Zastoj srca i disanja

Bolesnik bez svesti

Šok

Krvarenje iz digestivnog trakta

Transfuzija krvi i derivata krvi

Politrauma

Akutna i po život opasna stanja

Oboljenja jednjaka

Oboljenja želuca

Oboljenja tankog i debelog creva

Apendicitis

Oboljenja žučne kese

Akutni i hronični pankreatitis

Oboljenja rektuma

Abdominalne kolike

Ingvinalne hernije

Aneurizma abdominalne aorte

Preoperativna priprema i postoperativni tretman

Zbrinjavanje najčešćih povreda

Zbrinjavanje opekotina

Hemostaza

Metode imobilizacije

Indikacije za kardiohiruršku korekciju urođenih srčanih mana

Indikacije za kardiohiruršku korekciju stečenih srčanih mana

Indikacije za koronarni by pass

Hirurško lečenje oboljenja perifernih krvnih sudova

Indikacije za endarterektomiju

Tromboflebitis i flebotromboza

Hronični nadzor postoperativnih stanja i komplikacija

Nega gastrostome, kolostome i ureterostome

Veštine

Hirurška anamneza

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Hirurški pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Procena dubine kome

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 3

Procena težine šoka

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 3

Parenteralna nadoknada vode i elektrolita

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Primenena koloidnih rastvora i ekspandera plazme

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Tehnike punkcije organa i seroznih šupljina

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 3

Kardiopulmonalna reanimacija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Primena lokalne i sprovodne anestezije

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Obrada opekotina i infekcija mekih tkiva

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Antitetanusna zaštita

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Sposobnost izvođenja manjih hirurških intervencija: privremena i definitivna hemostaza, obrada površnih rana, primarni šav manje rane, incizija i drenaža apscesa, ekscizija kožnih lezija, ablacija povređenog nokta, obrada opekotina, itd.

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Imobilizacija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Fiksacioni zavoj

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Obrada ulkusa kože

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Kateterizacija mokraćne bešike

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Punkcija mokraćne bešike

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 2

Repozicija parafimoze

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 2

Postupak sa gastrostomom, kolostomom i ureterostomom

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Rektalni pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Pregled krvnih sudova

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Otorinolaringologije

Znanja

Tonzilarni problem

Indikacije za tonzilektomiju kod dece.

Akutna respiratorna insuficijencija

Traheotomija

Nagluvost i gluvoća

Vrtoglavica

Zapaljenski procesi sluznice gornjih respiratornih puteva

Krvarenja u ORL

Strana tela ORL regije

Zapaljenski procesi uha i ušnog kanala

Tumori u otorinolaringologiji

Povrede u otorinolaringologiji

Poznavanje poremećaja pljuvačnih žlezda

Veštine

Upoznavanje sa radom u ORL ambulanti za odrasle

Gleda: 5

Upoznavanje sa radom u dečijoj ORL ambulanti

Gleda: 5

Upoznavanje sa radom u audiološkom odseku

Gleda: 5

Upoznavanje sa radom u fonijatriji

Gleda: 5

Upoznavanje sa radom u bronhoezofagološkom odseku

Gleda: 5 Uzimanje otorinolaringološke anamneze

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Pregled otorinolaringološkog bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Orijentacioni pregled sluha

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Ispiranje uha

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Odstranjivanje stranog tela ušnog kanala, nosa i ždrela

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Tamponada nosa

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Incizija peritonzilarnog apscesa

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Promena trahealne kanile

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Zbrinjavanje povreda sinusa, ušiju, nosa i grla

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 15

Konikotomija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Pedijatrija

Znanja

Imunitet i vakcine kod dece

Dečije osipne groznice

Infekcije respiratornih puteva kod dece (rinitis, rinofaringitis, tonzilitis, otitis, epiglotitis, laringitis, bronitis, bronhiolitis, pneumonije)

Indikacije za tonzilektomiju kod dece

Krup

Aspiracija stranog tela

Bolesti pluća i TBC

Alergijske bolesti i astma kod dece

Rast i razvoj

Bolesti krvi kod dece

Promet vode, dehidracija i rehidracija

Ishrana i bolesti digestivnog trakta

Bubrežne bolesti, dijaliza i transplantacija bubrega

Hipertenzija u dečijem uzrastu

Kardiovaskularne bolesti u dečijem uzrastu

Urođene srčane mane

Maligne bolesti u dečijem uzrastu

Endokrinološka oboljenja i dijabetes melitus

Bolesti digestivnog trakta

Akutni abdomen

Najčešća ortopedska oboljenja

Najčešća urološka oboljenja

Neurološka oboljenja u dečijem urastu

Bolesti neonatusa

Nasledne bolesti

Imunodeficijencija

Trovanja

Meningitis i meningoencefalitis

Dečija epilepsija

Febrilne konvulzije

Najčešće dečije parazitarne bolesti

Veštine

Pregled novorođenčeta

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Pedijatrijski pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Ocena dečijeg telesnog, duševnog i socijalnog razvoja

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Preventivni pregledi predškolske i školske dece

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Otoskopija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Pregled vida, govora i sluha kod dece

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Nazogastrična sukcija i ispiranje želuca

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 5

Oživljavanje deteta *

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Hajmlihov zahvat kod deteta na modelu *

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Reanimacija utopljenog deteta *

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Imobilizacija kičme i ekstremiteta na modelu *

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Uzimanje urina i fecesa za laboratorijske preglede

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 5

Repozicija parafimoze

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 5

Transport novorođenčeta

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Ginekologija

Znanja

Menstrualni ciklus i poremećaji

Pubertet

Menopauza

Hormonska supstituciona terapija

Primarni i sekundarni sterilitet

Planiranje porodice

Kontracepcija

Dijagnoza trudnoće

Genetsko savetovalište

Prekid trudnoće iz medicinskih indikacija

Zdravstvena zaštita trudnice

Praćenje normalne trudnoće

Starost ploda

Oboljenja specifična za trudnoću

Trudnoća udružena sa hroničnim oboljenjima

Trudnoća udružena sa infektivnim oboljenjima

Primena lekova i vakcina u trudnoći

Priprema za porođaj

Priprema za dojenje

Puerperijum

Procena rizika trudnoće

Patološka trudnoća

Preteći pobačaj

Eklampsija i preeklampsija

Krvarenje u trudnoći

Rh senzibilizacija

Psihosocijalni problemi u trudnoći

Indikacije za carski rez

Preoperativna priprema i tretman postoperativnih komplikacija

Normalni porođaj i vođenje normalnog porođaja

Epiziotomija

Saveti za postnatalnu zdravstvenu zaštitu i ishranu odojčeta

Benigna oboljenja ginekološke lokalizacije

Prekancerozne lezije

Maligna oboljenja ginekološke lokalizacije i mere ranog otkrivanja

Oboljenja dojki

Krvarenja ginekološke lokalizacije

Pelvična oboljenja infektivne etiologije

Akutni abdomen u ginekologiji

Psihoseksualni problemi mladih i adolescenata

Prolaps uterusa, cistokela, rektokela

Veštine

Ginekološka anamneza

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Akušerska anamneza

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Ginekološki pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Akušerski pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Vaginalni i cervikalni bris

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Vođenje normalnog porođaja

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Zbrinjavanje novorođenčeta

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Epiziotomija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Oftalmologija

Znanja

Hitna stanja u oftalmologiji

Zapaljenja oka

Katarakta

Glaukom

Najčešći uzroci slepila

Oftalmološke komplikacije HNO

Tumori oka

Povrede oka

Sistemske bolesti u oftalmologiji

Refrakcione anomalije i njihova korekcija

Veštine

Ektopiranje kapka

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Odstranjivanje stranog tela iz oka

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Pregled očnog dna

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Pregled vida

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Tonometrija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Davanje anestetika i drugih solucija za oko

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Tretman hordeoluma i halazije

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Principi i tehnika lokalnih infiltracija lekova (analgetika, kortiko-preparata)

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Infektivne bolesti

Znanja

Akutne respiratorne infekcije

Crevne infekcije

Infekcije CNS-a

Osipne groznice

Akutni i hronični virusni hepatitis

Akutna respiratorna insuficijencija

Sepsa

Febrilna stanja nejasne etiologije

Lajmska bolest

Aids

Epidemiologija infektivnih bolesti i imunoprofilaksa

Savremeni principi antimikrobne terapije

Veštine

Infektološka anamneza i status

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Tumačenje rezultata pomoćne dijagnostike

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Ortopedija

Znanja

Prepoznavanje urgentnih stanja ortopedske geneze i principi njihovog zbrinjavanja

Najčešća oboljenja u ortopediji

Nasledne bolesti i kongenitalne anomalije u ortopediji

Primarni i sekundarni tumori kostiju

Poznavanje dijagnostičkih procedura, terapije i mogućnosti rehabilitacije ortopedskih oboljenja

Veštine

Uzimanje specifične ortopedske anamneze

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Klinički pregled ortopedskog bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Tumačenje nalaza dobijenih dijagnostičkim procedurama (RTG, EHO, CT, NMR, lab. nalazi)

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Primena osnovnih principa u zbrinjavanju, terapiji i rehabilitaciji ortopedskih bolesnika (npr. privremena imobilizacija, repozicija iščašenog zgloba)

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Propisivanje i upotreba ortopedskih pomagala

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Dermatologija

Znanja

Poznavanje strukture i funkcija kože

Poznavanje osnova dermatološke, histopatološke i imunopatološke dijagnostike u dermatologiji

Poznavanje osnova terapije u dermatologiji (sistemska-opšta, lokalna terapija i fizikalne metode u dermatovenerološkoj terapiji)

Eflorescencije (papulozne dermatoza, bulozne dermatoze)

Infektivne bolesti kože (virusne, bakterijske, gljivične i parazitarne bolesti kože)

Bolesti kose i nokata (trihoze i onihoze)

Bolesti sebacealnih žlezda (seboreja, akne vulgaris, itd.) i hidroze

Pruriginozne dermatoze

Reaktivni eritemi, purpure, ekcemi i eritemato-skvamozne i nodozne dermatoze

Bolesti poremećene keratinizacije

Atrofije i distrofije kože

Bolesti vezivnog tkiva

Neželjene reakcije na lekove

Alergijske manifestacije kože

Neinfektivni granulomi kože

Dermatoze izazvane fizičkim faktorima (mehanički, toplota i hladnoća, itd.)

Oboljenja perifernih arterija i vena, ulkusi donjih ekstremiteta

Benigni tumori, nevusi i neurokristopatije

Rano otkrivanje prekanceroznih dermatoza, malignih tumora, prevencija i terapija

Bolesti u dermatovenerologiji koje se prenose seksualnim kontaktom, poznavanje zakonskih odredbi koje se odnose na njih

Poznavanje i interpretiranje dijagnostičkih metoda u dermatologiji i njihove indikacije

Poznavanje uzimanja materijala za bakteriološko, mikološko, virusno, parazitološko i histološko ispitivanje

Veštine

Uzimanje specifične dermatološke anamneze

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Pregled dermatološkog bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Tumačenje rezultata dobijenih predviđenim dijagnostičkim procedurama

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Primena osnovnih principa u zbrinjavanju, terapiji i rehabilitaciji dermatoveneroloških bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Uzimanje briseva

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Propisivanje dermatoloških preparata

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Upotreba lokalnih preparata

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Onkologija

Znanja

Kancerogeneza (inicijacija, promocija, progresija)

Apoptoza

Faktori rizika za maligna oboljenja

Klinički tok maligne bolesti i mehanizmi regulacije razvoja malignoma

Metastatska bolest

Hormon zavisni tumori

Specifični pristup onkološkom bolesniku

Opšta klasifikacija tumora

TNM klasifikacija

Rano otkrivanje i dijagnoza malignih oboljenja

Skrining programi

Program onkološke zaštite

Opšti principi specifičnog načina lečenja (konzilijarni način odlučivanja, standardi i protokoli lečenja)

Opšti principi palijativne terapije

Tretman preterminalnih i terminalnih bolesnika

Kvalitet života onkoloških bolesnika

Urgentna stanja u onkologiji

Dijagnoza, terapija i rehabilitacija najčešćih malignoma kod odraslih: dojke, pluća, kolorektalnog karcinoma, karcinoma želuca, grlića, tela materice, ovarijuma, prostate, limfoma i malignih hemopatija, a kod dece: leukemija, karcinoma mozga, hipernefroma, tumora kostiju itd.

Veštine

Procena zdravstvenog stanja onkološkog bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Procena komplikacija maligne bolesti

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Procena komplikacija specifične terapije

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Suportivna i supstituciona terapija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Tretman pridruženih oboljenja

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Palijativna terapija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Tretman urgentnih stanja u onkologiji

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Neurologija

Znanja

Meningitis

Encefalitis

Parkinsonova bolest

Multipla skleroza

Epilepsija

Migrene

Glavobolje

Cerebrovaskularni insult

Cerebrovaskularna insuficijencija

Atrofija mozga

Poremećaji n. trigeminusa

Poremećaji n. facijalisa

Polineuropatije

Mononeuropatije

Fantomski bolovi

Radikulopatije

Herpes zoster

Mišićne distrofije i miopatije

Miastenija gravis

Dečija cerebralna paraliza

Hemiplegije, paraplegije, kvadriplegije

Hornerov sindrom

Hidrocefalus

Toksične encefalopatije

Posttraumatske encefalopatije

Primarni i sekundarni tumori mozga

Oboljenja CNS posle medicinskih intervencija

Veštine

Neurološka anamneza i neurološki pregled

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Tumačenje pomoćnih dijagnostičkih metoda

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 5

Poznavanje indikacija za pomoćne dijagnostičke metode

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Psihijatrija

Znanja

Urgentna stanja u psihijatriji: akutne psihoze, delirijum, paranoidni sindrom, manija, konverzivni napad, pokušaj samoubistva, alkoholičarska halucinoza, panični poremećaj, akutna stanja u bolestima zavisnosti

Anksioznost i depresije

Neuroze

Psihoze

Bolesti zavisnosti

Psihosomatska disfunkcija

Presenilna i senilna demencija

Polna disfunkcija

Rizično ponašanje u mentalnom zdravlju i odgovarajući postupci

Tehnike površinske psihoterapije

Poznavanje simptoma porodične disfunkcije

Tehnike porodične psihoterapije

Komunikacija lekar-pacijent

Specifični dijagnostički i terapijski postupci

Farmakoterapija psihoaktivnim lekovima

Uticaj duševne bolesti na odnose u porodici

Tretman retardirane dece

Veštine

Psihijatrijski intervju

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Primena psihoterapije

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Ocenjivanje funkcije porodice

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Procena indikatora zdravlja porodice

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Porodična terapija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Socijalna medicina i zdravstveno vaspitanje

Znanja:

Uticaj porodice na zdravlje i principi porodičnog zdravlja

Poznavanje prednosti kućnog lečenja i nege

Poznavanje pravnih okvira svog delovanja

Poznavanje uloge i značaja Opšte medicine u sistemu zdravstvene zaštite Srbije

Poznavanje ključnih elemenata i njihove uloge u sistemu zdravstvene zaštite Srbije

Poznavanje programa unapređenja zdravlja za populacione grupe sa kojima radi

Poznavanje klasifikacionih sistema koji se koriste u Opštoj medicini

Poznavanje principa vođenja medicinske dokumentacije i evidencije kao i etičke i pravne posledice

Poznavanje preventivnih programa za populacione grupe pod rizikom

Poznavanje osnova promocije zdravlja

Poznavanje načela rada i organizacije primarne zdravstvene zaštite

Poznavanje metoda za rano otkrivanje bolesti

Poznavanje mogućnosti i ograničenja preventivnih aktivnosti

Poznavanje postupaka za praćenje i procenu kvaliteta svoga rada kao i kvaliteta rada celog tima u Opštoj medicini

Veštine:

Ocena porodičnog zdravlja

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Zdravstveno vaspitanje u zajednici u kojoj radi

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Vođenje rada u grupi

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Individualni zdravstveno-vaspitni rad sa pacijentom

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Osmišljavanje preventivnih programa za kategorije stanovništva sa kojima radi

Vođenje medicinske dokumentacije bolesnika

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Opšta medicina

Znanja

Opšta medicina kao posebna medicinska disciplina

Komunikacija u radu lekara opšte medicine

Usmerenost ka pojedincu, porodici i zajednici u radu lekara opšte medicine

Koordinacija u radu lekara opšte medicine

Kontinuitet u radu lekara opšte medicine

Specifičan proces donošenja odluka u opštoj medicini

Promocija zdravlja u radu lekara opšte medicine

Bio-psiho-socio-kulturalni model rešavanja zdravstvenih problema (holistički model)

Timski rad u opštoj medicini

Primarna zdravstvena zaštita. Dom zdravlja kao institucija primarne zdravstvene zaštite

Opšta medicina u zdravstvenom informacionom sistemu i Kompjuterski monitoring

Organizacija rada ambulante opšte medicine

Racionalizacija u radu lekara opšte medicine

Aktuelna zakonska regulativa u radu lekara opšte medicine

Vođenje zdravstvene dokumentacije

Zdravstveno vaspitanje i zakonska regulativa zdravstvenog vaspitanja u radu lekara opšte medicine

Programska zdravstvena zaštita

Etički problemi u radu lekara opšte medicine

Medicinske greške u radu lekara opšte medicine

Komorbiditet u radu lekara opšte medicine

Istraživanja u opštoj medicini

Medicina zasnovana na dokazima

Prevencija, rano otkrivanje i lečenje malignih bolesti kod pacijenata sa malignitetom u radu lekara opšte medicine

Palijativna terapija i suportativna terapija onkoloških bolesnika

Kućno lečenje

Veštine za ambulantni deo specijalizacije

Davanje injekcija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: po 50

Davanje (instaliranje) infuzija i transfuzija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Aplikacije lekova - infiltrativna primena leka

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 8

Digitalni pregled rektuma

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 30

Palpatorni pregled prostate

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 30

Incizija i drenaža apscesa

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 10

Obrada panaricijuma

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 10

Obrada opekotina I, II i III stepena

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 20

Primarna obrada rane i šav

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Postupak sa gastrostomom

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 8

Postupak sa anus preternaturalisom

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 8

Postupak sa urostomom

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 8

Kateterizacija mokraćne bešike i fiksiranje katetera

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 10

Repozicija parafimoze

Gleda: 1 Asistira: 1 Izvodi: 1

Privremena imobilizacija

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Digitalno merenje očnog pritiska

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Ektopiranje kapaka

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Pregled rožnjače u fokalnom osvetljenju

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Pregled očnog dna:

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Odstranjivanje stranih tela iz oka

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 5

Pregled i ispiranje uha

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 30

Procena dubine komatoznog stanja *

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 4

Intubacija *

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 10

Terapija kiseonikom

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Kardiopulmonalna reanimacija *

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Registrovanje i tumačenje spirograma

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 20

Registrovanje i tumačenje elektrokardiograma

Gleda: 5 Asistira: 5 Izvodi: 50

Tumačenje rendgenskih snimaka

Gleda: 10 Asistira: 20 Izvodi: 100

Vođenje zdravstvenog kartona orijentisanog prema zdravstvenim problemima bolesnika

Gleda: 50 Asistira: 50 Izvodi: 100

Prikupiti podatke o zdravstvenom stanju stanovništva teritorije opštine na kojoj sprovodi praktičnu nastavu,...

Izvodi: 1

Održati predavanje stanovništvu ili školskoj deci u prisustvu mentora

Izvodi: 2

Voditi diskusionu grupu

Gleda: 10 Asistira: 10 Izvodi: 20

Napraviti na osnovu prioritetnih problema zdravstveno-vaspitni program za radnu organizaciju, školu i lokalnu zajednicu

Izvodi: 3

Veština: (37) Uraditi porodičnu dijagnostiku

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 5

Veština: (38) Izmeriti telesnu masu, telesnu visinu, obim grudi i kukova za procenu uhranjenosti

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 10

Napraviti dijetnu šemu kod pacijenata različitog zdravstvenog stanja i uzrasta

Gleda: 2 Asistira: 2 Izvodi: 5

Veština: (40) U domu zdravlja da provede u svakom savetovalištu po dva dana

28. Medicina rada

četiri godine
(48 meseci)

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz medicine rada traje 4 godine.

Prve tri godine specijalizacije odvijaju se kroz različite oblasti a u toku druge ili treće godine specijalizacije, kandidat pohađa teoretsku nastavu.

Poslednja godina specijalizacije predstavljena je izbornom nastavom iz oblasti za koju se kandidat odluči a koja je u vezi s njegovom budućom profesionalnom orijentacijom u okviru medicine rada; takođe, tokom ovog perioda, student određeni problem iz medicine rada rešava i praktično i pišući specijalistički rad.

FIZIOLOGIJA RADA S FUNKCIONALNOM DIJAGNOSTI-KOM

Trajanje: 6 meseci

Cilj je da definiše pristup analizi radnog mesta, definiše zahteve rada i proceni način i stepen adaptacije humanog organizma na opterećenja iz rada.

U okviru fiziologije rada sprovodi se edukacija studenata iz sledećih oblasti:

I) analiza rada i radnog mesta - procena zahteva rada i opterećenja na radnom mestu, način identifikacije i postavljanje kriterijuma za priznavanje pojedinih radnih mesta za radna mesta s posebnim uslovima na radu; biće data i osnova ergonomije radnog mesta.

II) adaptiranje humanog organizma zahtevima iz rada (kardiovaskularni sistem, respiratorni sistem...), fiziologija mišićnog tkiva, energetska potrošnja pri radu, osnova ergometrijskih testova u cilju ocene fizičkog radnog kapaciteta ispitanika, analiza mišićne sile i izdržljivosti, analiza stanja periferne mikrocirkulacije; biće definisana osnova fiziologije zamora kao i osnovni koncepti ergonomije u medicini rada. Biće obrađeni i moderni stavovi u vezi humane ishrane kao i adaptacije iste potrebama iz rada kao i fiziološki problemi pri radu u smenama. Posebna tema će biti psihofiziologija rada.

III) sprovođenje i interpretacija osnovnih testova funkcionalne dijagnostike (EKG, spirometrija, rad s Ortho-raterom, ispitivanje kolornog vida, akomodacije i konvergencije, ispitivanje vidnog polja; ispitivanje stanja čula sluha sa interpretacijom audiograma, interpretacija rezultata testova neuropsiholoških i neurofizioloških metoda u medicini rada, sprovođenje i tumačenje rezultata alergološkog testiranja).

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

EPIDEMIOLOGIJA

Trajanje: 2 meseca

Cilj je da upozna studenta s osnovnim konceptima, značajem i praktičnom implementacijom epidemiologije u MR.

U okviru epidemiologije sprovodi se edukacija studenata iz sledećih oblasti: osnova epidemiologije i ciljevi u medicini rada, mere učestalosti poremećaja zdravlja, procena ekspozicije u epidemiologiji, vrste epidemioloških studija, procena validnosti i preciznosti u epidemiološkim studijama, uzročnost u epidemiologiji. Praktični primeri iz epidemiologije u MR.

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

IDENTIFIKACIJA I PROCENA RIZIKA

Trajanje: 3 meseca

Prevencija oštećenja zdravlja radnika počinje na radnom mestu, prepoznavanjem štetnosti, analizom uslova na radu i iznalaženjem metoda za njihovo prevazilaženje. Edukacija studenta usmerena je na upoznavanje profesionalnih štetnosti, njihovo merenje, procenu ekspozicije, razumevanje odnosa doza-efekat i postavljanje limita koncentracija ili doza štetnih materija u savremenim i budućim tehnologijama.

CILJ

Cilj edukacije je identifikacija rizika i procena ekspozicije i načina eliminacije štetnih uticaja radnog procesa.

GLAVNE TEME

- analiza radnog mesta i radne okoline

- analiza neposredne životne okoline

- snimanje - opis procesa rada

- profesionalne štetnosti: fizičke, hemijske, biološke, psihosocijalne

- kancerogene materije u radnoj i životnoj sredini

- merenja štetnosti, MDK, monitoring

- klimatski faktori

- procena ekspozicije radnika (koncentracije - intenzitet štetnosti, distanca, provedeno vreme)

- biološki markeri ekspozicije i procena bioloških efekata ekspozicije, biološki monitoring

- ergonomski problemi i rešenja

- etiološka i epidemiološka dijagnoza posledica ekspozicije

- iznalaženje adekvatnih mera zaštite - kolektivna i personalna zaštitna oprema na radu

- postavljanje validnih kriterijuma za zaštitu zdravlja radnika

- organizacija radnog procesa i povećanje produktivnosti

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

Seminarski rad: analiza jednog radnog mesta sa opisom radnog procesa, štetnosti, merenja, procena ekspozicije. Rad bi bio praktična primena znanja stečenog i primena veština.

MENADŽMENT U MEDICINI RADA

Trajanje: 1 mesec

Prepoznavanje potrebe firme odnosno poslodavca je neophodno da se preporuči poslovni plan radi povećanja produktivnosti kroz zaštitu zdravlja radnika. Posebno kada se radi o uvođenju nove opreme i tehnologije potrebno je zaštititi radnika ali i poslodavca od konsekvenci koje bi snosio zbog odštetnih zahteva radnika. Poštovanje propisa iz zaštite na radu i zagađenja radne a naročito šire životne okoline u skladu sa novim zakonima i kontrola sprovođenja potrebnih mera zaštite.

CILJ

Ispitivanje novih tehnologija i radnih procesa sa aspekta zaštite radnika i preporuke rukovaocima i poslodavcima.

GLAVNE TEME

- komunikacija

- organizacija rada

- samozaštita

- motivacija

- profesionalna selekcija

- propisi, zakonodavstvo i etika

Veštine

- neposredno učestvovanje u sačinjavanju ugovora sa radnim organizacijama

- razmatranje zahteva i pisanje ponude

- predlog programa i ugovora

- sačinjavanje izveštaja, pisanje elaborata

- izvođenje zaključaka, pisanje predloga i preporuka

RADIOLOŠKA ZAŠTITA

Trajanje: 6 nedelja

Obuhvata edukaciju iz oblasti uticaja radioaktivnosti na stanovništvo i posebno lica koja su profesionalno izložena jonizujućim zračenjima. Jonizujuće zračenje je sve veći problem obzirom na sve veću primenu u medicini, industriji u redovnom radu i u vanrednim prilikama i zahteva posebnu pažnju i zaštitu jer su njemu izloženi i radnici i pacijenti i celokupno stanovništvo a i direktan je uzrok povećanoj incidenci malignih bolesti u svetu i poseban rizik za populaciju zbog posledica i na potomstvo.

CILJ

Kontinuirano praćenje doza i posledica i blagovremena zaštita, a pre svega prevencija posledica.

Glavne teme

- Radioaktivnost u životnoj okolini

- Dozimetrija

- Radijaciona oštećenja

- Dekontaminacija

- Zaštita od zračenja

Veštine

- lična dozimetrija

- biodozimetrija

- gamaspektrometrija

- periodični pregledi i procena rizika u radnika u zoni zračenja

- ciljani pregledi lica sa kontaminiranih mesta

Provera znanja

Kolokvijum na kraju oblasti

MEDICINSKA STATISTIKA U MEDICINI RADA

Trajanje: 2 nedelje

Cilj modula je da ukaže na značaj, način primene i tumačenje najznačajnijih metoda u parametarskoj i neparametarskoj statistici u cilju obrade rezultata istraživanja kao i na način tumačenja dobijenih rezultata.

Tokom modula biće obrađene sledeće tematske jedinice: definicija i klasifikacija statistike, osnovni statistički pojmovi, sređivanje, grupisanje, tabelarno i grafičko prikazivanje podataka. Metod statističkog opisivanja. Relativni brojevi. Mere centralne tendencije. Mere varijabiliteta. Mere oblika raspodele frekvencija. Mere korelacije, Teorijske raspodele verovatnoća. Normalna i binomna raspodela. Statistička analiza. Ocenjivanje populacionih parametara i testiranje hipoteza, Procena značajnosti razlike parametarskim metodama. Procena značajnosti razlike neparametarskim metodama (zasnovanim na rangovima). Procena značajnosti razlike neparametarskim metodama (zasnovanim na učestalostima). Statistička kontrola pridruženih faktora u tablicama kontingencije-identifikacija i kvantifikacija faktora rizika, Najčešće korišćeni kompjuterski programi za obradu teksta i slika, za statističku analizu i za prezentaciju rezultata.

Provera znanja

Ispit/kolokvijum iz predmeta Medicinska statistika polaže se pismeno i usmeno pri čemu je pismeni deo ispita klasifikacioni.

PREVENCIJA PROFESIONALNE PATOLOGIJE

Trajanje: 10 meseci

Razvoj tehnologije u značajnoj meri smanjio je štetnosti kojima su radnici izloženi na svojim radnim mestima a to je rezultovalo smanjenjem broja profesionalnih oboljenja i povreda na radu. Promene u tehnologiji uzrokovale su i pojavu oboljenja koja se ranije nisu javljala pa se i ne nalaze na listama profesionalnih bolesti kao i promenu strukture bolesti u vezi sa radom. Edukacija specijalizanata medicine rada u oblasti prevencije profesionalne patologije predviđa da se posebna pažnja usmeri ka prevenciji oboljenja u vezi sa radom i profesionalnih bolesti. Pored toga, znatan fond časova biće posvećen dijagnostičkim procedurama koje omogućavaju ranu dijagnostiku i ranu rehabilitaciju ovih oboljenja i u manjoj meri njihovu terapiju.

Ciljevi prevencije profesionalne patologije

- Osposobljenost lekara za izvođenje kompletnog pregleda u službi medicine rada

- Osposobljenost lekara za samostalnu izradu programa ispitivanja prema štetnostima kojima je pacijent izložen

- Osposobljenost lekara za samostalno obavljanje rane dijagnostike profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Osposobljenost lekara za samostalno obavljanje prevencije profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Osposobljenost lekara za samostalno obavljanje ocene radne sposobnosti kod profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Informisanost o programima rehabilitacije profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Osposobljenost lekara za izradu programa rane rehabilitacije i prevencije profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

Glavne teme

- Prevencija profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Dijagnostika profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Terapija profesionalnih oboljenja

- Ocena radne sposobnosti kod profesionalnih oboljenja, bolesti u vezi s radom i povreda na radu

- Rehabilitacija profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

Veštine

- Izvođenje pregleda u medicini rada sa posebnim fokusom na radnu anamnezu

- Osposobljenost za ranu dijagnostiku profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i dijagnostiku povreda na radu

- Izvođenje skrining oftalmološkog pregleda koji uključuje pregled ortorejterom, pregled očnog dna i tumačenje rezultata

- Izvođenje skrining otorinolaringološkog pregleda koji uključuje audiometriju sa tumačenjem rezultata i izračunavanjem stepena oštećenje sluha

- Izvođenje skrining neuropsihijatrijskog pregleda sa tumačenjem rezultata

- Izvođenje skrining ortopedskog pregleda sa tumačenjem rezultata

- Pravljenje programa ispitivanja prema štetnostima kojima je radnik izložen ili će biti izložen

- Uzimanje biološkog materijala za laboratorijske i toksikološke analize

- Interpretacija rezultata laboratorijskih i toksikoloških analiza

- Izrada programa prevencije profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

- Izrada programa rane rehabilitacije u cilju prevencije nastanka profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

- Izrada programa posebne zaštite vulnerabilnih grupa u cilju prevencije nastanka profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

- Prepoznavanje alergoloških oboljenja povezanih sa profesionalnom ekspozicijom i prevencija njihove pojave

- Izvođenje i interpretacija elektrokardiograma i spirometrije

- Poznavanje osnova sa elektrofiziološke dijagnostike sa osnovama tumačenja rezultata

- Obučenost za terapiju profesionalnih oboljenja

- Poznavanje indikacija i principa rehabilitacije profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu.

- Izvođenje ocene radne sposobnosti profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu

Provera znanja

- Provera praktične osposobljenosti za izvođenje i tumačenje rezultata:

- Oftalmološkog

- Otorinolaringološkog,

- Neuropsihijatrijskog

- Ortopedskog pregleda

- Elektrokardiograma

- Spirometrije

- Kolokvijumi:

- Profesionalna oboljenja pluća

- Profesionalna toksikologija

- Opšta oboljenja

- Radiološka zaštita

- Profesionalna patologija

- Seminarski rad:

- Program prevencije profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu u određenoj radnoj organizaciji

- Program rane rehabilitacije u cilju prevencije nastanka profesionalnih oboljenja, oboljenja u vezi s radom i povreda na radu u određenoj radnoj organizaciji

EKOLOGIJA RADA

Trajanje: 6 meseci

Ciljevi:

1. Identifikacija i procena profesionalnih štetnosti po zdravlje zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom;

2. Evaluacija efekata profesionalnih štetnosti na zdravlje zaposlenih;

3. Upoznavanje sa metodama lične i kolektivne zaštite od profesionalnih rizika po zdravlje zaposlenih;

4. Unapređenje kvaliteta radne sredine - eliminacija i redukcija rizika po zdravlje zaposlenih na radnim mestima;

5. Korišćenje i izrada baze podataka o prisutnim rizicima na radnim mestima u različitim granama industrije, rudarstva i uslužnih delatnosti;

6. Uticaj industrijskih izvora na životnu okolinu (sredinu).

Glavne teme:

1. Upoznavanje sa rizicima na radnim mestima u različitim granama privrede i njihovim fizičkim, hemijskim i drugim karakteristikama:

a) fizičke prirode (buka, vibracije, snižen i povišen barometarski pritisak, niska i visoka temperatura, jonizujuće, nejonizujuće zračenje i drugo);

b) hemijske prirode (metali, toksični gasovi, organski rastvarači, pesticidi i drugi)

c) biološke prirode

1. Vrste prašine, njeni efekti na organizam eksponovanih

2. Mikroklima i ocena mikroklimatskih uslova na radnom mestu;

3. Osvetljenost i vrste osvetljenosti radnog mesta

4. Monitoring rizika sa radnih mesta uključujući fizičke, hemijske, biološke i ergonomske rizike (vrste monitoringa, metode uzorkovanja);

5. Principi merenja zvuka, buke, mikroklimatska merenja, toplotnog zračenja, vibracija, jonizujućih i nejonizujućih zračenja;

6. Metode merenja prašine u radnoj i životnoj okolini (sredini);

7. Metode merenja hemijskih agenasa u radnoj i životnoj okolini (sredini) (kolorimetrijske, i fotometrijske metode, gasna, tečna, jonska, atomsko-apsorpciona spektrometrija, elektronska transmisiona mikroskopija, i druge);

8. Metode merenja bioloških agenasa (bakterija, virusa, gljivica i protozoa) u radnoj i životnoj okolini;

9. Maksimalno dozvoljene koncentracije, doze i nivoi u radnoj i životnoj sredini;

10. Procena individualne ekspozicije zaposlenog;

11. Upoznavanje sa novim tehnologijama i njihovog uticaja na radnu i životnu okolinu;

12. Higijenska ocena radnog mesta;

13. Prethodni pregledi (obim pregleda i baterija testova pri različitim ekspozicijama);

14. Periodični pregledi zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom (obim pregleda i baterija testova pri različitim ekspozicijama);

15. Drugi pregledi zaposlenih u medicini rada (ciljani i sistematski);

16. Organizacija zdravstvenog nadzora za radnike eksponovane profesionalnim rizicima;

17. Upoznavanje sa zakonskim propisima od značaja za procenu rizika i higijensku ocenu radnog mesta (zakoni Srbije i Crne Gore, međunarodni propisi, domaći i međunarodni standardi) u ovoj oblasti.

Veštine

Mikroklimatska merenja

Učešće u verifikaciji radnih mesta sa posebnim uslovima rada

Analiza radnog mesta

Merenje osvetljenosti radnih mesta

Merenje intenziteta i frekvencije buke u radnoj sredini

Merenje zaprašenosti radne sredine

Uzimanje uzoraka atmosfere za toksikološko hemijska ispitivanja

Interpretacija rezultata higijenskih merenja radne sredine

Evaluacija uticaja uslova rada na zdravstveno stanje i radnu sposobnost

Provera znanja

Praktični ispit - rad sa aparatima za merenje mikroklime, buke, osvetljenosti,

Usmeni kolokvijum

Tri seminarska rada: 1. Procena rizika radnog mesta u hemijskoj industriji

2. Procena rizika radnog mesta u rudarstvu

3. Evaluacija efekata profesionalnih štetnosti na zdravlje eksponovanih radnika

OCENA RADNE SPOSOBNOSTI

Trajanje: 4 meseca

Uvod

Ocena radne sposobnosti (ORS) predstavlja proces usklađivanja fizičkih, senzornih i mentalnih kapaciteta čoveka sa uslovima rada i zahtevima radnog mesta. Ona je neophodna prilikom zasnivanja radnog odnosa, pri periodičnom pregledu radnika, pri promeni tehnologije na radnom mestu ako se novi tehnološki proces bitno razlikuje od dotadašnjeg, pri privremenoj sprečenosti za rad usled bolesti ili povrede i kod potrebe ostvarivanja nekog od prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja zaposlenih.

Osnovni princip koga se treba držati pri ORS je da je za kvalitetnu ocenu radne sposobnosti potrebno: detaljno poznavati psihofizičke i senzorne (biološke) sposobnosti radnika, kompletno poznavati uslove, rizike i zahteve radnog mesta, a zatim, uskladiti podatke iz ove dve grupe

Ciljevi

1. Obezbediti da se na radna mesta zaposle osobe koje nemaju kontraindikacije za rad

2. Promena radnog mesta i prekid ekspozicije profesionalnim rizicima u slučajevima kad se kod zaposlenog radnika utvrde oštećenja zdravlja koja ga čine nesposobnim za dalji rad na sadašnjem radnom mestu

3. Ostvarivanje prava po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja u slučaju smanjenja ili gubitka radne sposobnosti

Glavne teme

1. Prethodni pregledi - ocena radne sposobnosti za radna mesta sa povećanim rizikom;

2. Periodični pregledi - ocena radne sposobnosti zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom

3. Ocena radne sposobnosti kod ostalih pregleda nezaposlenih

4. Ocena radne sposobnosti kod trajnog oštećenja zdravlja usled bolesti i povreda radi veštačenja i ostvarenja prava u fondu PIO

5. Ocena trajanja privremene nesposobnosti za rad

6. Ocena radne sposobnosti u ostalim slučajevima (u sudskim sporovima, sposobnost za obavljanje vojne službe, bavljenja sportom i slično)

7. Procena posledica povreda i profesionalnih oboljenja na radnu sposobnost

8. Ocena radne sposobnosti vozača motornih vozila

9. Ocena radne sposobnosti letačkog osoblja

10. Ocena radne sposobnosti zaposlenih na plovilima na vodi

11. Ocena radne sposobnosti vulnerabilnih grupa (žena u trudnoći, omladine, starijih osoba, hendikepiranih)

12. Uzroci invalidnosti

13. Kompenzacije koje se po zakonu obezbeđuju invalidima

14. Upoznavanje sa zakonskim propisima Republike Srbije od značaja za ocenu radne sposobnosti kao i međunarodnim propisima.

Veštine

Rad u lekarskim komisijama

Obrada pacijenata obolelih od vibracione bolesti

Obrada pacijenata obolelih od drugih bolesti u vezi sa radom

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od opštih oboljenja

Obrada pacijenata obolelih od hroničnog bronhitisa ili bronhijalne astme

Obrada pacijenata kod kojih postoji sumnja da boluju od pneumokonize

Obrada pacijenata sa drugim respiratornim oboljenjima

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od pulmoloških oboljenja

Obrada pacijenata trovanih olovom na svojim radnim mestima

Obrada pacijenata trovanih metalnim parama i prašinom

Obrada pacijenata trovanih organskim rastvaračima

Obrada pacijenata sa sumnjom da se radi o drugim trovanjima

Ocena radne sposobnosti kod toksikoloških slučajeva

Ispitivanje vida Ortho - rater-om

Ispitivanje adaptacije na tamu

Ispitivanje kolornog vida

Audiometrija

Izračunavanje i procena oštećenja sluha i određivanje telesnog oštećenja

Ispitivanje vestibularisa

Ocena radne sposobnosti kod neuropsihijatrijskih bolesnika

Elektroneurografske metode ispitivanja perifernog nervnog sistema

Čitanje Rtg. snimka pluća

Čitanje Rtg. snimaka koštano-zglobnog sistema

Odabiranje materijala za pripremu specifičnih alergena sa radnog mesta

Alergološko kutano testiranje

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od alergijskih bolesti

Ocena radne sposobnosti kod obolelih od koštano-zglobnih oboljenja

Brojanje eritrocita, leukocita, trombocita, retikulocita, BPE, Heinz-tel. leukocitarne formule

Analiza urina

Određivanje koncentracije metala u biološkom materijalu

Određivanje koncentracije CO u krvi

Određivanje koncentracije bioloških indikatora ekspozicije org. rastvarača

Učešće u radu drugostepene komisije za bolovanje

Učešće u radu drugostepene komisije za upućivanje na rehabilitaciju

Evaluacija biohemijskih i toksikoloških rezultata

Lečenje akutnih oboljenja radnika

Pružanje prve pomoći kod povrede na radu

Lečenje i hirurško zbrinjavanje lakših povreda

Lečenje bolesti u vezi sa radom

Provera znanja:

Praktični ispit - obrada slučaja gde se traži ORS

Usmeni kolokvijum

Tri seminarska rada:

1. Utvrđivanje uzroka invalidnosti u nekom preduzeću srednje veličine u Srbiji

2. Trajanje morbiditetnog apsentizma

3. Evaluacija ocene radne sposobnosti nakon periodičnih pregleda radnika

PRVA POMOĆ U MEDICINI RADA

Trajanje: 2 nedelje

Imajući vidu ekspanziju različitih tehnologija u našoj zemlji (savremenih, manje savremenih i onih koje su zastarele) sa jedne strane kao i potencijalne rizike koje nose sa sobom, cilj je edukovati lekare koji su u neposrednoj blizini takvih radnih mesta da mogu brzo i adekvatno da ukažu prvu medicinsku pomoć. U tom cilju izvršiće se teoretska edukacija kadra kao i niz vežbi na lutkama fantomima koji se odnose na KPR, principi intubacije, urgentno davanje parenteralne terapije, ali i na ljudima kao što je demonstracija koma položaja.

Glavne teme

Pružanje prve pomoći kod akutnih i hroničnih trovanja

Pružanje prve pomoći kod akutnih i hroničnih stanja respiratornog trakta

Pružanje prve pomoći kod povreda na radu

Prva pomoć kod kaustičnog i korozivnog delovanja (baze i kiseline)

Značaj i dužina opservacije

Veštine

Izvođenje KPR

Principi intubacije sa demonstracijom izvođenja

Demonstracija koma položaja

Principi davanja parenteralne terapije

Načini zaustavljanja krvarenja (Esmarh-ova poveska)

Popunjavanje liste za Esmarh-ovu povesku

Provera znanja:

Praktični ispit ili kolokvijum

PROFESIONALNI TRAUMATIZAM I ZAŠTITA

Trajanje: 2 nedelje

Edukacija se sastoji iz upoznavanja uzroka povreda u novim tehnološkim procesima i pri radu na savremenoj opremi i mašinama kao i razvijanja zaštitnih sredstava sa ciljem da se smanji broj izgubljenih radnih dana, odnosno izostanak sa posla i bolovanja. Zaštitu u radnom prostoru i organizaciju posla treba podići na nivo kojim će se upotreba ličnih zaštitnih sredstava smanjiti na najmanju meru, a tamo gde su neophodna, treba da imaju maksimalna ergonomska rešenja tako da ne smetaju radniku za postizanje norme a da istovremeno pružaju adekvatnu zaštitu.

Glavne teme

- uzroci povreda

- uslovi povređivanja

- zakonski propisi o zaštiti na radu i pravima radnika

- apsentizam

- praćenje učestalosti i težine povreda u pojedinim privrednim granama

- prevencija povređivanja

- tehnička zaštita

- lična zaštita

Provera znanja

Seminarski rad gde bi se primenile statističke metode izračunavanja indeksa frekvencije, težine, posledica i predlog mera zaštite.

PROMOCIJA ZDRAVLJA

Trajanje: 2 nedelje

Obuhvata edukaciju studenata kako da na najslikovitiji način sprovode zdravstveno vaspitanje pre svega radnika u radnim organizacijama radi razvijanja svesti o samozaštiti. Kako ih upoznati sa rizicima rada i kako se mogu izbeći, kako podići stepen motivacije i koncentracije za svoj posao. Takođe, vođenje "zdravog" života i van radnog vremena i napuštanje loših navika, pušenja i alkoholizma. Metode promocije zdravlja bile bi u vidu organizacije predavanja u radnim organizacijama i dispanzerima medicine rada koji će sprovoditi zdravstveno vaspitanje na terenu.

ZAŠTITA ŽENA U REPRODUKTIVNOMPERIODU

Trajanje: 2 nedelje

Posebnu pažnju obratiti na rizike kada su u pitanju žene u reproduktivnom periodu i značaj njihove zaštite obzirom na moguće posledice na potomstvo.

DVOSEMESTRALNA NASTAVA I IZRADA SPECIJALISTIČKOG RADA 12 MESECI

KOLOKVIJUMI

1. FIZIOLOGIJA RADA SA FUNKCIONALNOM DIJAGNOSTIKOM

2. EPIDEMIOLOGIJA

3. IDENTIFIKACIJA I PROCENA RIZIKA

4. MEDICINSKA STATISTIKA

5. RADIOLOŠKA ZAŠTITA

6. PROFESIONALNA TOKSIKOLOGIJA

7. OCENA RADNE SPOSOBNOSTI

8. PROFESIONALNE BOLESTI

9. EKOLOGIJA RADA

10. PROFESIONALNI RAK

SEMINARI

1. Seminarski rad: analiza jednog radnog mesta sa opisom radnog procesa, štetnosti, merenja, procena ekspozicije. Rad bi bio praktična primena znanja i primena veština stečenog iz oblasti: IDENTIFIKACIJA I PROCENA RIZIKA

2. Seminarski rad PROFESIONALNI TRAUMATIZAM, POVREDE NA RADU, gde bi se primenile statističke metode izračunavanja indeksa frekvencije, težine, posledica i predlog mera zaštite.

3. Seminarski rad Utvrđivanje uzroka invalidnosti u nekom preduzeću srednje veličine u Srbiji

4. Seminarski rad Trajanje morbiditetnog apsentizma

5. Seminarski rad Evaluacija ocene radne sposobnosti nakon periodičnih pregleda radnika

6. Seminarski rad: PROFESIONALNA BOLEST - prikaz slučaja

NAPOMENA:

1. God. odmori se koriste po dogovoru sa radnom organizacijom u vreme raspusta, a dužina se odbija od oblasti koje su predviđene da traju najduže, a po dogovoru sa mentorom

2. Specijalistički rad se radi u vreme dvosemestralne nastave.

29. Radiologija

četiri godine
(48 meseci)

Definicija Radiologije

Radiologija je medicinska specijalnost koja uključuje sve načine medicinskog slikanja (imaginga) kojima se dobijaju informacije o anatomiji, patologiji, histopatologiji, i funkciji bolesnih stanja. Ona takođe uključuje i interventne tehnike za postavljanje dijagnoze bolesti i za minimalno invazivno lečenje bolesti pod kontrolom imaging (slikovnih) tehnika.

Trajanje specijalizacije: 4 godine ili 48 meseci (44 meseca staža + 4 meseca godišnjeg odmora i pripremanja specijalističkog ispita)

Kolokvijumi

Polažu se usmeno.

Ukupno ima 12 modula (1 opšti i 11 specijalnih). Svaki modul je kolokvijum za sebe.

Da bi se polagao završni ispit moraju se položiti svi kolokvijumi.

Završni ispit

Polaže se praktični ispit i test.

Plan specijalizacije

Specijalističko stažiranje (trening, obuka) treba da bude zasnovano na kruženju po organskim sistemima a ne po imaging tehnikama (npr klasična radiologija, UZ, KT - kompjuterizovana tomografija, MR - magnetna rezonanca, PETKT-pozitron emisiona tomografija). Razumevanje i upotreba ovih različitih tehnika radiologije treba da bude sprovedeno kroz organske sisteme u toku specijalističkog stažiranja. To jest specijalističko kruženje treba da bude zasnovano na modulima koji predstavljaju posebne organske sisteme. Pri tom, u okviru svakog modula to jest u okviru svakog organskog sistema treba izučavati primenu svih raspoloživih tehnika (klasična radiologija, UZ, KT, MR, PETKT, itd.). Ovim organskim modulima treba dodati četiri koja su strukturisana posebno i ne odnose se na poseban organski sistem. To su pedijatrijska radiologija, urgentna radiologija, interventna radiologija i onkološka radiologija. Na ovaj način se dobijaju sledeći moduli:

1. Respiratorni

2. Kardiovaskularni i limfni

3. Digestivni (gastrointestinalni i hepatobiliopankreatični)

4. Centralni nervni s glavom i vratom

5. Muskuloskeletni

6. Urogenitalni

7. Dojka

8. Pedijatrija

9. Interventna radiologija

10. Urgentna radiologija

11. Onkologija

Raspodela vremena po modulima: obzirom na potrebe opšte radiološke prakse trebalo bi da sledeći moduli budu najzastupljeniji i vremenski ujednačeni:

a. respiratorni, kardiovaskularni i limfni (1, 2.)

b. muskuloskeletni (5.)

c. digestivni (gastrointestinalni i hepatobiliopankreatični) (3.)

d. centralni nervni, glava i vrat (4.).

Ostali moduli (6, 7, 8, 9, 10, 11.) treba da budu raspoređeni u preostalom vremenu prema zdravstvenim potrebama i prilikama populacije.

DETALJAN PLAN SPECIJALIZACIJE

I OPŠTI DEO

Prva godina specijalizacije

1. Fizičke karakteristike radiologije i imaginga
(11 meseci + 1 mesec g. o.)

1.1. Osnovi klasične rendgenske dijagnostike

Trajanje: 4 meseca

Teorija: fizika X zraka, zaštita od X zraka, nastanak i karakteristike rendgenske slike, razvijanje i arhiviranje snimaka, informacioni sistemi, rendgenska simptomatologija, grafija, skopija, kontrastna sredstva

Praktičan rad: 100 grafija pluća i srca, 50 nativnih abdomena, 25 nativnih urotrakta, 100 grafija skeleta, 50 grafija glave i vrata, 50 skopija ezofagogastroduodenuma, 25 irigografija

1.2. Osnovi ultrazvučne dijagnostike

Trajanje: 2 meseca

Teorija: fizika ultrazvuka, dobijanje slike, ultrazvučna simptomatologija, karakteristike sondi, metode i tehnike pregleda, Dopler, kontrasti,

Praktični deo: 100 pregleda abdomena, 50 pregleda karlice,

50 pregleda vrata, 50 pregleda dojke, 25 pregleda testisa, 25 pregleda muskuloskeletnog sistema, 25 pregleda Doppler ultrazvukom

1.3. Osnovi kompjuterizovane tomografije

Trajanje: 2 meseca

Teorija: vrste CT aparata, dobijanje slike, kontrastna sredstva, tehnike pregleda, akvizicija, postprocesing,

Praktični deo: 100 pregleda glave i vrata, 75 kičmi, 75 pregleda toraksa, 100 pregleda abdomena, 100 pregleda karlice, 75 muskuloskeletnog sistema

1.4. Osnovi magnetne rezonance

Trajanje: 2 meseca

Teorija: fizika MR-e, dobijanje slike, akvizicija, tehnike pregleda, sekvence, kontrasti, postprocesing

Praktičan rad: 75 pregleda glave i vrata, 50 kičmi, 25 pregleda toraksa, 50 pregleda abdomena, 50 pregleda karlice, 50 pregleda muskuloskeletnog sistema

1.5. Osnovi nuklearne medicine

Trajanje 0,5 meseci

Teorija: Fizika otvorenih izvora zračenja, zaštita od otvorenih izvora, tehnike pregleda, fiziologija radiofarmaka, dobijanje slike, postprocesing, fuzioni imaging (PETKT)

Praktični rad: 10 pregleda na PETKT-u

1.6. Osnovi patologije

Trajanje 0,5 meseci

Teorija: Osnovi patoanatomije i patohistologije, uzimanje uzoraka, patološko radiološke korelacije

II SPECIJALNI DEO

Druga godina specijalizacije

1. Radiologija respiratornog sistema (4 meseca)

Teorija (40 časova):

Normalna anatomija, rendgen anatomija, CT anatomija, rendgenska simptomatologija, difuzne infiltrativne bolesti pluća, alveolarne bolesti pluća i atelektaza, obstruktivne bolesti, jednostrano svetlo pluće, solitarni i multipli nodusi, benigni i maligni tumori, kongenitalne bolesti, vaskularne bolesti pluća, promene u plućima u imunodeficijentnih i posle transplantacije, pleura, dijafragma, bolesti medijastinuma i hilusa, povrede, postoperativno pluće.

Praktični deo:

Radiografije pluća - 4000

Radioskopije pluća - 1000

Ultrazvuk pluća -100

KT pluća - 500

MR pluća - 200

Interventne nevaskularne procedure u grudnom košu - 25

2. Radiologija kardio, vaskularni i limfni
(ukupno 3 meseca, to jest 1 + 1,5 + 0,5 meseci)

Teorija (30 časova):

Rendgenska, KT i MR anatomija srca, aorte i njenih grana, plućne arterije, gornje i donje šuplje vene, perifernih vena, limfnog sistema. Koronarna arterijska bolest, valvularna bolest, perikard, tumori srca, kardiomiopatija, urođene bolesti srca, bolesti velikih krvnih sudova bolesti desnog srca, povrede, aritmije, hipertenzija, postoperativno srce i krvni sudovi.

Praktični deo

CT srca sa CT koronarografijom 50

MR srca sa MR koronarografijom 25

Aortografije - pod nadzorom 50, radi sam 25

Selektivne angiografije (uključujući glavu i vrat) - pod nadzorom 50, radi sam 25

Flebografije - ukupno 10

Pregledi Doppler ultrazvučnom dijagnostikom 25

KT 100

MR 50

3. Radiologija digestivnog sistema (gastrointestinalni i hepatobiliopankreatični)
(ukupno 5 meseci, to jest 2,5 + 2,5 meseci)

Teorija (50 časova):

Osnovni principi embriologije, Osnovi sistemske i topografske anatomije uključujući i pelvisni pod i zid abdomena, vaskularizaciju i limfnu drenažu, Imaging anatomija (RTG, UZ, KT, MR), Metode i tehnike pregleda, Protokoli, Indikacije, Kontrasti, GIT: Poremećaji akta gutanja, Perforacije, Stenoze, Urođene anomalije, Tumori, Zapaljenja, Divertikulumi, Kompresije, Adhezije, Hernije, Posthirurska stanja, Ulceracije, Submukozne lezije, Ishemije, Ileusi, HEPATOBILIOPANKREATIČNI: Fokalne lezije, solidne lezije, cistične lezije, apscesi, maligna bolest, akutna i hronična zapaljenja, ciroza, portna hipertenzija, poslehirurška stanja, kalkuloza, metaboličke bolesti,

Praktični deo:

Pregled ezofagogastroduodenuma - 50

Pregled tankog creva - pasaža i enterokliza - 30

Pregled debelog creva - 85

UZ - uključujući pregled gastrointestinalnog trakta, jetre, žučnih puteva, pankreasa, slezine i peritonealnog prostora

KT - uključujući pregled gastrointestinalnog trakta, jetre, žučnih puteva, pankreasa, slezine i peritonealnog prostora

MR - uključujući pregled gastrointestinalnog trakta, jetre, žučnih puteva, pankreasa, slezine i peritonealnog prostora

Interventne procedure:

Biopsije, drenaže apscesa, angiografije - 10

Treća godina specijalizacije

4. Radiologija koštanozglobnog (4 meseca)

Teorija (40 časova):

Osnovi Embriologije, anatomije, histologija i patoanatomije. Imaging anatomija (Ro, CT, MR), rtt znaci osnovnih patoanatomskih procesa u kostima, Varijacije, Trauma, Zapaljenja, Degenerativne bolesti, Tumori, Hematološki poremećaji, Metabolički i Endokrini poremećaji,

Praktični deo:

Radiografije skeleta - 1500

UZ, KT, MR muskuloskeletnog sistema

KT koštanog dela kičmenog stuba

MR koštano-zglobnog dela kičmenog stuba

Interventne procedure:

Arteriografije i 5 biopsija

5. Radiologija centralnog nervnog sistema s glavom i vratom
(ukupno 5 meseci, to jest 3 + 2 meseca)

Teorija (50 časova):

KT mozga: indikacije, metoda izvođenja, normalan nalaz, anomalije, trauma, zapaljenski i degenerativni procesi, ishemične i hemoragične vaskularne lezije, subaranhoidalno krvarenje, metaboličke bolesti, tumori, hidrocefalus, postoperativni i postradijacioni i kontrolni pregledi. KT orbite: indikacije i tehnika pregleda, anomalije, zapaljenja, endokrinološke bolesti, tumori, trauma. KT hipofize: indikacije, metode pregleda, tumori. KT piramida: indikacije, metode pregleda, zapaljenja, tumori. KT paranazalnih šupljina: indikacije, metode pregleda, upale, tumori. KT farinksa: indikacije, metode pregleda, tumori, KT larinksa: indikacije, metode pregleda, tumori. KT pljuvačnih žlezda: indikacije, metode pregleda, zapaljenja, tumori. KT mijelografija: indikacija, metode izvođenja, anomalije, zapaljenja, degenerativni procesi, tumori. Cerebralna angiografija: indikacije, metode izvođenja, normalan nalaz, okluzivne bolesti ekstrakranijalnih i intrakranijalnih krvnih sudova, endarteritisi, aneurizme, AV malformacije, vaskulitis, tumori), osnovi interventne angiološke metodologije (dilatacija, embolizacija), spinalna angiografija (a. v. malformacije, upale, tumori). Lumbalna radiokulografija: indikacije, metoda pregleda, normalni nalaz, patologija korena, patologija diska, adhezivne promene, malformacije, tumori. Ascendentna i descendentna mijeloradikulografija: indikacije, metoda izvođenja, normalni nalaz, anomalije, zapaljenja, trauma, tumori. Doppler sonografija ekstrakranijalnih krvnih sudova, transkranijalni Doppler: indikacije, metode pregleda, okluzivne bolesti, aneurizme, spazmi, a. v. malfornlacije MR mozga i kičmene moždine: indikacije, metode pregleda, anomalije, trauma, bolesti bele mase, tumori, zapaljenja, degenerativni procesi.

Praktični deo:

Radiografija lobanje 100

Radiografija baze lobanje 50

Radiografija kičmenog stuba 100

Radiografija paranazalnih šupljina 50

Radiografija orbita 25

Radiografija temporalne kosti 25

Radiografija mandibule, zuba i temporomandibularnog zgloba 30

Ultrazvuk glave i vrata 100

KT vrata (larinks, farinks, tireoidea, paratireoidee, vaskularne strukture) 50

MR vrata (larinks, farinks, tireoidea, paratireoidee, vaskularne strukture) 25 Selektivne angiografije ekstra i intrakranijalnih krvnih sudova (transfemoralna punkcija, transbrahijalna punkcija, direktna punkcija) - 60

KT mozga - 300

KT orbite - 50

KT hipofize - 50

KT piramida - 50

KT paranazalnih šupljina - 50

KT pljuvačnih žlezda -50

Lumbalna radikulografija - 15

Ascendentna mijeloradikulografija - 10

Descendentna mijeloradikulografija - 5

KT mijelografija - 15

Doppler sonografija ekstrakranijalnih krvnih sudova, transkranijalni Doppler - 20

MR mozga - 20

MR kičmene moždine - 20

6. Radiologija urogenitalnog sistema (3 meseca)

Teorija (30 časova):

Osnovi embriologije, anatomije, patologije. Metode i tehnike pregleda, kontrasti, indikacije, protokoli. Imaging anatomija, (nativni snimak, UZ, IVU, Cistouretrografija, CT, MR), Anomalije, Kalkuloza, Opstrukcije, Infekcije, tumori, Ciste, vaskularne bolesti, trauma, Inkontinencija i funkcionalni poremećaji, Divertikulumi, Uvećanja prostate, Torzije testisa

Praktični deo:

Intravenskih urografija - 60

Cistoureterografija - 20

Pregledi UZ, KT, MR urinarnog trakta i pelvičnih organa

Interventne procedure:

Anterogradna pijelografija - 10

Biopsije renalnih masa, retroperitonealnih masa - 10

Biopsije prostate - 10

Drenaže - 5

Angiograije (aortografija i renalna angiografija) - 5

Četvrta godina specijalizacije

7. Pedijatrijska radiologija (3 meseca)

Teorija (50 časova):

Specifičnosti pregleda dece, algoritmi i imaging tehnike pregleda dece, bolesti traheobronhijalnog stabla, pluća i pleure, medijastinalne mase, poremećaji dijafragme, promene veličine srca, srčana dekompenzacija, urođene anomalije GIT-a (atrezije, stenoze, fistule), zapaljenja GIT-a, Trauma, mase i tumori, strana tela, stečene organske i funkcionalne opstrukcije GIT-a, hepatobilijarne promene (žutica, kalkuloza, trauma, tumori zapaljenja), endokrini poremećaji (tireoidea, nadbubrezi, poremećaji rasta), urinarni poremećaji (tumori, zapaljenja, traume, VUR, funkcijski poremećaji, kalkuloza, stenoze), ginekološki poremećaji (ovarijalne ciste, ekstragenitalni tumori u karlici, urođene anomalije, ciste dojke, trauma, torzija testisa, orhitisi, nespuštanje testisa), muskuloskeletni poremećaji (trauma, infekcije, kongenitalni poremećaji), Reumatološki poremećaji (artritisi), Neurološki poremećaji (trauma, infekcije, tumori, urođene malformacije, razvojne anomalije).

Praktični deo:

Pregled gornjeg dela gastrointestinalnog trakta - 25

Pregled donjeg dela gastrointestinalnog trakta - 25

IVP - 25

Pregled neonatalnog grudnog koša - 100

Pregled dečijih kostiju - 100

Ultrazvučni pregled endokranijuma i kukova

KT pregled dece

MR pregled dece

8. Radiologija dojke (1 mesec)

Teorija (15 časova):

Anatomija, patologija, tehnike pregleda (mamografija, UZ, MR), protokoli, skrining, intervencije, benigne bolesti, maligna bolest.

Praktični deo:

Mamografije - 300

Ultrazvučni pregled

MR

Interventne procedure:

Perkutane biopsije - 20

9. Urgentna radiologija (2 meseca)

Teorija (15 časova):

Trauma koštanozglobnog sistema, glave, toraksa, abdomena i karlice, glave i vrata, akutni netraumatski abdomen, cerebrovaskularni insult, akutna netraumatska stanja u toraksu, protokoli imaging pregleda

Praktični deo:

Radiografija perifernog i aksijalnog skeleta - 200

Nativni snimci abdomena - 50

Radiografija grudnog koša u akutnim stanjima - 50

Ultrazvuk u akutnom abdomenu i u pregledu ekstremiteta

KT grudnog koša, abdomena, glave i vrata

Interventne procedure:

U okviru bazičnih interventnih tehnika

10. Interventna radiologija (2 meseca)

Teorija (20 časova):

Indikacije i kontraindikacije, materijali, tehnike. Priprema pacijenta za intervenciju. Moguće komplikacije, postproceduralna nega. Angiogioplastike, angiostenting, kava filteri, biopsije, drenaže, hepatobilijarni stentnig, gastrointetsinalne balon dilatacije i stenting, urogenitalne intervencije (nefrostoma, balon dilatacije i stenting).

Praktični deo:

Učestvuje u izvođenju sledećih procedura:

Periferna PTA - 25

PTC/ PTCD - 5

Biopsije - 5

Drenaže - 10

Druge PTA - 5

Vaskularni stenting - 5

Embolizacija - 5

Intervencije na venama - 5

Nevaskularni stenting - 5

Samostalno izvodi sledeće procedure:

Periferna PTA - 5

PTC/ PTCD - 5

Biopsije - 20

Drenaže - 10

11. Radiologija u onkologiji (1 mesec)

Teorija (10 časova):

Principi skrininga, TNM klasifikacija, Radiološki dijagnostički protokoli u onkoloških pacijenata, Metode i tehnike pregleda, Radiološka procena odgovora na onkološku terapiju.

Praktični deo:

UZ procena odgovora na terapiju metastaza u jetri 5

KT procena odgovora na terapiju metastaza u jetri 5

KT određivanje TNM stadijuma karcinomima GIT-a 10

30. Radijaciona onkologija

- Radioterapija -
četiri godine
(48 meseci)

Opšte odredbe i namena specijalizacije

Definicije

Radijaciona onkologija (radioterapija) je grana kliničke medicine koja koristi jonizujuće zračenje, samo, ili u kombinaciji sa drugim modalitetima, za lečenje pacijenata sa malignim ili drugim bolestima.

Radijaciona onkologija (radioterapija) se može obavljati kao nezavisna onkološka specijalnost, ili se može integrisati u širu medicinsku onkološku praksu.

Radijacinona onkologija (radioterapija) obuhvata, odgovornost za dijagnozu, lečenje, praćenje, i suportivnu negu pacijenata obolelih od raka, kao integralni deo multidisciplinarnog lečenja pacijenata. U mnogim zemljama se sada ova specijalizovana oblast medicine priznaje pod terminom "radijaciona onkologija". Međutim, u ovom dokumentu će se koristiti dvostruka terminologija "radijaciona onkologija/radioterapija", jer kao što je definisano od strane UEMS, radijaciona onkologija isključuje lečenje benigne bolesti koje nije onkološko, dok se radioterapija može takođe koristiti za lečenje stanja koja nisu maligna.

Ciljevi obuke

Cilj programa obuke je obrazovanje i obuka lekara u okviru medicinske specijalnosti radijacione onkologije (radioterapije) do nivoa da budu priznati kao nezavisni specijalisti.

Trajanje obuke

Obuka treba da traje 4 godina kontinuirano ili ekvivalentan period, ukoliko se radi parcijalno. Najmanje 60% programa mora se provesti u kliničkom radu koji je obuhvaćen bazičnim nastavnim programom radijacione onkologije (radioterapije).

Struktura i organizacija specijalizacije

Program obuke

Na početku programa, ili na početku svake oblasti treba u pisanoj formi navesti nastavni program, strukturu, raspored, odgovornosti, ciljeve svakog pojedinačnog programa obuke. Program treba da bude u skladu sa zahtevima navedenim u evropskom bazičnom (osnovnom, sržnom) nastavnom programu, kao i specifičnim nacionalnim zahtevima.

Ustanove za obuku

Ukoliko jedna ustanova ne može da zadovolji minimum zahteva za ustanove za obuku, koji su navedeni u ovom bazičnom nastavnom programu, onda treba kombinovati nekoliko ustanova za obuku i ponuditi integrisani program koji zadovoljava ove minimalne zahteve.

Davanje dozvola ustanovama za obuku ili za integrisane programe treba da bude uslovljeno zadovoljavanjem njihovih nacionalnih vodiča.

Resursi radijacione onkologije (radioterapije) u ustanovama za obuku

Ustanove za obuku moraju biti akreditovane prema svojim nacionalnim propisima. Ustanove za obuku, same, ili u saradnji sa drugim regionalnim odeljenjima treba da budu adekvatno opremljene da bi podnele radnu normu i obim usluga radijacione onkologije (radioterapije) potrebne za obuku. Ovo podrazumeva: prostorije za lečenje, radioterapijske uređaje, simulatore, sisteme za planiranje, mogućnost pregleda skenerom i drugim aparatima za snimanje, računarima, oprema za adekvatnu dozimetriju i zaštitu od zračenja i odgovarajuća pomagala za lečenje pacijenta.

Na raspolaganju treba da budu megavoltažne mašine, bar jedna sa elektronima visokih energija, simulator, kompjuterizovano planiranje lečenja, soba za pravljenje kalupa ili radionica. Na raspolaganju treba da bude i oprema za intersticijalnu i intrakavitarnu brahiterapiju bar za ginekološke indikacije, a poželjan je kilovoltazni uređaj (ili adekvatna oprema za brahiterapiju) za tumore kože. Odeljenje treba da ima krevete za ležeće pacijente, ili bar pristup krevetima u drugim odeljenjima. Obrazovne ustanove treba da utvrde programe kontrole kvaliteta za negu pacijenata, za odlučivanje u lečenju (konzilijumi) i za praćenje ishoda pri različitim bolestima.

Da bi se obezbedio adekvatan broj pacijenata i raznolikost slučajeva, najmanje 500 onkoloških pacijenata treba da bude ozračeno godišnje u matičnoj ustanovi ili u okviru integrisanog programa. Adekvatnu raznolikost slučajeva za svakog polaznika obuke treba neprestano pratiti pomoću dnevnika (vidite dole).

Osoblje u ustanovama za obuku

Medicinsko nastavno osoblje

Treba naimenovati nekoliko radijacionih onkologa (radioterapeuta) koji će biti odgovorni za podučavanje (mentori). Ovi članovi nastavnog osoblja treba da posvete znatan deo svog profesionalnog vremena nastavnom programu. Broj polaznika ne treba da bude veći od broja radijacionog onkologa (radioterapeuta).

Nastavno osoblje iz oblasti fizike

U ustanovama za podučavanje mora puno radno vreme biti na raspolaganju pomoć medicinskih fizičara. Treba naimenovati članove osoblja medicinskih fizičara koji će biti odgovorni za podučavanje. Polaznike treba podučavati dozimetriji i tome kako da učestvuju u planiranju lečenja pod nadzorom naimenovanih stručnjaka medicinske fizike.

Nastavno osoblje iz oblasti radiobiologije

Ustanove za podučavanje ili integrisani programi treba da obezbede zagarantovan pristup laboratoriji za kancersku biologiju i mogućnost saradnje sa njenim naučnim osobljem.

Raspoloživo osoblje za obuku treba revidirati periodično na 5 godina.

Ostala sredstva i izvori

Na raspolaganju moraju biti adekvatne medicinske službe iz sledećih specijalnosti: hematologije/medicinske onkologije, hirurške onkologije, ginekološke onkologije i drugih specifičnih onkoloških službi (npr. glava i vrat, pedijatrijska onkologija, urologija, itd.). Takođe treba da bude omogućen pristup uobičajenim imaging tehnikama, nuklearnoj medicini i patologiji povezanoj sa onkologijom.

Komponente edukativnog programa

Program obuke mora polazniku omogućiti sveobuhvatno sticanje znanja iz bazičnih i kliničkih nauka iz oblasti radijacione onkologije (radioterapije) i mora obučiti polaznika kursa da bude vešt u kliničkoj praksi radijacione onkologije (radioterapije).

Ustanove za obuku ili integrisani programi moraju da planiraju redovne konferencije kruženja tokom nastave, prezentacije slučaja, i predavanja. Ove aktivnosti zahtevaju aktivno učešće polaznika.

Da bi dodali evropsku dimenziju obrazovanju, preporučuje se da se pohađaju bar dva obrazovna kursa na evropskom nivou.

Edukacione kurseve iz zaštite od zračenja treba organizovati u skladu sa nacionalnim propisima.

Ustanove koje se bave obukom treba polazniku da ostave dovoljno namenskog vremena tokom radnog vremena za proučavanje literature, pripremu prezentacije slučaja itd. Smatra se da je za to dovoljno 10% nedeljnog radnog vremena.

Polaznike treba podsticati da se uključe u istraživački projekat pod nadzorom iskusnog osoblja (eksperimentalno istraživanje ili kliničko istraživanje).

Polaznike takođe treba podsticati da jedan deo obuke provedu u drugoj ustanovi (nacionalnoj ili međunarodnoj) sa akreditovanim programom za podučavanje.

Sesije praktične nastave

Član nastavnog osoblja treba da napravi raspored redovnih praktičnih nastavnih sesija sa polaznicima obuke, koji rade direktno pod njihovim nadzorom. Tokom ovih sesija treba revidirati slučajeve koje je lečio polaznik kursa. Treba da postoji kontinuirana povratna informacija prema polaznicima u pogledu njihovih dostignuća iz specifičnog polja obuke. Smatra se da treba planirati bar jednu sesiju praktične obuke nedeljno između nastavnika i polaznika kursa.

Dokumentacija o stečenom iskustvu za vreme obuke

Svaki polaznik vodi dnevnik dokumentujući njegovo/njeno sticanje iskustva za vreme obuke. U tu svrhu napravljen je standardni evropski dnevnik od strane ESTRO i UEMS. Preporučuje se upotreba ovog dnevnika ili nacionalnog ekvivalenta.

Kontrola nastavnih programa

Preporučuje se redovna spoljašnja kontrola programa obuke. Gde ne postoji nacionalni sistem kontrole, preporučuje se da se kontrola zahteva od strane Sistema za kontrolu Evropske komisije za radioterapiju, koja je trenutno u osnivanju.

Provera znanja

Broj kolokvijuma: na kraju svake edukativne jedinice

Završni ispit:

- praktični

- teoretski

Posle obavljenog staža iz svakog od pojedinih nastavnih predmeta specijalizanti polažu Kolokvijume. Predviđeno je po laganje 13 kolokvijuma:

1. Biologija kancera i radiobiologija

2. Bazična fizika i fizika primenjena u radijacionoj terapiji

3. Radiološka zaštita

4. a) Imaging i ciljni volumen

b) Klinička istraživanja i merenja rezultata lečenja

5. Glava i vrat

6. Gastrointestinalni trakt

7. Pluća i medijastinum

8. Dojka

9. Kosti, koža i meka tkiva

10. Ginekologija

11. Urogenitalni trakt

12. CNS

13. Hematologija

Dalje preporuke

Po analogiji evropskog zakona koji garantuje reciprocitet u prihvatanju stručnih diploma svih država članica, veruje se da će periodi obuke polaznika u okviru akreditovanih programa, načinjenih prema evropskom bazičnom nastavnom programu u svojoj zemlji, biti prihvaćen u bilo kojoj državi članici, kao ekvivalent.

Evropski bazični nastavni program iz radijacione onkologije (radioterapije) treba redovno pregledati i obnavljati.

Kurikulum

1. BAZIČNE NAUKE

Svaki lekar na specijalizaciji treba za vreme perioda specijalizacija da ovlada znanjem (nivoa I) ili znanjem i veštinama (nivo II) prema navedenoj listi programa gradiva iz bazičnih nauke u okviru radijacione onkologije.

Biologija kancera

Terminologija i tehnike molekularne biologije (1)

Hereditarni kancer (1)

Kancerska genetika (1)

Proliferacija, ciklus ćelije i ćelijska smrt kod kancera (1)

Prenos signala (1)

Mehanizmi prevencije kancera zasnovani na genomu (1)

Mikro sredina tumor - domaćin odnosa (1)

Nove forme tretmana: Imuno, genska terapija,…(1)

Radiobiologija

Interakcija zračenja na molekularnom nivou (1)

DNK oštećenja (1)

Ćelijski mehanizam, mehanizmi ćelijske smrti (1)

Oporavak radijacionih oštećenja (1)

Krive ćelijskog preživljavanja (1)

Sistemi normalnog tkiva (1)

Solidni tumor i sistem leukemije (1)

Efekat kiseonika, senzitajzeri i protektori (1)

Vreme - doza - frakcionisanje, LET, radijacioni modaliteti (2)

Akutne i kasne reakcije normalnog tkiva (2)

Tumorski odgovor (2)

Citotoksična terapija i zračenje (1)

Prediktivni testovi (1)

Bazična radijaciona fizika

Atomske i nuklearne strukture (1)

Opadanje radioaktivnosti tokom vremena (2)

Svojstva čestica i elektormagnetnog zračenja (1)

Radioizotopi (1)

Radijaciona fizika primenjena u radijacionoj terapiji (RT)

Rendgenska cev (1)

Linearni akcelerator (2)

Specijalizovani kolimacioni sistem (1)

Kobaltske jedinice (izotopska mašina) (1)

Brahiterapijski sistem (1)

Ciklotron (1)

Mikrotron (1)

Distribucija apsorbovane doze (2)

Specifikacija volumena mete (2)

Specifikacija apsorbovane doze mete u eksternoj PT (2)

Specifikacija apsorbovane doze mete u brahiterapiji (2)

Algoritam za 2D - doznu kalkulaciju (1)

3D planiranje, virtuelna i KT simulacija (2)

Algoritam za 3D - doznu kalkulaciju (1)

Principi konformalne RT i IMRT (1)

Tehnički aspekti IMRT (1)

Specijalne tehnike (IO, stereotaksa) (1)

Radiološka zaštita (radioprotekcija)

Generalni principi, (ALARA) (1)

Stohastički i determinacioni uticaji (1)

Rizik indukcije sekundarnih tumora (1)

Radijacioni težinski faktor (1)

Ekvivalent doza - težinski faktor za tkivo (2)

Granične doze za osoblje profesionalno izloženo zračenju i populaciju (2)

Evropski zakoni (1)

Šta je evidence based u radiološkoj zaštiti (1)

Imidžing i ciljni volumen

Imidžing modaliteti, procedure i tehnologija (1)

Imidžing prezentacija bolesti (1)

Imidžing upotreba u radioterapiji (2)

Determinacija ciljnih volumena u kliničkoj praksi (2)

GTV, CTV, PTV i ICRU 62 (2)

Dostignuća u imidžingu (1)

Klinička istraživanja i merenja rezultata tretmana

Merenja tumorske kontrole i toksičnost (2)

Dizajn studije (1)

Tipovi trajala (1)

Interpretacija i analize (1)

Analize životnih tablica (2)

Testovi singifikantnosti (1)

Univarijantna /multivarijantna (1)

Specifičnost/senzitivnost/validnost/snaga (2)

Meta analize (1)

Nivo dokaza (2)

Zablude: pilot studije, preliminarni rezultati, promene stadijuma, provera?..(1)

Kako pisati, prezentovati, i interpretirati naučne podatke (2)

Bazični menadžment i ekonomija radijacione terapije

Pr. Proračun troškova, kako odrediti radnu normu i predviđanja (proračuni) potreba radioterapije, sistem odštete (1)

2. Klinički kurikulum

Ciljevi

Specijalista iz radijacione onkologije /radioterapeut trebao bi da bude sposoban da nezavisno ili kao odgovoran član multidisciplinarnog tima:

- prepozna simptome i znake kancera

- načini dijagnostički program za suspektne tumore ili metastaze i odredi stadijum i klasifikaciju otkrivenog tumora

- odredi prognostičku evaluaciju, definiše cilj lečenja, izabere radijacioni modalitet ili (interdisciplinarni modalitet), planira i primeni optimalnu radijacionu terapiju i prati stanje tokom i posle lečenja.

- sprovodi suportivnu negu /simptomatski tretman i negu u završenoj fazi bolesti.

- dijagnostikuje, beleži (prati) i leči neželjene efekte radijacione terapije

- proceni uticaj radijacione onkologije na kvalitet života

- komunicira precizno i odgovarajuće sa kancerskim pacijentima

- tretman najčešćih psihičkih reakcija i kriza u završnoj fazi bolesti

- leči u skladu sa medicinskom etikom i pravima pacijenta

Specijalista iz radijacione onkologije / radioterapeut treba da bude dobro verziran i ima znanja iz

- epidemiologije kancera

- kancerske prevencije, skreninga, rane detekcije i edukacije populacije

- tumorske patologije, tumorske citologije i tumorske klasifikacije

- lečenja hirurškim putem, hemioterapijom, endokrinoterapijom, drugim modalitetima tretmana ili kombinovanim modalitetima

- strukture /organizacije onkoloških službi

Specifični organi i/ili bolesti

Svaki lekar na specijalizaciji bi trebao za vreme perioda specijalizacije da stekne znanje (nivoa I) ili znanje i veštine (nivoa II) iz dole navedenih tema:

I. Glava i vrat

- Larinks (2)

- Usna duplja (2)

- Orofarinks (2)

- Hipofarinks (2)

- Nazofarinks (2)

- Pljuvačne žlezde (2)

- Tiroidna žlezda (1)

II. Gastrointestinalni trakt

- Jednjak (2)

- Želudac (2)

- Tanka creva (1)

- Debelo crevo/ rektum (2)

- Anus (2)

- Žučni putevi (1)

- Jetra (1)

- Pankreas (1)

III. Pluća i medijastinum

- Non-small cell kancer pluća/medijastinuma (2)

- Small cell kancer pluća i medijastinuma (2)

- Timomi i/ili medijastinalni tumori (2)

- Mezoteliom

IV. Kosti i meka tkiva (2)

V. Koža (2)

VI. Dojka (2)

VII. Ginekologija

- Grlić (2)

- Endometrijum (2)

- Ovarijumi i tube (2)

- Vagina (2)

- Vulva (2)

VIII. Urogenitalni trakt

- Prostata (2)

- Mokraćna bešika (2)

- Testisi/ seminoma (2)

- Testisi/nonseminoma (1)

- Bubrezi (2)

- Ureter (1)

- Uretra (1)

- Penis (1)

IX. Oftalmološki tumori (1)

X. Limfomi i leukemije

- Hodgkin-ova bolest (2)

- Non-Hodgkin-ov limfom(2)

- Leukemija (2)

- Multipli mijelom i/ili plazmocitom (2)

- Total body irradiation (1)

- Total skin irradiation (1)

XI. Centralni nervni sistem (2)

XII. Nepoznati primarni tumori (2)

XIII. Palijacije

- Palijacija koštanih metastaza (2)

- CNS metastaze (2)

- Kompresija kičmene moždine (2)

- Sindrom vene kave superior (2)

- Opstrukcija

- Krvarenje

XIV. Retretman (1)

XV. Pedijatrija (1)

XVI. Benigne bolesti (1)

31. Nuklearna medicina

četiri godine
(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija iz nuklearne medicine je obrazovni i vaspitni proces, u kome specijalizantkinja stiče odgovarajuće teorijsko i praktično znanje iz oblasti nuklearne medicine, uključujući samostalno rukovanje izvorima jonizujućeg zračenja za dijagnostiku i terapiju.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz nuklearne medicine traje 4 godine, od toga:

- nuklearna medicina - 3 godine

- klinički deo - 1 godina

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz nuklearne medicine traje 4 godine, od toga:

- nuklearna medicina - 3 godine

- klinički deo - 1 godina

Provera znanja

Kandidat osim toga mora da položi šest kolokvijuma, koji obuhvataju sledeća područja specijalizacije iz nuklearne medicine:

- Opšti deo (fizika, radiohemija radiofarmacija, radiobiologija, zaštita od jonizujućeg zračenja, računarstvo, instrumentacija, kontrola kvaliteta),

- Nuklearna endokrinologija

- Nuklearna nefrourologija i osteologija

- Nuklearna onkologija (dijagnostika i terapija)

- Nuklearna gastoentero-hepatologija i neurologija

- Nuklearna kardiologija, pulmologija i hematologija

Program specijalizacije

Oblasti trajanje nastave za pojedinačne stručne oblasti

Klinička nastava van nuklearne medicine
(I godina specijalizacije)

U toku prve godine specijalizacije kandidat se mora obrazovati i u drugim stručnim, kliničkim oblastima, što traje ukupno 12 meseci. Specijalizant mora da se usavršava u sledećim stručnim oblastima:

- urgentne interne medicine 2 meseca

- radiologije (rendgen, UZ, poseban osvrt na "cross-sectio-nal" rendgen anatomiju: CT i MR) 3 meseca

- funkcionih ispitivanja kardiovaskularnog sistema (EKG, spirometrija, fiziologija i patofiziologija cirkulacije i ventilacije), testovi opterećenja, uključujući samostalno izvođenje testa opterećenja kod najmanje 15 bolesnika) 1 mesec

- pedijatrija (posebno nefrologija) 1 mesec

- neurologija (uključujući poznavanje osnova neuroanatomije) 1 mesec

- endokrinologija 2 meseca

- onkologija 2 meseca

Klinička nastava iz nuklearne medicine (3 godine)

Specijalista nuklearne medicine mora steći dovoljna znanja iz opštih, osnovnih oblasti:

- medicinske fizike

- radiofarmacije i farmakokinetike

- farmakologije i imunologije

- radiobiologije

- zaštite od jonizujućeg zračenja

- računarstva

- instrumentacije i kontrole kvaliteta

- odgovarajućih pravnih propisa koji se odnose na oblast nuklearne medicine.

Klinička nastava iz oblasti nuklearne medicine obuhvata:

Teorijski deo, u obliku organizovanih predavanja na poslediplomskom nivou, koja specijalizant pohađa tokom poslednje, četvrte godine specijalizacije.

Rad sa pacijentima.

II godina specijalizacije

Klinička nastava iz opštih oblasti (3,5 meseca)

Klinička nastava obuhvata:

- metode kliničkog istraživanja

- obeležavanje radiofarmaka (uključujući obeležavanje ćelija)

- računarske programe akviziciju i obradu scintigrafskih podataka

- kontrolu kvaliteta gama kamera i radiofarmaka

- procenu radijacionog rizika za pacijente u dijagnostici i terapiji

- zaštitu od jonizujućeg zračenja (dekontaminaciju, rukovanje radioaktivnim otpadom, izloženost osoblja zračenju itd.) 3 meseca

Specijalizant mora da bude upoznat sa mikroanalitičkim laboratorijskim procedurama sa obeleženim reagensima. 0.5 meseci

Specijalizant postepeno mora da preuzima odgovornost za dovoljan broj ispitivanja, postupaka i kliničkih obrada bolesnika; to se odnosi kako na indikacije za ispitivanje i na njegovo izvođenje, tako i na kliničku obradu pacijenta i tumačenje rezultata.

Katalog zahtevnih pregleda (sa tumačenjem nalaza) i veština

Kandidat tokom specijalizacije mora da obavi najmanje 3000 (tri hiljade) dokumentovanih ispitivanja (sa tumačenjem nalaza). Najmanji preporučeni broj je:

Osim opisanog, specijalizant mora učestvovati u najmanje 10 terapijskih aplikacija radiofarmaka.

Redosled kretanja i savladavanja pojedinih oblasti i veština iz kliničke nuklearne medicine u toku specijalizacije:

III godina specijalizacije

Gastoentero-hepatologija 2 meseca

IV godina specijalizacije

Teorijska nastava u vidu predavanja na poslediplomskom nivou u toku dva semestra koja obuhvataju predavanja iz opšteg dela i kliničke nuklearne medicine sa komplementarnim predavanjima iz drugih oblasti kliničke medicine koje su od značaja za specijalizaciju nuklearne medicine.

Kruženje specijalizanata u toku poslednje godine specijalizacije se odvija po mesec dana u okviru svih kliničkih oblasti nuklearne medicine.

32. Patologija

četiri godine
(48 meseci)

1. CILJ SPECIJALIZACIJE

Specijalizacija iz patologije je proces obrazovanja u kome specijalizant dobija teorijsko i praktično znanje iz svih područja patologije što mu omogućava da razvije interpretativne osobine neophodne za samostalno obavljanje citološke, biopsijske i autopsijske dijagnostike. Pored toga specijalizant stiče tehničko znanje vezano za rad u laboratoriji, navike vezane za svakodnevno čitanje stručne literature i naučno istraživački rad, sposobnost obrade statističkih podataka i upotrebe računara. Takođe, specijalizant ovladava osnovama organizacije službe za patologiju i znanjem vezanim za očuvanje zdravlja i bezbednosti na radu.

Svakom specijalizantu će biti dodeljen mentor koji će kontinuirano pratiti njegov rad i redovno izveštavati o njegovom napretku i koji će svojim potpisom garantovati da je specijalizant završio odgovarajući deo specijalizacije.

1.1. Prethodni uslovi koje treba da ispunjava specijalizant

Osnovni uslovi su definisani Opštim zakonskim propisima o specijalizaciji u oblasti Zdravstva.

1.2. Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija Patologije traje 4 (četiri) godine i sastavljena je iz:

1.2.1. Predavanja u obliku dvosemestralne nastave

1.2.2. Seminara

Organizuje ih nastavna baza u kojoj se obavlja specijalizacija. Na njima se obrađuje odgovarajuća tematika ili pojedinačni zanimljivi slučajevi uz pregled literature. Kandidat se upoznaje sa načinima pripreme makroskopskih fotografija, fotomikrografija i tehnikama audiovizuelne prezentacije. Prisustvo seminarima obavezno je za sve specijalizante prisutne u mestu održavanja specijalizacije. U toku specijalizacije kandidat je u obavezi da uzme aktivno učešće u najmanje jednom seminaru godišnje.

1.2.3. Obdukcija

Obezbeđuju dobijanje osnovnog znanja i praktičnog iskustva o autopsijskoj patologiji, histopatologiji organa, uz kliničko-patološku korelaciju.

1.2.4. Biopsija

Kandidat se obučava u biopsijskoj dijagnostici uključujući makroskopsku dijagnostiku (prijem i podela materijala), mikroskopsku analizu (ex tempore, endoskopske, incizione, ekscizione biopsije i resekcije organa) i upoznaje sa osnovama histoloških tehnika kao i posebnim tehnikama (histohemija, imunohistohemija i dr.)

1.2.5. Citopatologije

Kandidat se upoznaje sa osnovama citopatologije, tehničkim aspektima i praktičnom dijagnostikom sa posebnim naglaskom na ginekološku citopatologiju, pulmološku, urološku, endokrinološku (tireoidea), gastrointestinalnu, hematološku i citopatologiju cerebrospinalnog likvora.

1.2.6. Obaveznog kruženja u vezi edukacije iz sistemske patologije

2. PROGRAM SPECIJALIZACIJE
(traje 48 meseci odnosno 4 godine)

2.1. Uvodni deo (prva godina - 12 meseci)

2.1.1 Obdukcije

Uputstvo o obdukcionoj tehnici, izvođenje obdukcija pod nadzorom, formiranje kliničko-patološke korelacije. Kandidat u prvoj godini obavlja 50 autopsija, prvih 10 pod nadzorom mentora a preostale pod nadzorom odgovornog nastavnika, uz standardizaciju referisanja i primenu statističke obrade i kodirajućeg sistema.

2.1.2. Prijem i podela materijala

Kandidati su u obavezi da svakodnevno prisustvuju prijemu i podeli materijala tokom koje se obučavaju za pravilno makroskopsko opisivanje, kao i uzimanje isečaka na odgovarajući način u zavisnosti od dobijenog materijala.

2.1.3. Ex tempore (intraoperativna, frozen section dijagnostika)

Kandidati su u obavezi da redovno učestvuju u prijemu i mikroskopskoj dijagnostici ex tempore biopsija.

2.1.4. Histopatološka dijagnostika

Kandidati su u prvoj godini u obavezi da minimum 10 nedelja učestvuju u histopatološkoj analizi rutinskih biopsija pod nadzorom nadležnog nastavnika.

2.1.5. Seminari

Prikaz najmanje jednog obdukcijskog ili biopsijskog slučaja, uz pregled literature pod supervizijom nadležnog nastavnika

2.1.6. Specijalne tehnike

Kandidat se obučava tehničkim aspektima i primeni u dijagnostici specijalnih tehnika (histohemija, imunohistohemija uključujući imunofluorescencu), uz boravak dve nedelje u imunohistohemijskoj laboratoriji Instituta za patologiju Medicinskog fakulteta.

2.1.7. Predavanja

Predavanja će se obavljati prema programu dvosemestralne nastave (program u prilogu).

U toku prve godine kandidati polažu i kolokvijume iz:

1. obdukcione tehnike,

2. opšte patologije i

3. patologije tumora (vidi tačku 3.1.).

U toku prve godine kandidat se upoznaje sa svim aspektima koji se odnose na očuvanje zdravlja i bezbednosti tokom preuzimanja uzoraka, izvođenja obdukcija uključujući i obdukcije visokog rizika, korišćenja hemikalija i zaštitne odeće.

2.2. Deo usmeravanja (druga, treća i četvrta godina) (36 meseci)

2.2.1. Sistemska patologija (kruženje)(29 meseci)

2.2.1.1. Neuropatologija (uključujući neuromišićne bolesti i oko)(2,5 meseca)

2.2.1.2. ORL i pulmopatologija (2 meseca)

2.2.1.3. Kardiovaskularna patologija (2 meseca)

2.2.1.4. Gastrointestinalna patologija (uključujući egzokrini pankreas) (3 meseca)

2.2.1.5. Patologija jetre i žučnih puteva (2,5 meseca)

2.2.1.6. Nefropatologija (uključujući patologiju povezanu sa presadjivanjem organa) i urološka patologija(2,5 meseca)

2.2.1.7. Ginekološka patologija (3 meseca)

2.2.1.8. Hematopatologija (2,5 meseca)

2.2.1.9. Dermatopatologija (2,5 meseca)

2.2.1.10. Koštano-zglobna i patologija mekih tkiva (2 meseca)

2.2.1.11. Patologija endokrinog sistema (uključujući endokrini pankreas) i dojke (2,5 meseca)

2.2.1.12. Pedijatrijska patologija (2 meseca)

Kandidat obuku iz sistemske patologije obavlja kruženjem u određenom vremenskom trajanju pod nadzorom nastavnika posebno usmerenog za datu oblast. Na kraju obavljenog kruženja kandidat je u obavezi da položi kolokvijum (vidi tačku 3.1) iz pređene oblasti.

Kandidat se tokom obuke upoznaje sa specifičnostima pri prijemu i obradi materijala, dijagnostičkim tehnikama i metodama bojenja karakterističnim za pojedine oblasti.

Kandidat tokom usmeravanja treba da obavi u svakoj godini po 30 autopsija (ukupno 90 autopsija), uključujući perinatalne/pedijatrijske i neuropatološke slučajeve, zajedno sa izveštajem i kliničko-patološkim korelacijama, uz standardizaciju referisanja i upotrebu kodirajućeg sistema.

Kandidati su u obavezi da redovno učestvuju u prijemu i mikroskopskoj dijagnostici ex tempore biopsija.

U toku četiri godine specijalizant će učestvovati u dijagnostici najmanje:

- 140 autopsija

- 3000 biopsija

- 300 "ex tempore" biopsija.

2.2.2. Citopatologija (4 meseca)

Kandidat će provesti 4 meseca pod nadzorom nadležnog nastavnika u savladavanju osnova citopatologije (načini uzimanja uzoraka, priprema materijala uključujući i citospin centrifugu, metode bojenja) - ginekološke i neginekološke, sa naglaskom na prepoznavanje lažno pozitivnih i lažno negativnih nalaza.

Ukupan broj slučajeva u čijoj analizi će kandidat učestvovati neće biti manji od:

- 1000 citopatoloških analiza

- 1000 ginekoloških citoloških analiza

2.2.3. Sudska medicina (3 meseca)

Kandidat će provesti 3 meseca na Institutu za sudsku medicinu Medicinskog fakulteta gde će se upoznati sa načinom rada i specifičnostima sudsko-medicinskih obdukcija, zajedno sa toksikologijom i veštačenjem.

3. PROVERA ZNANJA

3.1. Kolokvijumi

Svaki specijalizant ima svoju specijalizantsku knjižicu i dnevnik u koji upisuje izvršene svakodnevne delatnosti.

Kolokvijumi se polažu posle završenog ciklusa kruženja pred komisijom od dva člana koju čine nastavnici patologije zaduženi za određenu oblast (uz fakultativno prisustvo mentora). Pored kolokvijuma koji se odnose na oblast iz sistemske patologije (vidi tačku 2.2.3.), kandidati polažu i kolokvijume iz obdukcione tehnike, opšte patologije i patologije tumora (tokom prve godine).

Kolokvijum se sastoji iz:

a) analize 5 biopsijskih slučajeva, od kojih je tačna dijagnostika 3 slučaja neophodna za nastavak kolokvijuma

b) usmenog dela: 4 pitanja

Ocena sa kolokvijuma se upisuje u specijalizantsku knjižicu.

Ukoliko kandidat ne položi kolokvijum, stiče pravo na ponovno polaganje kolokvijuma u celini posle 15 dana.

3.2. Specijalistički ispit

Kandidat pristupa ispitu kad ispuni sledeće uslove:

a) položeni svi kolokvijumi

b) 140 obdukcija sa završenim zapisnicima

c) odgovarajući broj završenih biopsijskih (najmanje 3000), ex tempore (300) i citopatoloških (najmanje 2000) analiza, što svojim potpisom potvrđuje mentor.

Specijalistički ispit se sastoji iz tri dela:

1) Test iz teorijskog znanja sa 40 pitanja sa ponuđenim odgovorima. Minimum za prolaznost su 24 tačna odgovora.

2) Praktični deo ispita koji se sastoji iz

a) obdukcije, uz izradu obdukcionog zapisnika i preliminarnog zaključka i mišljenja

b) mikroskopske dijagnostike koja obuhvata pregled 20 histopatoloških preparata i 5 citoloških razmaza; u radu je dozvoljeno korišćenje stručne literature

3) Teorijski deo ispita: 6 pitanja koja obuhvataju opštu patologiju, tumorsku patologiju i patologiju najmanje 4 različita sistema

Specijalistički ispit se polaže pred komisijom od 3 člana, nastavnika Patologije Medicinskog fakulteta uz fakultativno prisustvo mentora.

Po završenom ispitu se dobija ocena koja se upisuje u odgovarajući formular a kandidat dobija diplomu o završenoj specijalizaciji od strane Medicinskog fakulteta.

Ukoliko kandidat ne položi ispit, stiče pravo ponovnog polaganja u roku propisanom Zakonom, a ispit se polaže ponovo u celosti.

33. Sudska medicina

četiri godine
(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Specijalizacija je obrazovni i vaspitni proces u kojem specijalizant stiče teorijsko i praktično znanje iz područja sudske medicine, koje ga osposobljava za samostalni rad u oblasti sudske medicine. Osnovni cilj programa specijalizacije iz sudske medicine je da doktora medicine osposobi za samostalni rad u oblasti sudskomedicinske morfologije, tanatologije i traumatologije, pravno-medicinskih propisa, te da ga uvede u problematiku veštačenja u krivičnopravnoj i građanskopravnoj oblasti. U okviru programa specijalizacije kandidat se upoznaje sa osnovama forenzičke toksikologije i forenzičke genetike.

Trajanje i struktura specijalizacije

Ukupno trajanje specijalističkog obrazovanja je 4 godine.

Provera znanja

Posle obavljenog staža iz svakog od pojedinih nastavnih predmeta specijalizanti polažu Kolokvijume. Predviđeno je polaganje 6 kolokvijuma:

1. Tanatologija

2. Mehaničke povrede

3. Ostale povrede

4. Posebna forenzička patologija i seksologija

5. Identifikacija, poreklo smrti, prirodna smrt, oboljenja i povrede

6. Klasifikacija i kvalifikacija povreda, veštačenja

PROGRAM SPECIJALIZACIJE

Dvosemestralna nastava (9 meseci) podrazumeva teorijska predavanja po već postojećem planu i programu dvosemestralne nastave, uz uključivanje predavača iz oblasti forenzičke genetike, patološke anatomije, kliničke traumatologije, sudske psihijatrije, krivičnog prava i etike.

Sudska medicina sa sudskomedicinskom obdukcijom (24 meseci) podrazumeva svakodnevni rad u obdukcionoj sali uz nadzor mentora. Ovim delom specijalizacije specijalizant prvo samo posmatra (dva meseci) obdukcionu tehniku i način na koji se vrši sudskomedicinska obdukcija, a zatim sam (uz nadzor mentora) obavlja sudskomedicinsku obdukciju. Ovim planom predviđeno je sticanje znanja za samostalnu dijagnostiku i rad iz sledećih oblasti:

- prirodna smrt

- tanatologija

- mehaničke povrede

- ostale povrede (asfiktičke, fizičke, hemijske i dr.)

- posebna forenzička patologija

- seksologija

- identifikacija (živih i leševa)

- kliničko-forenzička heteroanamneza

- sudskomedicinska dokumentacija

- biološki tragovi, uzimanje i obrada, ekspertizna dijagnostika

- pregled odeće, obuće, povrednih sredstava

- pregled mesta događaja (uviđaj)

- ekshumacija sa obdukcijom (prva ili ponovna)

- forenzička antropologija

Klinička sudska medicina i traumatologija (2 meseca) obuhvata upoznavanje sa pristupom i načinom vršenja kliničkih pregleda, a kasnije i samostalan rad iz sledećih oblasti:

- izdavanje lekarskog uverenja

- sve vrste povreda koje se mogu dovesti u vezu sa nasilnim povređivanjem

- pregled osumnjičenih

- nasilje u porodici

- silovanje

- zlostavljanje dece

Forenzička genetika (1 mesec) obuhvata upoznavanje sa pojmovima forenzičke genetike, identifikacije bioloških tragova, načinom prikupljanja tragova i referentnih uzoraka, principima izvođenja DNK analize, populacionom genetikom, utvrđivanjem spornih srodničkih odnosa, pravnim, etičkim i socijalnim aspektima korišćenja DNK analize na sudu i praktična nastava.

(u prilogu dostavljen detaljan plan i program)

Forenzička toksikologija (1 mesec) sudskomedicinski obdukcioni nalaz kod trovanja različitim otrovima, uzimanje materijala za toksikološki pregled i tumačenje rezultata; utvrđivanje alkoholisanosti kod živih i leševa i tumačenje rezultata.

Sudskomedicinska veštačenja (3 meseca) obuhvataju kvalifikaciju i klasifikaciju telesnih povreda, veštačenja po spisima, rekonstrukcija, ekspertizu na sudu.

Patološka anatomija (5 meseci) obuhvata uzimanje i obradu isečaka organa za histološki pregled, upoznavanje sa histohemijskim i imunohemijskim metodama bojenja, makroskopski i mikroskopski pregled.

OBAVEZNI PRAKTIČNI RAD

U toku specijalističkog staža obavezno je da specijalizant neposredno izvrši najmanje:

- 150 sudskomedicinskih obdukcija (prirodne i nasilne smrti; samoubistvo, ubistvo, zades)

- 20 kliničkih pregleda (Institut za sudsku medicinu i Urgentni centar)

- 20 sudskomedicinskih veštačenja (krivičnih i parničnih) uz najmanje 5 odlazaka na sud

- 1 ekshumacija

Specijalizant u Institutu za sudsku medicinu Medicinskog fakulteta mora da provede četiri godine uključujući i dvosemestralnu nastavu.

34. Medicinska mikrobiologija

četiri godine
(48 meseci)

Specijalizacija iz Medicinske mikrobiologije (MM) predstavlja nastavak osnovnog medicinskog obrazovanja stečenog na Medicinskom fakultetu. To je obrazovni proces tokom kojeg lekar na specijalizaciji stiče teorijsko, praktično i kliničko znanje iz bakteriologije, virusologije, parazitologije, mikologije, sanitarne mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i molekularne biologije. Pošto medicinska mikrobiologija, kao kompleksna i heterogena medicinska disciplina, prožima skoro sve oblasti medicine, sticanje celovitog poznavanja zahteva posebnu i sistematsku edukaciju koja se ne može postići dopunskom edukacijom u okviru drugih specijalnosti. Specijalista medicinske mikrobiologije je stručnjak koji, na osnovu stečenih znanja i dostupnim metodama utvrđuje etiologiju infekcija, prati tok istih, ispituje osetljivost etiološkog agensa na antibiotike i/ ili druge hemioterapeutike i učestvuje u timu stručnjaka prilikom izbora antimikrobnih sredstava u lečenju bolesnika. Takođe, korišćenjem stečenih znanja otkriva i prati bolničke infekcije i deo je tima koji planira, izvodi i nadzire sve postupke za sprečavanje istih.

Trajanje i struktura specijalizacije

Specijalizacija iz Medicinske mikrobiologije traje četiri godine. Specijalističko znanje iz medicinske mikrobiologije stiče se posle osnovnog obrazovanja iz internističkih grana medicine, zajedničkog za sve specijalističke grane koje se nalaze u grupi laboratorijske medicine. Optimalno trajanje zajedničkog opšteg internističkog dela iznosi šest meseci.

Drugi deo specijalizacije traje tri godine i šest meseci i čine ga teorijski i praktični deo. Teorijski deo se izvodi u skladu sa predviđenim programom. Praktični deo se izvodi u institucijama koje su ovlašćene za praktičnu nastavu, po oblastima ovih studija, a od toga najmanje polovina staža u laboratorijama i ustanovama Medicinskog fakulteta.

Tokom praktičnog dela, lekar na specijalizaciji (specijalizant) se upoznaje sa pojedinačnim oblastima struke, tako što određeno vreme radi i uči u verifikovanim institucijama, piše seminarske radove iz određenih oblasti i polaže odgovarajuće kolokvijume. Svaki lekar na specijalizaciji ima glavnog mentora koji prati tok njegove specijalizacije. Za obavljanje i nadzor nad izvođenjem pojedinih veština odgovorni su neposredni mentori veština.

Cilj specijalizacije

Cilj specijalizacije iz Medicinske mikrobiologije je sticanje znanja i veština koje lekara specijalistu medicinske mikrobiologije osposobljavaju da u bliskoj i kontinuiranoj saradnji sa kliničarima različitih specijalnosti, obavlja sledeće aktivnosti:

- laboratorijska ispitivanja vezana za otkrivanje uzročnika infekcija, njegovu identifikaciju i karakterizaciju, a zbog pravovremenog postavljanja dijagnoze i otpočinjanja adekvatnog lečenja,

- evaluacija i stručna interpretacija rezultata bakterioloških, virusoloških, parazitoloških i mikoloških laboratorijskih ispitivanja,

- kvalifikovano i racionalno korišćenje metoda za dijagnostikovanje infekcija, kao i obezbeđivanje kvaliteta i standardizacije rada u mikrobiološkim laboratorijama,

- usavršavanje postojećih i uvođenje novih dijagnostičkih metoda za otkrivanje infekcija i praćenje toka bolesti,

- saradnja sa lekarima različitih specijalnosti u dijagnostikovanju infekcija, kao i u sprovođenju terapije i prevencije istih.

Provera znanja u toku specijalizacije

U toku specijalizacije, specijalizant je dužan da napiše i prezentuje pet seminarskih radova i položi pet kolokvijuma iz sledećih oblasti:

1. bakteriologija,

2. virusologija,

3. parazitologija,

4. mikologija i

5. sanitarna mikrobiologija.

Priprema seminara i prezentacija se obavlja tokom dvosemestralne nastave ili u toku obavljanja specijalističkog staža iz date oblasti. Kolokvijum se polaže po završetku svake stručne celine specijalizacije.

Program specijalizacije

Program specijalizacije iz Medicinske mikrobiologije obuhvata:

- zajedničke osnove,

- teorijski deo specijalizacije iz MM,

- praktični deo specijalizacije iz MM.

Zajedničke osnove (6 meseci)

Prva godina specijalizacije iz MM obavlja se zajedno sa drugim srodnim specijalizacijama iz grupe laboratorijske medicine za koje se organizuje opšti internistički deo.

Teorijski deo (9 meseci)

Teorijska nastava se obavlja tokom druge ili treće godine specijalizacije i obuhvata sledeće oblasti: bakteriologiju, virusologiju, parazitologiju, mikologiju, sanitarnu mikrobiologiju, imunologiju, epidemiologiju zaraznih bolesti i bolničku higijenu.

Praktični deo (30 meseci)

Praktični deo specijalizacije iz MM započinje u prvoj godini specijalizacije i traje tokom preostalog perioda i obuhvata:

- osnovni laboratorijski deo

- kliničko-laboratorijski deo

Osnovni laboratorijski deo (20 meseci)

Kliničkolaboratorijski deo (10 meseci)

Bakteriologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije mikrobiološke laboratorije i pravnim regulativama relevantnim za rad laboratorije. Takođe savladava metode sterilizacije i dezinfekcije, rada u aseptičnim uslovima, pripreme hranljivih podloga i nadzor nad kvalitetom i sterilnošću podloga, rastvora i drugih supstanci. Ovladava načinom uzimanja, slanja i obrade uzoraka, izolacijom i identifikacijom medicinski značajnih bakterija. Savladava mikroskopske tehnike i različite metode bojenja preparata, metode kultivisanja bakterija, biohemijske i serološke identifikacije, određivanja osetljivosti bakterija na različite antibiotike i hemioterapeutike, kao i brze metode za dokazivanje antigena bakterija i izvođenje biološkog ogleda.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Pranje i sterilizacija laboratorijskog posuđa - izvodi

- Kontrola procesa sterilizacije - izvodi

- Priprema različitih hranljivih podloga - izvodi

- Bojenja bakterija - izvodi - Imunofluorescentne tehnike u bakteriologiji - izvodi

- Osnovni principi uzimanja, čuvanja i slanja kliničkih uzoraka za bakteriološka ispitivanja - izvodi

- Mikroskopiranje i interpretacija direktnih mikroskopskih preparata različitih kliničkih uzoraka - izvodi

- Brze metode za dokazivanje bakterijskih antigena u kliničkim uzorcima - izvodi

9. Bakteriološki pregled briseva guše, nosa, oka, uha, usne duplje - izvodi

- Bakteriološki pregled sputuma, sekreta i aspirata traheje i bronha - izvodi

- Bakteriološki pregled punktata, eksudata, gnoja i briseva rana - izvodi

- Bakteriološki pregled likvora - izvodi

- Bakteriološki pregled sekreta uretre, vagine i cerviksa - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih anaerobnim bakterijama - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih mikobakterijama - izvodi

- Hemokultura - izvodi

- Urinokultura - izvodi

- Koprokultura - izvodi

- Primena seroloških tehnika u bakteriologiji - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih spiralnim bakterijama - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih striktno intracelularnim bakterijama - izvodi

- Dijagnostika infekcija izazvanih mikoplazmama - izvodi

- Kultivisanje bakterija u automatizovanim sistemima izvodi

- Ispitivanje osetljivosti bakterija na antibiotike i hemioterapeutike in vitro - izvodi

- Ispitivanje osetljivosti mikobakterija na tuberkulostatike in vitro - izvodi

- Molekularne tehnike za detekciju bakterija u uzorcima - izvodi

- Molekularne tehnike za identifikaciju izolovane kulture bakterija - izvodi

- Molekularne tehnike za detekciju gena rezistencije bakterija u uzorcima i kulturi - izvodi.

Virusologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije virusološke laboratorije i pravnim regulativama relevantnim za njen rad. Upoznaje se sa radom u virusološkoj laboratoriji u aseptičnim uslovima odgovarajućeg nivoa zaštite. Osposobljava se da vrši nadzor nad kvalitetom i sterilnošću sistema ćelija, rastvora i drugih reagenasa. Ovladava tehnikama izolovanja virusa u sistemima živih ćelija, direktnim i indirektnim metodama za njihovu identifikaciju primenom elektronske i imunoelektronske mikroskopije, primenom imunoloških tehnika imunofluorescencije i ELISA, odnosno dokazivanja virusa korišćenjem molekularnih tehnika: in situ hibridizacije, PCR, RT-PCR, RT-Q PCR, genotipizacije metodom sekvenciranja virusnog genoma i molekularne rezistencije. Takođe, ovladava serološkim tehnikama za dokazivanje virusnih infekcija, tehnikom indirektne imunofluorescencije, ELISA testovima, testovima aviditeta, Western blot i RIBA tehnikom.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Izolovanje virusa na kulturi ćelija - izvodi

- Izolovanje virusa u pilećem embrionu - izvodi

- Izolovanje virusa preko laboratorijskih životinja - upoznaje se

- Dokazivanje virusa primenom tehnike elektronske i imunoelektronske mikroskopije - upoznaje se

- Dokazivanje virusnih antigena - izvodi

- Primena seroloških metoda u dijagnostici virusnih infekcija: inhibicija hemaglutinacije, reakcija vezivanja komplementa, imunoenzimski testovi - ELISA, metoda imunofluorescencije, Western blot, RIBA - izvodi

- Test neutralizacije u kulturi ćelija - izvodi

- Test neutralizacije na laboratorijskim životinjama - upoznaje se

- Primena molekularnih tehnika u virusološkoj dijagnostici od ekstrakcije genoma do rezultata:

- hibridizacija nukleinskih kiselina, reakcija lančanog umnožavanja - PCR, RT-PCR - izvodi

- "real time" PCR, genotipizacija i ispitivanje genetske osnove rezistencije na antivirusne lekove - upoznaje se.

Parazitologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije parazitološke laboratorije. Takođe, savladava metode sterilizacije i dezinfekcije, pripreme hranljivih podloga i nadzor nad kvalitetom i sterilnošću podloga, rastvora i drugih reagenasa. Ovladava načinom uzimanja, slanja, obrade i čuvanja uzoraka za parazitološka ispitivanja, izolacijom i/ili identifikacijom medicinski značajnih protozoa, helminata i artropoda. Savladava metode pregleda krvi, likvora, uzoraka tkiva, izlučevina i sekreta (stolice, urina i dr.) na različite protozoe i helminte morfološkim prepoznavanjem parazita, dokazivanjem antigena, primenom različitih tehnika bojenja i koncentracije parazitskih elemenata u kliničkim uzorcima, kultivisanjem, biološkim ogledom i drugim standardnim parazitološkim metodama, primenom različitih metoda serološke dijagnostike, kao i primenom metoda molekularne biologije. Takođe se upoznaje sa osnovama medicinske entomologije i morfološkim prepoznavanjem najvažnijih vektora i uzročnika bolesti. Upoznaje se sa upotrebom insekticida i njihovim učinkom. Na osnovu stečenih znanja, sarađuje sa kliničarima u pravilnom izboru kliničkih uzoraka i vrši izbor adekvatnih dijagnostičkih parazitoloških metoda.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Pripremanje i parazitološki pregled stolice na crevne protozoe i helminte (nativni preparat) - izvodi

- Pripremanje i parazitološki pregled stolice na crevne protozoe i helminte (metode koncentracije i bojenja) - izvodi

- Uzimanje i pregled perianalnog otiska na helminte - izvodi

- Pregled duodenalnog soka i žuči na crevne protozoe i helminte - izvodi

- Pregled uretralnog i vaginalnog sekreta na Trichomonas vaginalis (direktan preparat, kultivisanje) - izvodi

- Izolacija crevnih ameba i drugih protozoa - izvodi

- Izolacija ameba rodova Naegleria i Acanthamoeba - upoznaje se

- Pregled urina na jaja šistozoma, priprema urina (iz kolekcije) - upoznaje se

- Pregled histoloških preparata na parazite - izvodi

- Pregled sadržaja ehinokoknih cisti - izvodi

- Prepoznavanje makroskopskih karakteristika odraslih helminata i njihovih razvojnih oblika - izvodi

- Pregled krvi na malariju - izvodi

- Pregled krvi na mikrofilarije, tripanozome (krvni razmaz, gusta kap, koncentracija) - upoznaje se

- Kultivisanje lajšmanija - upoznaje se

- Tehnika biološkog ogleda - upoznaje se

- Serološka dijagnostika parazitskih oboljenja - dokazivanje antigena i antitela - ELISA i druge serološke metode - izvodi

- Primena molekularnih tehnika u parazitološkoj dijagnostici (PCR i dr.) - upoznaje se

- Pregled preparata na Sarcoptes scabiei - izvodi

- Pregled preparata na Demodex spp. - izvodi

- Pregled preparata na Phthirius pubis - izvodi

- Pregled preparata na Pediculus capitis i corporis - izvodi

- Pregled preparata na druge artropode - upoznaje se.

Mikologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije mikološke laboratorije. Takođe savladava metode sterilizacije i dezinfekcije, rada u aseptičnim uslovima, pripreme hranljivih podloga, rastvora i pufera, nadzora nad kvalitetom i sterilnošću podloga, rastvora i drugih reagenasa. Ovladava načinom uzimanja, slanja, obrade i čuvanja uzoraka za mikološka ispitivanja, izolacijom i identifikacijom medicinski značajnih kvasnica, plesni i bifaznih gljiva. Savladava metode pregleda krvi, likvora, uzoraka tkiva, izlučevina i ekskreta (stolice, urina i dr.) na različite gljive morfološkim prepoznavanjem, dokazivanjem antigena, primenom različitih tehnika bojenja i koncentracije gljivičnih elemenata u kliničkim uzorcima, kultivisanjem, biološkim ogledom i drugim standardnim mikološkim metodama, primenom različitih metoda serološke dijagnostike, kao i primenom metoda molekularne biologije. Takođe savladava različite metode ispitivanja osetljivosti na antimikotike in vitro i interpretaciju rezultata. Na osnovu stečenih znanja, sarađuje sa kliničarima u pravilnom izboru kliničkih uzoraka, vrši izbor adekvatnih dijagnostičkih mikoloških metoda i učestvuje u izboru optimalne antimikotične terapije. Upoznaje se sa metodama određivanja epidemioloških markera gljiva izazivača intrahospitalnih infekcija.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Izbor, uzimanje i pregled bolesničkog materijala za mikološki pregled: dlaka, strugotine sa kože, nokatne ploče i drugih uzoraka (nativan i bojeni direktan preparat) - izvodi

- Pregled bojenih pareparata na Pnumocystis jirovecii - izvodi

- Kultivisanje bolesničkog materijala pri sumnji na dermatofite, kvasnice, plesni, bifazne gljive - izvodi

- Identifikacija gljiva na osnovu kulturalnih i mikroskopskih karakteristika - izvodi

- Tehnika mikrokulture za identifikaciju gljiva - izvodi

- Biohemijska identifikacija kvasnica - izvodi

- Test germinacije i test produkcije hlamidospora - izvodi

- Biohemijske i druge metode (osim makro i mikroskopskih) identifikacije plesni - upoznaje se

- Dokazivanje specifičnih antigena i antitela gljiva u kliničkim uzorcima - izvodi

- Ispitivanje osetljivosti in vitro gljiva na antimikotike (dilucioni, difuzioni metod, E-test) - izvodi

- Primena molekularnih tehnika u mikološkoj dijagnostici (PCR i dr) - upoznaje se

- Određivanje markera gljiva izazivača infekcija - upoznaje se.

Imunologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o načinu organizacije imunološke laboratorije, pravnim regulativama relevantnim za njen rad i upoznaje se sa tehničkim karakteristikama laboratorijske opreme. Usvaja osnovne principe uzimanja, čuvanja i slanja kliničkih uzoraka za imunološka ispitivanja. Savladava metode ispitivanja humoralnog i ćelijskog imunskog odgovora, imunohemijske tehnike, metode separacije i identifikacije imunskih ćelija i metode molekularne biologije. Takođe savladava metode pripreme različitih antigena i seruma, kao i metode kontrole kvaliteta imunoloških testova.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Imunoaglutinacija - izvodi

- Imunodifuzija - izvodi

- Imunoelektroforeza - upoznaje se

- Nefelometrija/turbidimetrija - upoznaje se

- ELISA testovi - izvodi

- Direktna i indirektna imunofluorescencija - izvodi

- Separacija leukocita na gustinskom gradijentu i na osnovu površinskih markera - upoznaje se

- Kvantitiranje leukocita u komori, na razmazima i protočnom citofluorimetrijom - upoznaje se

- Određivanje ukupnih i specifičnih IgE antitela in vitro - upoznaje se

- Kožne probe kasne preosetljivosti - upoznaje se

- Izolacija nukleinskih kiselina - upoznaje se

- Restrikciona digestija, elektroforeza i blotiranje nukleinskih kiselina - upoznaje se.

Epidemiologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja znanja o postupcima za nadzor i sprečavanje nastanka, kao i suzbijanje zaraznih bolesti, načinu prijave zaraznih bolesti i epidemija i sa tim u vezi zakonskim odredbama. Takođe upoznaje kalendar obavezne vakcinacije, kao i mere za sprečavanje širenja infekcija kod elementarnih nepogoda, epidemija i karantinskih bolesti.

Sanitarna mikrobiologija

U ovoj fazi specijalizacije specijalizant usvaja osnovne principe uzimanja, čuvanja i slanja uzoraka za sanitarni mikrobiološki pregled hrane, pijaćih, otpadnih i bazenskih voda, vazduha, predmeta za opštu upotrebu. Savladava metode mikrobiološkog pregleda uzetih uzoraka u cilju utvrđivanja njihove ispravnosti. Takođe savladava metode za određivanje efikasnosti dezinficijenasa, kao i metode za utvrđivanje efikasnosti postupaka sterilizacije. Upoznaje se sa zakonskim odredbama i propisima koji se odnose na mikrobiološku ispravnost hrane, pijaćih, otpadnih i bazenskih voda, vazduha, predmeta za opštu upotrebu i dr.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- Uzimanje uzoraka i mikrobiološki pregled namirnica - izvodi

- Uzimanje uzoraka i mikrobiološki pregled različitih vrsta voda - izvodi

- Metoda membranske filtracije vode - izvodi

- Umnožavanje faga u vodi - upoznaje se

- Brojanje bakterija i gljiva u vazduhu - izvodi

- Utvrđivanje prisustva bakterijskih toksina i mikotoksi na u hrani - upoznaje se.

Kliničko-laboratorijski deo

Bolničke mikrobiološke laboratorije

U toku ove faze specijalizacije specijalizant se upoznaje sa radom bolničkih mikrobioloških laboratorija. Savladava različite laboratorijske metode i tehnike koje se koriste za postavljanje dijagnoze, praćenje toka infekcija i vrši korelaciju laboratorijskog nalaza sa kliničkom slikom. Ovladava postupcima za otkrivanje, praćenje i sprečavanje širenja intrahospitalnih infekcija, metodama za određivanje osetljivosti izolovanih mikroorganizama na antibiotike i/ili hemioterapeutike in vitro i prati rezultate lečenja bolesnika. Savladava postupaka za određivanje epidemioloških markera.

Infektologija

Specijalizant ovladava metodama uzimanja različitih kliničkih uzoraka, posebno krvi za hemokulturu, krvnog razmaza i guste kapi, likvora i dr., kao i transporta kliničkih uzoraka dobijenih od pacijenata do mikrobiološke laboratorije. Osposobljava se za pravilnu interpretaciju rezultata mikrobiološkog nalaza, adekvatan izbor terapije na osnovu rezultata ispitivanja osetljivosti infektivnih agenasa na antimikrobne agense i monitoring terapije.

Specijalizant savladava sledeće veštine:

- uzimanje materijala od bolesnika za hemokulturu, urinokulturu, koprokulturu, bilikulturu i likvor-izvodi,

- uzimanje guste kapi i krvnog razmaza od bolesnika - izvodi,

- citološki pregled likvora-izvodi.

Bolnička higijena

Specijalizant se upoznaje sa osnovama opšte higijene, higijenskog nadzora u bolnici, hrane, vode za piće, problemima komunalne higijene i zdravstvene ekologije. Stiče saznanja o stepenu rizika hospitalizovanih imunokompromitovanih bolesnika od nastanka bolničkih infekcija. Usvaja principe dezinfekcije u bolničkoj sredini i savetuje o primeni najadekvatnijeg dezinficijensa.

Biohemijska i hematološka laboratorija

Specijalizant se upoznaje sa osnovnim analizama u kliničkoj biohemiji i hematologiji.

Transfuziologija

U ovoj fazi specijalizacije, specijalizant savladava metode kontrole bioloških produkata i infuzionih rastvora, kao i metode za dokazivanje endotoksina. Savladava metode ispitivanja krvi na transmisivne agense. Upoznaje se sa transplantacionim imunološkim metodama.

35. Klinička biohemija

četiri godine
(48 meseci)

Cilj specijalizacije

Klinička biohemija je medicinska disciplina koja omogućava sticanje i korišćenje biohemijskih znanja u cilju sagledavanja hemijske osnove normalnih i patoloških procesa u ljudi. Delatnosti u okviru kliničke biohemije uključuju analizu telesnih tečnosti, ćelija i tkiva, i interpretaciju dobijenih rezultata. Opseg kliničke biohemije varira od zemlje do zemlje zbog izraženog preklapanja sa hematologijom, imunologijom, molekularnom biologijom i mikrobiologijom.

Iako dosadašnja organizacija specijalizacija koje školuju kadrove za rad u laboratorijama u našoj zemlji, omogućava da diplomirani farmaceuti-smer medicinska biohemija, obavljaju aktivnosti u kliničko-biohemijskim laboratorijama, potrebe za specifičnim medicinskim znanjima koja se mogu steći samo u toku osnovnih studija medicine na Medicinskom fakultetu, uslovljavaju neophodnost da u svakoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji učestvuje lekar specijalista kliničke biohemije.

Specijalizacija iz kliničke biohemije bi trebalo da omogući obrazovanje kadrova koji će odgovoriti nizu potreba savremene laboratorije. Lekar specijalista kliničke biohemije mora posedovati osnovna znanja biohemije i mora biti u mogućnosti da stečena znanja u skladu sa kliničkim potrebama, na najadekvatniji način, primeni u dijagnostici oboljenja, planiranju i praćenju terapije. Osim što mora da obezbedi kompetentan laboratorijski servis, lekar specijalista kliničke biohemije dakle, mora da bude osposobljen za ulogu konsultanta ordinirajućim lekarima i da kroz saradnju sa njima učestvuje u interpretaciji laboratorijskih rezultata.

Cilj specijalizacije iz kliničke biohemije je sticanje znanja i veština koji lekara specijalistu kliničke biohemije osposobljavaju za:

I. Postavljanje indikacija za određene biohemijske procedure

II. Adekvatno sakupljanje i čuvanje uzoraka

III. Primenu odgovarajućih analitičkih tehnika i principa

IV. Metodološku evaluaciju analitičkih rezultata

V. Kliničku procenu laboratorijskih analiza

VI. Po potrebi aktivno učešće u kliničkim timovima

VII. Praćenje naučnih tokova, primenu naučnih saznanja i kontinuirani razvoj laboratorijske dijagnostike

VIII. Vođenje laboratorije i kontrolu kvaliteta

Kao rezultat ovih aktivnosti lekar specijalista kliničke biohemije bi trebalo da ima direktan i značajan uticaj na lečenje pacijenata.

Specijalizacija iz kliničke biohemije treba da obezbedi stvaranje stručnjaka koji će organizovati i nadgledati rad laboratorijskog odseka u zdravstvenoj organizaciji i koji će moći da ostvari ulogu u uspostavljanju veze između brzog razvoja laboratorijske nauke i tehnologije i rastućih znanja o karakteristikama pojedinih bolesti.

TRAJANJE I STRUKTURA SPECIJALIZACIJE

Specijalizacija iz kliničke biohemije traje 48 meseci i obuhvata:

Laboratorijski staž:

- Hemija, fizička hemija i instrumentalne analize - 1 mesec

- Uvod u praktični rad u opštoj kliničko - biohemijskoj laboratoriji - 1 mesec

- Opšta klinička biohemija - 12 meseci

- Imunologija - 3 meseca

- Radioimunološke metode - 1 mesec

- Molekularno - biološka dijagnostika - 3 meseca

- Statistika - 1 mesec

Rad u specijalizovanim laboratorijama i klinički staž na specijalizovanim odeljenjima i:

- Kardiologija - 1 mesec

- Reumatologija - 3 meseca

- Hematologija - 3 meseca

- Endokrinologija - 2 meseca

- Gastroenterologija - 1 mesec

- Nefrologija - 2 meseca

- Neurologija - 1 mesec

- Onkologija - 1 mesec

- Pedijatrija - 1 meseca

- Ginekologija i akušerstvo - 1 mesec

- Reanimacija, intenzivna terapija i parenteralna ishrana - 1 mesec

Dvosemestralna nastava - 9 meseci

Provera znanja u toku specijalističkog staža

Svaki lekar na specijalizaciji ima specijalističku knjižicu u koju se upisuju obavljene veštine i provere znanja. U knjižicu se upisuju podaci o svim drugim stručnim, pedagoškim i naučnim dostignućima specijalizanta. Lekaru na specijalizaciji se određuje glavni mentor koji će pratiti obavljanje specijalističkog staža.

Za vreme specijalizacije kontinuirano se proverava uspešnost stručnog obrazovanja lekara, i mentori neposredno i posredno nadziru sve procese sticanja znanja.

Prate se rezultati veština koje je specijalizant dužan samostalno da obavi ili da u njima učestvuje. Po završetku svake stručne celine specijalizacije polaže se odgovarajući kolokvijum. Kolokvijumi se obavljaju usmeno ili u obliku testa (što se preporučuje), ili uvidom u praktično izvođenje veštine ili određene dijagnostičke ili terapijske procedure.

Po završetku svake godine specijalizacije glavni mentor ocenjuje da li je lekar obavio sve procedure predviđene za tu godinu. Pozitivna ocena je preduslov za nastavak specijaliziranja.

Posle obavljenog staža iz svakog od pojedinih nastavnih predmeta specijalizanti polažu Kolokvijume. Predviđeno je polaganje 4 kolokvijuma:

1. Opšta biohemija

2. Klinička enzimologija

3. Bolesti metabolizma

4. Biohemijske analize telesnih tečnosti

PROGRAM SPECIJALIZACIJE IZ KLINIČKE BIOHEMIJE

Oblast: (OP) Teorijski i praktični rad iz odabranih poglavlja hemije, fizičke hemije i instrumentalnih analiza

Veština:

(1) Način rada u hemijskoj laboratoriji, zaštita pri radu, upoznavanje sa opremom

Gleda: 1

(2) Kalibracija mernih sudova

Izvodi: 10

(3) Merenje na tehničkoj i analitičkoj vagi

Izvodi: 20

(4) Pravljenje rastvora određene koncentracije

Izvodi: 20

(5) Standardizacija rastvora

Izvodi: 10

(6) Metode kvantitativnog određivanja supstanci

Gleda: 10

(7) Volumetrijske analize (acidometrija i kompleksometrija)

Izvodi: 20

(8) Pravljenje puferskih rastvora

Izvodi: 10

(9) pH-metrija

Izvodi: 20

(10) Principi pri kvalitativnom i kvantitativnom određivanju prirodnih proizvoda

Izvodi: 5

(11) Principi hromatografskih tehnika

Izvodi: 5

(12) Principi elektroforetskih tehnika

Izvodi: 1

Oblast: (UT) Uvod u praktični rad u opštoj kliničko - biohemijskoj laboratoriji

(13) Pipetiranje staklenim i automatskim pipetama, kalibracija pipeta, provera tačnosti pipeta

Izvodi: 50

(14) Pravljenje rastvora, kontrola tečnosti napravljenog rastvora

Izvodi: 1

(15) Pranje laboratorijskog posuđa

Izvodi: 2

(16) Kolorimetrija, pravljenje standardne krive

Izvodi: 3

(17) Određivanje nepoznate koncentracije proteina u uzorku plazme

Izvodi: 1

(18) Standardna kriva za PAP metodu

Izvodi: 1

(19) Određivanje koncentracije glukoze pomoću komercijalnih reagensa

Izvodi: 1

(20) Određivanje koncentracije triglicerida pomoću komercijalnih reagenasa

Izvodi: 1

(21) Određivanje koncentracije holesterola pomoću komercijalnih reagenasa

Izvodi: 1

(22) Određivanje nepoznate (patološke) koncentracije glukoze u prisustvu interferirajućih supstanci

Izvodi: 1

(23) Određivanje visokih koncentracije proteina (vrednosti van kalibracione krive)

Izvodi: 1

Oblast: (PR) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije proteina

(24) Određivanje ukupne koncentracije proteina u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(25) Elektroforeza serumskih proteina

Izvodi: 50

(26) Određivanje koncentracije albumina u serumu

Izvodi: 25

(27) Određivanje koncentracije globulina

Izvodi: 25

(28) Određivanje koncentracije fibrinogena u plazmi

Izvodi: 50

(29) Određivanje koncentracije imunoglobulina u serumu

Izvodi: 25

(30) Određivanje koncentracije haptoglobina u serumu

Izvodi: 5

(31) Određivanje koncentracije transferina u serumu

Izvodi: 5

(32) Određivanje koncentracije ceruloplazmina u serumu

Izvodi: 5

(33) Određivanje koncentracije feritina u serumu

Izvodi: 5

(34) Određivanje koncentracije troponina u serumu

Izvodi: 5

Oblast: (AJ) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije neproteinskih azotnih jedinjenja

(35) Određivanje koncentracije uree u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(36) Određivanje koncentracije kreatinina u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(37) Određivanje koncentracije mokraćne kiseline u serumu

Izvodi: 50

Oblast: (UH) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije ugljenih hidrata

(38) Određivanje koncentracije glukoze u krvi

Izvodi: 100

(39) Određivanje koncentracije glukoze u mokraći

Izvodi: 100

(40) Test opterećenja glukozom

Izvodi: 20

(41) Određivanje količine glikoziliranog hemoglobina

Izvodi: 5

Oblast: (LI) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije lipida

(42) Određivanje koncentracije ukupnih lipida u serumu

Izvodi: 20

(43) Određivanje koncentracije triacilglicerola u serumu

Izvodi: 50

(44) Određivanje koncentracije holesterola u serumu

Izvodi: 50

(45) Određivanje koncentracije holesterol-estara u serumu

Izvodi: 50

(46) Određivanje količine HDL-holesterola i LDL-holesterola u serumu

Izvodi: 50

(47) Određivanje hilomikrona u serumu

Izvodi: 5

(48) Određivanje koncentracije apolipoproteina A i apolipoproteina B u serumu

Izvodi: 5

(49) Određivanje koncentracije fosfolipida u serumu

Izvodi: 5

Oblast: (EN) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje aktivnosti enzima

(50) Određivanje aktivnosti alkalne fosfataze

Izvodi: 50

(51) Određivanje aktivnosti kisele fosfataze

Izvodi: 50

(52) Određivanje aktivnosti prostatične kisele fosfataze

Izvodi: 50

(53) Određivanje aktivnosti alanin aminotransferaze

Izvodi: 50

(54) Određivanje aktivnosti aspartat aminotransferaze

Izvodi: 50

(55) Određivanje aktivnosti amilaze

Izvodi: 50

(56) Određivanje aktivnosti laktat dehidrogenaze

Izvodi: 50

(57) Određivanje aktivnosti hidroksibutirat dehidrogenaze

Izvodi: 50

(58) Određivanje aktivnosti kreatin kinaze

Izvodi: 50

(59) Određivanje kreatin kinaze MB

Izvodi: 50

(60) Određivanje aktivnosti gama-glutamil transpeptidaze

Izvodi: 50

(61) Određivanje aktivnosti holinesteraza

Izvodi: 10

Oblast: (EK) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje krvne slike

(62) Određivanje koncentracije hemoglobina

Izvodi: 50

(63) Određivanje hematokrita

Izvodi: 50

(64) Merenje sedimentacije eritrocita

Izvodi: 50

(65) Određivanje broja eritrocita

Izvodi: 50

(66) Određivanje hematoloških indeksa (MCV, MCH, MCHC)

Izvodi: 50

(67) Određivanje broja retikulocita

Izvodi: 20

(68) Određivanje broja leukocita

Izvodi: 50

(69) Određivanje leukocitarne formule

Izvodi: 50

(70) Određivanje broja trombocita

Izvodi: 50

(71) Određivanje apsolutnog broja eozinofila u komori

Izvodi: 20

(72) Određivanje vremena koagulacije

Izvodi: 20

Oblast: (HE) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje parametara hemostaze

(73) Određivanje koncentracije fibrinogena

Izvodi: 20

(74) Određivanje vremena krvarenja

Izvodi: 20

(75) Određivanje protrombinskog vremena

Izvodi: 20

(76) Određivanje parcijalnog tromboplastinskog vremena

Izvodi: 20

(77) Određivanje trombinskog vremena

Izvodi: 20

(78) Određivanje koncentracije fibrin degradacionih proizvoda (FDP)

Izvodi: 10

(79) Određivanje aktivnosti faktora koagulacije

Izvodi: 20

(80) Ispitivanje fibrinolize

Izvodi: 10

(81) Određivanje plazminogena

Izvodi: 10

(82) Određivanje antitrombina

Izvodi: 10

(83) Određivanje proteina C

Izvodi: 10

(84) Određivanje alfa 2 antiplazmina

Izvodi: 10

(85) Određivanje Von Willebrand-ovog faktora

Izvodi: 10

(86) Ispitivanje agregacije trombocita

Izvodi: 10

Oblast: (EL) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije elektrolita

(87) Određivanje koncentracije natrijuma u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(88) Određivanje koncentracije kalijuma u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(89) Određivanje koncentracije kalcijuma

Izvodi: 50

(90) Određivanje koncentracije jonizovanog kalcijuma

Izvodi: 15

(91) Određivanje koncentracije bakra u serumu

Izvodi: 5

(92) Određivanje koncentracije ceruloplazmina u serumu

Izvodi: 10

(93) Određivanje koncentracije magnezijuma

Izvodi: 25

(94) Određivanje koncentracije bikarbonata i hlorida u serumu i mokraći

Izvodi: 50

(95) Određivanje koncentracije neorganskog fosfora

Izvodi: 25

(96) Određivanje koncentracije gvožđa

Izvodi: 50

(97) Određivanje kapaciteta za vezivanje gvožđa (UIBC, TIBC)

Izvodi: 50

Oblast: (PJ) Rad u opštoj kliničko-biohemijskoj laboratoriji - određivanje koncentracije posebnih jedinjenja

(98) Određivanje koncentracije vitamina B12

Izvodi: 5

(99) Određivanje koncentracije folne kiseline

Izvodi: 5

(100) Određivanje koncentracije leptina

Izvodi: 5

(101) Određivanje sadržaja bilirubina (ukupnog i direktnog) u serumu

Izvodi: 50

(102) Određivanje porfirina u mokraći

Izvodi: 5

Oblast: (IM) Korišćenje imunoloških metoda u kliničkoj biohemiji

(103) Turbidimetrijske metode (imunoglobulini, komponente komplemenata, reumatodini faktor, C-reaktivni protein, haptoglobin, transferin)

Izvodi: 10

(104) Metode aglutinacije (antistreptolizinski titar, reumatoidni faktor)

Izvodi: 5

(105) Metoda radijalne imunodifuzije (određivanje C1 inhibitora)

Izvodi: 5

(106) Metode precipitacije za određivanje imunskih kompleksa

Gleda: 10

(107) Metode indirektne imunofluorescence (anti-nuklearna,-mitohondrijalna,-parijetalna,-neutrofilna,-mikrozomalna,-tiroglobulinska antitela)

Gleda: 10

(108) Rukovanje materijalom uzetim od bolesnika sa zaraznim oboljenjima

Gleda: 5

(109) Imunološke metode za detekciju zaraznih oboljenja (virusnih, bakterijskih, parazitskih) i drugih oboljenja - ELISA, Western blot, PCR, RNK i hemaglutinacioni testovi

Asistira: 25

Oblast: (RA) Korišćenje radioizotopskih metoda u kliničkoj biohemiji

(110) Opšti principi rada sa radioizotopima

Gleda: 1

(111) Primena radioaktivno obeleženih supstanci u dijagnostici kod ljudi

Asistira: 10

(112) Procena funkcionalnog stanja endokrinih žlezda pomoću radioaktivno obeleženih supstanci

Asistira: 15

(113) Terapijska primena radioaktivnih supstanci

Gleda: 5

Oblast (GD) Program nastave iz molekularno genetičke dijagnostike (3 meseca)

Principi izolacije i analize nukleinskih kiselina

(114) Izolovanje DNK iz različitih bioloških uzoraka (krv, bukalna sluznica, meka tkiva, čvrsta tkiva, horionske čupice, amnionska tečnost)

Izvodi: po 1-5

(115) Izolovanje RNK iz krvi

Izvodi: 5

Principi hibridizacije nukleinskih kiselina sa interpretacijom nalaza

(116) Filter hibridizacija

Izvodi: 2

(117) Hibridizacija in situ

Izvodi: 3

Principi amplifikacije nukleinskih kiselina i analize amplifikovanih produkata sa interpretacijom nalaza

(118) Mere predostrožnosti za sprečavanje kontaminacije pri radu sa humanom DNK

gleda: 1

(119) Dizajniranje PCR prajmera na osnovu sekvence pronađene u elektronskim bazama podataka

Izvodi: 1

(120) Provera prajmera iz literature

Izvodi: 5

(121) PCR

Izvodi: 5

(122) Multiplex PCR

Izvodi: 5

(123) Alel specifična amplifikacija

Izvodi: 5

(124) RT-PCR

Izvodi: 5

(125) Real Time PCR kvantifikacija

Izvodi: 5

(126) Kapilarna elektroforeza

Izvodi: 2

(127) Restrikciona analiza sa elektroforezom na gelu agaroze ili PAGE

Izvodi: 2

(128) DNK sekvenciranje

Izvodi: 2

(129) Analize vezanosti genetičkih markera

Izvodi: 10

Oblast: (KO) Interpretacije laboratorijskih nalaza u kardiološkim oboljenjima

(130) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 20

(131) Procena stanja bolesnika i efikasnost terapije kod kardiovaskularnih oboljenja na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 30

Oblast: (RO) Interpretacije laboratorijskih nalaza reumatološkim oboljenjima

(132) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 50

(133) Procena stanja bolesnika i efikasnost terapije kod reumatoloških oboljenja na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 100

Oblast: (HO) Interpretacije laboratorijskih nalaza u hematološkim oboljenjima

(134) Punkcija kostne srži

Izvodi: 5

(135) Punkcija limfne žlezde

Asistira: 5

(136) Punkcija slezine

Gleda: 5

(137) Određivanje broja eritrocita-automatski brojač

Izvodi: 10

(138) Određivanje procenta retikulocita mikroskopski, supravitalnim bojenjem

Izvodi: 10

(139) Pregled otiska kostne srži, slezine i limfne žlezde

Asistira: 10

(140) MGG (May-Grunvald-Gimsa)

Izvodi: 10

(141) Bojenje na peroksidazu

Izvodi: 10

(142) Bojenje PAS metodom

Izvodi: 10

(143) Bojenje sudanom B

Izvodi: 5

(144) Bojenje na kiselu fosfatazu

Izvodi: 5

(145) Bojenje na TRAP (tartarat rezistentna kisela fosfataza)

Izvodi: 5

(146) Bojenje na alkalnu fosfatazu

Izvodi: 5

(147) Bojenje na sideroblaste

Izvodi: 5

(148) Izvođenje reakcije na kisele esteraze

Izvodi: 5

(149) Priprema trajnog mikroskopskog preparata

Izvodi: 20

(150) Morfološko-citohemijska analiza punktata kostne srži kod akutnih leukemija sa FAB klasifikacijom

Asistira: 10

(151) Imunocitohemijska analiza hematopoetskih elemenata, APAAP metodom

Gleda: 5

Oblast: (EB) Interpretacije laboratorijskih nalaza u endokrinološkim oboljenjima

(152) Anamneza i pregled bolesnika

Izvodi: 5

(153) Procena stanja bolesnika i efikasnost terapije kod endokrinoloških oboljenja na osnovu kliničko-biohemijskih parametara

Asistira: 20

(154) Testovi za ispitivanje funkcije endokrinih žlezdi

Izvodi: 15

(155) Određivanje sadržaja kortizola u serumu

Izvodi: 10

(156) Određivanje sadržaja testosterona u serumu

Izvodi: 5

(157) Određivanje sadržaja progesterona u serumu

Izvodi: 5

(158) Određivanje sadržaja gonadotropina

Izvodi: 10

(159) Određivanje sadržaja prolaktina

Izvodi: 5

(160) Određivanje sadržaja insulina

Izvodi: 10

(161) Određivanje sadržaja hormona štitaste žlezde (T3, T4)